زندگینامه آیت الله سیدعباس خاتم یزدی
سیدعباس خاتم یزدی از شاگردان امام خمینی (س) و مبارزین علیه رژیم شاه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی است، او در زمان حضور امام خمینی در نجف از نزدیکان ایشان و یکی از 4 وصی او بود. از جمله مسئولیت های او پس از پیروزی انقلاب می توان به عضویت در شورای استفتای امام خمینی و نمایندگی حج ایشان اشاره کرد.
سیدعباس خاتم یزدی در سال 1309 در یزد متولد شد. پدرش مرحوم سیدیحیی از وعاظ سرشناس یزد و اهل احمدآباد بود. در ابتدا اهالی احمدآباد زرتشتی بودند، و پس از ورود جد هفتم مرحوم خاتم یزدی به آن جا و تبلیغ اسلام مسلمان شدند. مادرش نیز زنی با ایمان و معلم قرآن بود.
دوران کودکی او همزمان بادوران خفقان رضاخانی بود، او در 9 سالگی پدرش را از دست داد، و برای تامین معاش خانواده مجبور به کار شد، بعد از مدتی به تشویق و اصرار حاج سیدعلی محمد وزیری که از علمای مشهور یزد بود به فراگیری علوم دینی پرداخت.
فراگیری علوم دینی را از مدرسه شفیعیه یزد آغاز کرد، مقدمات را در همان مدرسه آموخت و سپس به مدرسه خان در یزد رفت، قوانین و معالم و بخشی از رسائل و مکاسب شیخ انصاری را در آنجا فراگرفت و سپس علی رغم عدم رضایت برخی استادان حوزه علمیه یزد برای ادامه تحصیل راهی قم شد.
ایشان در مدت 5 سالی که در قم حضور داشت به حدی شوق فراگیری علوم دینی داشت که به گفته خودش حتی یک بار هم در رختخواب استراحت نکرد، و رختخواب او یک عبای کلفت نائینی بود که هنگام خستگی از مطالعه از آن استفاده می کرد. این موضوع سرانجام به بیماری معده و سردردهای پیاپی ایشان منجر شد، و بعد از مراجعه به درمانگاه های قم، تهران و یزد و عدم درمان توسط پزشکان به عتبات عالیات رفته و با عنایت ائمه اطهار شفای کامل یافت، و پس از آن در همان جا به ادامه تحصیل پرداخت.
در نجف در مدرسه بزرگ آخوند ساکن شد، و تقریبا در درس خارج همه علمای نجف حاضر شد. او درس خارج آیت الله خویی را بیش از دیگران پسندید و در آن شرکت کرد، بعد از ورود امام خمینی به نجف، در درس امام حاضر شد و از شاگردان ممتاز ایشان بود.
ایشان از محضر استادان فراوانی بهره برد، مقدمات را از مرحوم شیخ حیدرعلی کوچه بیوکی، حاج شیخ عبدالحسین عرب عجم و حاج شیخ حسن بنادکی آموخت. او قسمتی از قوانین را در نزد آیت الله شیخ محمود فرساد آموخت و بخشی از آن را نزد شیخ جلال علومی. سیدمحمد کازرونی از دیگر استادان ایشان محسوب می شود. ایشان تفسیر را نزد شیخ غلامرضا فقیه خراسانی فراگرفت و بخشی از منظومه را نزد مرحوم شیخ جلال آیه اللهی آموخت.
بعد از آن که به قم رفت در مدرسه حجتیه ساکن شد و بخشی از بیع مکاسب را نزد آیت الله مرتضی حائری فراگرفت و تا پایان خیارات مکاسب را از محضر ایشان استفاده کرد. او رسائل را نزد سیدحسن سریزدی آموخت، و پس از اتمام رسائل به درس شیخ عبدالجواد اصفهانی رفت و کفایه الاصول را از ابتدا تا انتها از ایشان آموخت.
او درس خارج را از محضر علمای بسیاری فراگرفت، اما بعد از مدتی تنها در درس خارج اصول امام خمینی و آیت الله بروجردی شرکت می کرد. او مراتب عالیه کلام و فلسفه را نزد علامه طباطبایی و شهید مطهری آموخت.
پس از آن که به نجف رفت در کلاس علمای آن دیار حاضر می شد، و بعد از مدتی تنها در کلاس درس آیت الله خویی حاضر شد، و بعد از فراگیری درس ایشان در مسجد خضرا به تدریس برای تعدادی از طلاب می پرداخت. بعد از ورود امام خمینی به نجف به صورت مستمر در درس ایشان حضور داشت.
از دوستان و هم مباحثه ای های آیت الله خاتم یزدی می توان به آیت الله محمدرضا توسلی که از اعضای فعال دفتر امام بودند و شیخ عبدالله کنی اشاره کرد. از دیگر دوستان ایشان شیخ محمود علومی و آقای میرزا محمد پیشوایی بودند. آیت الله خاتم یزدی با شهید آیت الله مصطفی خمینی، فرزند امام خمینی دوستی صمیمانه ای داشتند.
آیت الله خاتم یزدی فعالیت های فرهنگی بسیاری انجام دادند، و علاوه بر تحصیل علوم به تدریس در حوزه علمیه یزد، قم و نجف اشرف پرداخت. ایشان قبل از اخراج عراق توسط صدام در سال های پایانی حضورش در نجف به تدریس خارج فقه مبحث طهارت نیز پرداختند. ایشان علاوه بر تدریس بیش از بیش از ۲۰ اثر علمی و فقهی از جمله تقریرات درس آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی و امام خمینی را نیز تالیف کرده اند.
ایشان هنگام حضور در نجف در دفتر امام خمینی فعالیت می کرد، و بعد از بازگشت به ایران نیز خدمات بسیاری به مردم انجام داد. ایشان همچنین پیش از پیروزی انقلاب اسلامی به مبارزه علیه رژیم پرداخت و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز مسئولیت هایی از جمله موارد زیر را برعهده داشت:
- حضور در دو دوره مجلس خبرگان رهبری
- دبیر و عضو شورای سیاستگذاری ائمه جمعه
- عضویت در شورای استفتاء حضرت امام (س)، مقام معظم رهبری و آیه‌الله العظمی اراکی(ره)
- نماینده تام الاختیار حضرت امام (س) در امور حج در سال های پیش از انقلاب و نیز عضویت در بعثه ایشان در پس از انقلاب
- ممتحن دروس خارج حوزه علمیه قم و ارزیابی توان علمی نمایندگان ـ مجلس خبرگان رهبری
آیت الله خاتم یزدی سرانجام در روز بیستم شهریور ماه سال 1381 بعد از عمری مجاهدت دعوت حق را لبیک گفت. پیکر ایشان در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها به خاک سپرده شد.