زندگینامه آیت الله سیدمحمدعلی علوی گرگانی
آیت الله سیدمحمدعلی علوی حسینی گرگانی از شاگردان امام خمینی (س) و مبارزان علیه رژیم پهلوی بود، ایشان از مراجع تقلید شیعه بوده و سال ها به تدریس در حوزه علمیه و تبلیغ دین پرداختند، از ایشان آثار گرانقدری به یادگار مانده است.
سیدمحمدعلی علوی گرگانی در ایام ولادت حضرت زهرا سلام الله علیها در سال 1318 در نجف متولد شد. از آن جا که پیش از تولد او چند پسر متولد شه و در دوران کودکی از دنیا رفته بودند، ایشان با توسل پدرشان به حضرت علی علیه السلام متولد شدند.
پدرش آیت الله حاج سیدسجاد علوی شبی در عالم خواب به محضر امیرالمومنین مشرف شده بود، و حضرت به ایشان مژده ولادت پسری را در آینده نزدیک به او داد و از وی خواست که فرزندش را علی نامگذاری کند.
هنگامی که این پسر به دنیا آمد، پدرش برای رعایت استحباب او را بنام «محمد» و برای قولی که به امیرالمؤمنین علیه‌السّلام داده بود، او را به «علی» نامگذاری کرد.
ایشان در سن 7 سالگی به همراه پدرش به ایران بازگشت و به قرائت قرآن و آموختن نصاب و حساب و گلستان و پس از آن به یادگیری فنون ادب و علوم عرب نزد پدرش پرداخت. ابتدا ادبیات، مغنی و مطول و بخشی از شرح لمعه را نزد پدرش فراگرفت و پس از آن در سن 16 سالگی به همراه پدر و گروهی از همشهریانش به زیارت عتبات عالیات، مکه معظمه و بیت المقدس و شامات نائل آمد. در بازگشت از سفر حج تصمیم بر ماندن و تحصیل در حوزه علمیه نجف را داشت که مرحوم آیت الله العظمی حکیم در این خصوص گفتند: اگر ایشان در حوزه علمیه قم به تحصیل بپردازد بهتر است، چرا که حوزه علمیه قم واجد دو ویژگی است: فنّ تدریس و فنّ سخنوری، شخصی که در آن حوزه تحصیل نماید هر دو را فرا می‌گیرد، هم درس می‌خواند و هم درس می‌دهد و هم به تبلیغ دین می‌پردازد. به همین خاطر راهی حوزه علمیه قم شده و به مدت 4 سال از محضر اساتیدی از جمله حضرات آیات مجاهدی تبریزی، سلطانی طباطبایی و ستوده اراکی بهره گرفت.
ایشان در طول دوران تحصیل خویش 3 سال در درس فقه آیت الله العظمی بروجردی، 8 سال در درس اصول امام خمینی (س) و 12 سال در درس فقه و اصول آیت الله سیدمحمد محقق داماد و 15 سال در درس فقه آیت الله مرتضی حایری یزدی حضور داشت، او همچنین از محضر اساتیدی از جمله حضرات آیات سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی، عباسعلی شاهرودی و محمدعلی اراکی بهره برد.
ایشان همچنین به مدت 7 سال در فصل تابستان به نجف اشرف می رفت و علاوه بر زیارت از محضر امام خمینی و حضرات آیات خویی، شاهرودی و میرزا باقر زنجانی استفاده می کرد.
آیت الله علوی گرگانی از چهره های سرشناسی علم، تقوا و فقاهت در حوزه علمیه قم بودند، بسیاری از مردم به ویژه اهالی مازندران و گیلان از ایشان تقاضای رساله عملیه کردند و ایشان در سال 1371 فتاوای خویش را در اختیار همگان قرار دادند ،که به زبان های عربی و اردو نیز ترجمه شده و بسیاری از مومنان داخل و خارج از کشور از ایشان تقلید می کنند.
آیت الله علوی گرگانی از اوایل دوران طلبگی به تبلیغ دین اهتمام داشت، ایشان سالیان طولانی در ماه مبارک رمضان و ماه محرم و صفر به تبلیغ دین می پرداخت که این شیوه بعد از مرجعیت ایشان نیز ادامه داشت، همچنین در دیگر ایام سال پیش از رسیدن به مرجعیت هر پنجشنبه و جمعه به تهران می آمد و در مسجد فاطمیه به سخنرانی می پرداخت، ایشان همچنین صندوق قرض الحسنه و هیئت وحدت فاطمیه را در همان مسجد تاسیس کرد، و همزمان به تدریس شرح منظومه، شرح تجرید و اصول اعتقادات برای گروهی از اساتید دانشگاه و دانشجویان می پرداخت.
آیت الله علوی گرگانی بسیار به تالیف، تدریس و تبلیغ دین توجه داشت، بارها سیوطی و مغنی و مطوّل، شرح شمسیه و شرح نظّام را تدریس کرد و در همان زمانِ نوجوانی (16 سالگی) کتاب «کشف الغاشیة عن وجه الحاشیه» را تألیف نمود.
ایشان همچنین در طول عمر شریفشان به تدریس سطوح، سطح عالی، خارجه فقه اشتغال داشته اند، و فضلای بیشماری را پرورش داده اند.
ایشان علاوه بر تدریس منظم فقه و اصول، تبلیغ و ترویج شعائر دینی و پرورش شاگردان فراوان، دارای تالیفات متعددی نیز هستند، که عبارتند از:
- توضیح المسائل (به اردو ترجمه شده است)
- اجوبة المسائل یا پاسخ به جدیدترین استفتائات (2 ج)
- مناسک حج (آداب، اعمال و استفتائات حج)
- منهج‌الصالحین (رساله توضیح‌المسائل عربی)
- منهج الناسکین (مناسک حج عربی)
- نورالهدی (تعلیقه بر عروة الوثقی)
- المناظر الناضرة فی احکام العترة الطاهرة (ج 1. بخشی از کتاب الطهارة)
- تعلیقه بر تحریرالوسیله (2 ج، چاپ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره))
- گلچینی از انوار اخلاقی (برگزیده درس اخلاق روز چهارشنبه)
- ره توشه پارسایان، انوار اخلاقی (ج 1، شرح وصایای پیامبر اکرم به ابوذر غفاری)
- توحید از دیدگاه علم (یکی از سخنرانی‌های معظم له)
ب. آثار غیر چاپی:
- المناظر الناضرة (ج 2 تا 10. شرح مفصّل ابواب طهارت، صلاة و زکات شرایع الاسلام)
- لئالی الاصول(10 جلد. از مباحث الفاظ تا پایان استصحاب)
- زبدة اللئالی- تلخیص کتاب فوق
- القواعد الفقهیة (قاعده‌های: ضمان، لا ضرر، تقیه، عدالت، میسور و اصالة الصحة)
- رساله در فروع علم اجمالی
- رساله در تعادل و تراجیح
- رساله در اجتهاد و تقلید
- تقریرات درس فقه آیت‌اللَّه العظمی بروجردی (بحث: طهارت و قضا)
- تقریرات درس فقه آیت‌اللَّه محقق داماد (کتاب صلاة وحج)
- تقریرات درس فقه آیت‌اللَّه حاج شیخ عباسعلی شاهرودی (کتاب طهارت)
- تقریرات درس فقه آیت‌اللَّه اراکی (بحث صلاة الجمعة)
- تقریرات درس فقه آیت‌اللَّه حاج آقا مرتضی حایری (کتاب طهارت و خمس)
- تقریرات درس اصول آیت‌اللَّه العظمی امام خمینی (از بحث مقدمة واجب تا آخر قطع و ظن)
- تقریرات درس اصول آیت‌اللَّه محقق داماد (دوره کامل)
- تعلیقه بر وسیلة النجاة
- تعلیقه بر منهاج الصالحین.
- کشف الغاشیة عن وجه الحاشیة (توضیح مشکلات حاشیه ملا عبداللَّه، اولین تألیف معظم له)
- نورالبیان فی تفسیر القرآن
- طبقات الرجال
- ره‌توشه پارسایان انوار اخلاقی (ج 2 و 3. شرح وصایای پیامبر اکرم به امیرالمؤمنین و عبداللَّه بن مسعود)
فعالیت های اجتماعی و سیاسی
آیت الله علوی گرگانی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در تظاهرات های طلاب حوزه علمیه قم علیه رژیم پهلوی شرکت می کرد، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز با حکم امام خمینی به عضویت دادگاه عالی قم درآمد و رسیدگی به بسیاری از پرونده های سخت قضایی را برعهده گرفت.
ایشان در دوران 8 سال دفاع مقدس بارها جلسات درس خود را تعطیل نموند و به همراه شاگردانش در جبهه ها حضور یافت.
پس از رحلت امام خمینی نیز همواره به حمایت از نظام جمهوری اسلامی و رهبر معظم انقلاب می پرداخت.
ایشان همچنین در طول حیات پربرکتشان به احداث بناهای خیریه و عام المنفعه نیز توجه داشتند، و علاوه بر اجازه مصرف بخشی از وجوه شرعیه برای احداث بناهای عام المنفعه خود نیز به ساخت مسجد، حسینیه، درمانگاه و صندوق قرض الحسنه در نقاط مختلف اقدام فرموده است؛ تعمیر بخشی از مسجد جامع گرگان، تأسیس و تعمیر چند مسجد در گرگان و روستاهای اطراف، مسجد اعظم و درمانگاه آیت‌اللَّه حاج سید سجاد علوی در روستای النگ، حسینیه سيّدالشهداء در مهدی شهر سمنان، صندوق قرض الحسنه و هیئت محترم «وحدت فاطمیه» در خیابان هفده شهریور جنوبی(تهران)- از آن جمله است.
رحلت
آیت الله علوی گرگانی پس از طی دوره ای بیماری در تاریخ 24 اسفند ماه سال 1400 دعوت حق را لبیک گفت، علما، مراجع و مقامات کشوری و لشگری و همچنین مقام معظم رهبری در پیام هایی رحلت این عالم ربانی را تسلیت گفتند.
تصاویری از آیت الله علوی گرگانی
تصاویری از آیت الله علوی گرگانی را در ادامه ببینید، برای مشاهده تصاویر بیشتر به آیت الله العظمی علوی گرگانی (ره) به روایت تصویر مراجعه کنید.
