شاید دیگر قوم تپه‌ای نباشد!

تصور کن، وارد بیابانی می‌شوی در دل منطقه کوهستانی آذربایجان! کفش‌هایت را در می‌آوری و بی مهابا پا روی ماسه‌ها می‌گذاری، چشم‌هایت را می‌بندی تا نوازش باد را بر روی صورتت حس کنی و آفتابی که بالای سرت ماسه‌های بادی را برای آمدن تو گرم نگه داشته است و تو حس می‌کنی که به مهمانی طبیعت آمده‌ای.     به گزارش ایسنا، منطقه آذربایجان شرقی، این‌جا همه خاکی هستند؛ باید همه‌ی آویزه‌های مادی دنیا را از خودت دور کنی و دست خاکی و پا برهنه، روی ماسه‌های بادی " قوم تپه " صوفیان، قدم بگذاری و جای قدم‌هایت بر روی ماسه‌ها بماند.
اما ای کاش تنها رد پایی از توی انسان، بر روی این ماسه‌های لطیف می‌ماند و اثر تایر ماشین‌های بزرگ برداشت ماسه، این آرامش بی‌نظیر انسان و طبیعت را برهم نمی‌زد.    منطقه کم نظیر قوم تپه به شکل توده ماسه‌ای در شمال‌غرب تبریز و در جنوب شرقی صوفیان قرار دارد و از جنوب هم به روستایی به همین نام یعنی قوم تپه محدود می‌شود. این تپه‌ها در قسمتی از جلگه تبریز بین کوه‌های مورو، میشو و دریاچه ارومیه قرار گرفته‌اند، به طوری که کوه‌های مورو آن را از شرق و شمال شرق، کوه‌های میشو از غرب و شمال‌غرب و دریاچه ارومیه از غرب و جنوب احاطه کرده‌اند. 
وارد این منطقه می‌شوم تا ببینیم در چه حال رو روزی است...       اجازه نمی‌دهیم ماسه‌‌های بادی روستای ما را به کسی بفروشند    مردی میان سال که خود اهل روستای قوم تپه است، می‌گوید: در دوران کودکی به همراه دوستانش بر روی این ماسه‌ها بازی می‌کردند که بعدها صدای ماشین‌های بزرگ و رفت‌وآمد هر روزشان این آرامش را برهم زد.       او با بیان اینکه ماسه‌بادی‌ها برای فروش به خارج از روستا منتقل می‌شد، ادامه می‌دهد: تا جایی که می‌دانم این‌جا محل وقفی بود که بعدها مقرر شد که برای استفاده و اجاره آن باید مبلغی پرداخت می‌شد. در اثر جابه‌جایی بیش از اندازه ماسه‌های بادی توسط شرکت‌ها، حجم ماسه‌های بادی خیلی کم می‌شد و اهالی روستا در مقابل این عمل مقاومت می‌کردند که متاسفانه اثری نداشت.     او یاد آور می‌شود که بعد از چندین سال یکی از اهالی روستای مجاور به نام "الوار علیا" با ماشین‌های بزرگ وارد محل شد و ادعا کرد که صاحب ماسه‌ بادی‌ ها بوده و آن را خریده‌ است که در ادامه درگیری بین فرد اهل روستای الوار و قوم‌تپه‌ای ها بالا می‌گیرد که آتش زدن ماشین‌ها و بازداشت هشت نفر را به مدت چند روز به دنبال داشت.      مرد میانسال تاکید می‌کند: قوم‌تپه‌ای ها می‌گفتند حتی اگر ده سال هم زندانی‌مان کنند بازهم اجازه نمی‌دهیم ماسه‌‌های بادی روستای ما را به کسی بفروشند؛ قوم تپه متعلق به ماست و ادارات می‌توانند فقط آن را به ما بفروشند.     او می‌گوید که در پی اعتراض‌های اهالی روستا مقرر شد که این منطقه سهم بندی شود و هریک از اهالی روستای قوم‌تپه سهمی را بر اساس توان مالی خود بخرند که متاسفانه به دلیل این که همه‌ توان خرید سهام را نداشتند، چند نفر از اهالی روستا با وضعیت مالی بسیار خوب، همه‌ی سهم‌ها را خریدند که باز روز از نو و روزی از نو و دوباره پای ماشین‌های بزرگ به روستا باز شد.     تپه‌های ماسه بادی قوم تپه خیلی بزرگ‌تر و بلندتر از الانش بود    در همین زمان پیرمرد هفتاد ساله‌ای از دور به همراه گله گوسفندان و سگش از کنارمان رد می‌شود و بعد از مسافت کوتاهی می‌ایستد. او تعریف می‌کند تپه‌های ماسه بادی قوم تپه خیلی بزرگ‌تر و بلندتر از الانش بود و موقع تعطیلات و سیزده بدر با همسر و فرزندانش از تپه‌های بلند بالا می‌رفتند و بچه‌ها پیاده و یا سوار بر شتر غرق بازی می‌شدند.     مرد دیگری را در مسیر بازگشت از روستا می‌بینم که سوار بر الاغ خود به روستا بر می‌گردد. او از تلاش‌های زیاد اغلب اهالی روستا برای جلوگیری از انتقال و فروش ماسه‌بادی‌ها سخن می‌گوید که حتی به گفته خودش چندین سال قبل هم از صدا و سیما آمده‌اند و از وضعیت روستا فیلم برداری کردند که متاسفانه همه این‌ها نتوانسته قوم تپه را نجات دهد.     برای حفظ و صیانت" قوم تپه" باید به عنوان اثر ملی و طبیعی ثبت شود   منصور طالب‌پور، فرماندار شبستر در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص برداشت ماسه از قوم تپه صوفیان، خاطر نشان کرد: مجوز برداشت کنونی از سوی اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان صادر شده است و طبق مکاتباتی که داشته‌ایم مقررشده است که در صورت وجود اضافه برداشت و خروج از محدوه‌ی مجوز، به این امر رسیدگی شود و البته برای حفظ و صیانت از آن، باید منطقه به عنوان اثر ملی و طبیعی ثبت شود.     نمی‌توانستیم اعتراضی در مورد برداشت قوم تپه داشته باشیم    رئیس اداره اوقاف و امور خیریه ناحیه یک تبریز در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه قوم تپه جزو زمین‌های وقفی است، یاد آور شد: سازمان صنعت و معدن در زمان صدور مجوز از اداره کل اوقاف و امور خیریه استعلامی نگرفته است.     حجت السلام رضا جعفری در پاسخ به اینکه که چرا اقدام قانونی از سوی اداره کل اوقات استان در واکنش به این امر انجام نشده است، گفت: قوم تپه جزو صوفیان است و به دلیل وجود اختلاف نظر بین اهالی صوفیان و اداره کل اوقاف آذربایجان شرقی مبنی بر موقوفی بودن این مکان، پرونده قضایی از 17 سال پیش در این باره تشکیل شده و در سال 91 بر اساس بخشنامه، مسئولیت اداره کل اوقاف از آن منطقه گرفته شد.     وی افزود: به تبع آن محاکم قضایی هرگونه شکایت کیفری از سوی اداره کل اوقاف را منع کردند و از این رو نمی‌توانستیم اعتراضی در مورد برداشت قوم تپه داشته باشیم.     وی ادامه داد: بعد از مدتی ماده 18 اعمال شد و در کمیسیون ماده 2 مشخص شد که این زمین وقفی است و در پی آن به شعبه 36 دادگاه تجدید نظر استان تهران فرستاده شد و تاکنون نتیجه قطعی صادر نشده است.     حجت السلام جعفری خاطر نشان کرد: این گونه امور باعث ایجاد بی‌نظمی و زمین خواری نیز می‌شود و علاوه بر قوم تپه صوفیان، برداشت  از "خواجه مرجان" هم در نزدیکی قوم تپه نیز مشاهده شده است.     مجوز قانونی برای برداشت 10 ساله از قوم تپه به شرکت مربوطه صادر شده است    معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر اینکه صدور مجوز بر اساس قانون بوده‌است، افزود: این زمین جزو موقوفات است و در سال 91 مجوز قانونی برای برداشت 10 ساله به شرکت مربوطه صادر شده و صدور مجوز برای فعالیت‌های معدنی مشکلی نداشته است.     مهر انگیز رحمانی ادامه داد: میزان برداشت سالانه از ماده معدنی ماسه بادی از قوم تپه صوفیان 40 هزار تن و ذخیره قطعی معدن 400 هزار تن در مجموع ده سال خواهد بود و گواهی کشف به مساحت بیست و نه صدم کیلومتر مربع صادر شده است.     وی یاد آور شد که طبق بخشنامه شورای نگهبان، بعد از گذشت چندین سال، مسئولیت قوم تپه صوفیان به سازمان صنعت، معدن و تجارت استان واگذار شده است.     وی تاکید کرد: این منطقه در سال‌های قبل از سوی اداره کل اوقاف اجاره داده می‌شد و در طی پنج شش سال اخیر، سازمان صنعت، معدن و تجارت با هدف ساماندهی معادن استان به این موضوع ورود کرده است.
لازم به ذکر است که تمامی عکس‌های استفاده شده در متن گزارش مربوط به 28 مهرماه سال جاری (96) است.
گزارش از: پریا توفیقی، خبرنگار ایسنا در آذربایجان شرقی
انتهای پیام