زندگینامه آیت الله عباسعلی عمید زنجانی

عباسعلی عمیدزنجانی از شاگردان امام خمینی (س) بود، ایشان نویسنده و از اعضای هیات علمی دانشگاه تهران بوده و سابقه نمایندگی مجلس شورای اسلامی را نیز در کارنامه خود به ثبت رسانده است. 

عباسعلی عمید زنجانی در سال 1316 در زنجان متولد شد. پدرش از کسبه زنجان بود که به علوم دینی علاقه مند بود، وی در سال 1343 درگذشت. مادرش از خانواده ای متدین و روحانی و نوه میرزا مجید زنجانی معروف به میرزا مجید حکمی، از شاگردان میرزا ابوالحسن جلوه بود. 

او از 6 سالگی و در سال 1322 تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه توفیق زنجان آغاز کرد، و همزمان به فراگیری دروس طلبگی نیز مشغول بود. پس از مدتی دبیرستان را رها کرده و راهی مدرسه علمیه سید زنجان شد، سپس در سال 1330 به حوزه علمیه قم رفت. او با همکاری پدرش که از مقلدین سیدمحمد حجت کوه کمری بود، به مدرسه حجتیه وارد شد. 

او هنگام تحصیل در حوزه علمیه قم در تعطیلات تابستانی به زنجان بازمی گشت و نزد اساتید آن جا به فراگیری هیئت و نجوم می پرداخت. در همان زمان سکونت در قم بود که در درس امام خمینی (س) شرکت می کرد.

از دیگر اساتید آیت الله عمید زنجانی می توان به حضرات آیات سیدحسین بروجردی، محمد مجاهد تبریزی، شیخ عبدالجواد اصفهانی، علامه طباطبایی، میرزا علی مشکینی، شیخ ابوالفضل اردبیلی، محمدعلی اراکی، محمد اسماعیل صائینی، عباسعلی شاهرودی، سیدمحمد محقق داماد، ناصر مکارم شیرازی، سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی، ابوالقاسم خزعلی، سیدمحسن حکیم، سیدابوالقاسم خویی و میرزا باقر زنجانی اشاره کرد. 

او  در رشته فقه و حقوق اسلام تحصیل کرده و در سال ۱۳۶۶ مدرک خود را از طریق خبرگان دانشگاهی از وزارت علوم دریافت کرد.

آغاز فعالیت های سیاسی 

در سال 1341 آیت الله عمید زنجانی به عراق هجرت کرد و به حوزه علمیه نجف رفت، در این زمان او از محضر حضرات آیات سیدمحسن حکیم، سیدابوالقاسم خوئی، سیدمحمود شاهرودی و میرزا باقر زنجانی بهره برد. پس از آن که در سال 1344 امام خمینی از ترکیه به عراق تبعید شد، او از نخستین افرادی بود که در کاظمین به پیشواز ایشان رفت. او در سفرهای امام به سامرا، کربلا و نجف با ایشان همراه بود. 

در جریان دستگیری آیت الله منتظری، ایشان به دستور امام خمینی عده ای از طلاب را گردهم آورد و همراه با آنان به منزل سیدمحسن حکیم رفت، و از ایشان درخواست کرد که برای آزادی آیت الله منتظری نامه ای بنویسد. او زمانی که برای مراسم ترحیم پدرش به ایران آمده بود، به دیدار مراجع تقلید حاضر در ایران رفت و اخبار مربوط به نجف و امام خمینی را به علما منتقل کرد. 

او در سال 1348 به دلیل ازدواج با دختر آیت الله مرعشی نجفی به ایران بازگشت و مدتی در قم ساکن شد، در این زمان علیه رژیم شاه به فعالیت می پرداخت و به همین خاطر توسط ساواک قم احضار و مورد بازجویی واقع شد. 

سال 1350 بود که با اصرار عده ای از اهالی مسجد لرزاده تهران و با تائید آیت الله مرعشی به تهران آمد، و امام جماعت آن مسجد شد. او کتابخانه مسجد را گسترش داد، و به کانون ارشاد اسلامی تبدیل کرد که در آن نوجوانان و دانشجویان بسیاری حضور داشتند، و جلساتی با دانشجویان در نقد مارکسیسم برگزار می کرد. این کانون بعدها به دلیل نفوذ گروهک ها و منافقین تعطیل شد.

او در دوران اقامتش در تهران با اعضای جامعه روحانیت مبارز تهران در ارتباط بود و در جلسات شورای مرکزی آن شرکت می کرد، و به تهیه برخی از اعلامیه های آنان اقدام کرد. سپس با همراهی چند تن از علمای جنوب تهران، جامعه روحانیت مبارز جنوب تهران را تشکیل داد و خود سرپرستی آن را برعهده گرفت. 

او پس از وقوع حادثه 17 شهریور ماه سال 1357 به جرم تشویق مردم برای حضور در راهپیمایی دستگیر شده، و در زندان کمیته مشترک حبس شد، و بعد از مدتی آزاد شد. 

فعالیت های پس از پیروزی انقلاب اسلامی

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1359 به نمایندگی از امام خمینی در بررسی وضعیت بنیاد مستضعفان برای جمع آوری اموال، طلاها و جواهرات سلطنتی تعیین شد، و در دوران ریاست جمهوری آیت الله خامنه ای، آیت الله عمید زنجانی رئیس ستاد پشتیبانی جنگ تهران بود. او همچنین در سال 1360 به نمایندگی از امام بررسی وضعیت مذهبی و سیاسی استرالیا را برعهده داشت. ​

آیت الله عمیدزنجانی در دوره سوم و چهارم مجلس شورای اسلامی به نمایندگی از مردم تهران به مجلس شورای اسلامی راه یافت، و ریاست کمیسیون قضایی و کمیسیون آیین نامه داخلی را برعهده گرفت، او همچنین در سال 1368 با حکم امام خمینی به عضویت شورای قانونی اساسی درآمد. 

او از سال 1358 به درخواست شهید مفتح تدریس در دانشکده الهیات دانشگاه تهران را آغاز کرد، و بعد از آن در دانشگاه های شهید بهشتی، امام صادق علیه السلام، امام حسین علیه السلام، دانشکده روابط بین الملل، علوم قضایی، امام باقر علیه السلام و علوم اجتماعی به تدریس مشغول بود. همچنین علاوه بر دانشگاه در مدارس علمیه نیز به تدریس علوم دینی می پرداخت. 

از دیگر فعالیت های او می توان به موارد زیر اشاره کرد: 

• عضویت در شورای فرهنگ عمومی کشور، وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی
• عضویت در شورای مشورتی یونسکو
• عضویت در شورای نویسندگان دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
• ریاست کمیته علوم انسانی جهاد دانشگاهی
• عضو مشاور شورای زنان وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی
• عضو کمیته حقوق وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی
• عضو شورای برنامه ریزی گروه الهیات وابسته به ستاد انقلاب فرهنگی
• عضو شورای مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی
• عضویت در هیئت امنای دانشگاه بین المللی امام خمینی
• عضویت در هیئت منصفهٔ مطبوعات

در سال 1384 آیت الله عمیدزنجانی به عنوان اولین روحانی ریاست دانشگاه تهران را برعهده گرفت، او همچنین مدتی عهده دار سرپرستی موسسه مطالعات و تحقیقات علوم اسلامی بود. 

آثار و تالیفات

از آیت الله عمید زنجانی بیش از 40 جلد کتاب و 70 مقاله علمی به یادگار مانده است. او همچنین در بیش از 179 همایش داخلی و بین المللی حضور داشته و به ارائه مقاله یا سخنرانی پرداخته است.