زندگینامه آیت الله سیدمحمد ضیاء آبادی

آیت الله سیدمحمد ضیاءآبادی از مفسران بزرگ شیعه و علمای برجسته عصر حاضر بود که در سال 1307 متولد شد، و در 20 بهمن ماه سال 1399 در 92 سالگی در اثر ابتلا به کرونا دار فانی را وداع گفت. ایشان از شاگردان حضرت امام خمینی (س) و مرحوم علامه طباطبایی بود. 

آیت الله سیدمحمد ضیاءآبادی در سال 1307 در روستای ضیاءآباد در نزدیکی قزوین و در خانواده ای روحانی دیده به جهان گشود. سادات ضیاءآباد از سادات حسینی هستند و به کشاورزی اشتغال دارند. پدرش از روحانیون خوشنام و مورد اعتماد مردم بود، که در کنار اقامه نماز و تبلیغ دین مخارج خانواده 9 نفری خود را از راه کشاورزی تامین می کرد. مادرش نیز از زنان با ایمان و آشنا به مسایل اسلامی بود. 

نسب ایشان و دیگر سادات ضیاءآباد به امام سجاد علیه السلام می رسد. در گذشته سادات ضیاءآباد هنگام شیوع بیماری هایی چون وبا و طاعون محل پناه اهالی بودند.

او از کودکی در امور کشاورزی به پدر و مادرش کمک می کرد و در همان دوران در کنار پدرش قرآن و خواندن و نوشتن را آموخت. او در همراهی با پدر و حضور در مجالس مذهبی با فضای معنوی و مجالس امام حسین علیه السلام آشنا می شد، ایشان در خاطراتشان از مجالسی که در زمان ممنوعیت روضه خوانی در دوران رضا خان به صورت شبانه و در منزل برخی اشخاص برگزار میشد یاد می کنند.

او بعد از شهریور ماه سال 1320 با تشویق پدر و مادرش به قزوین رفت تا علوم دینی را بیاموزد، او در مدرسه التفاتیه سکونت کرد، و مقدمات را نزد استاد برجسته آقا شیخ یحیی مفیدی فراگرفت. شیخ یحیی از شاگردان آیات عظام حائری، نائینی و عراقی بود. آقامیرزا عبدالرحیم سامت قزوینی نیز از دیگر اساتید سیدمحمد بود که معالم و قوانین را نزد وی آموخت و شرح لمعه، رسائل، مکاسب و منظومه سبزواری را در محضر میرزا ابوالحسن رفیعی قزوینی که در آن روزگار در قزوین به سر می برد، فراگرفت. 

ایشان در سال 1328 و پس از مدتی اقامت در حوزه علمیه قزوین، به حوزه علمیه قم رفت و مدت 12 سال را از حضور اساتیدی همچون آیت الله سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، آیت الله سدهی اصفهانی بهره برد. او همچنین دروس خارج فقه را نزد آیت الله سیدحسین طباطبایی بروجردی، امام خمینی (س) و علامه طباطبایی فراگرفت. 

ایشان از زمانی که در حوزه علمیه قزوین حضور داشت، هر کتابی را که فرامیگرفت، برای طلاب مراحل پایین تر تدریس می کرد، و زمانی که به قم عزیمت کرد نیز بارها کتب معالم، قوانین و لمعه را برای طلاب و فضلا در یکی از اتاق های صحن نو یا در مدرس زیر کتابخانه مدرسه فیضیه تدریس می کرد.

پس از رحلت آیت الله بروجردی، در سال 1340 ایشان به تهران هجرت کرد و بیش از 40 سال در این شهر خدمات علمی و فرهنگی ارائه نمود. از جمله این که به دعوت آیت الله حاج شیخ احمد مجتهدی تهرانی برای طلاب مدرسه تحت مدیریتش علومی چون مطول، معالم، لمعتین، رسایل، مکاسب و کفایه الاصول را تدریس می کرد. ایشان همچنین از چهره های ارزشمند و مفسران بزرگ شیعه است.

ایشان از همان زمان تا پایان حیات استاد حوزه علمیه تهران بودند، و جلسات تفسیر و اخلاقشان در مسجد علی بن الحسین علیه السلام برگزار میشد.

آیت الله ضیاءآبادی با مبانی اسلامی و قرآنی آشنا بود و با توجه به توان بالای علمی و معنوی و همچنین شناخت مسائل روز و قدرت بیان بالا در منابر و جلسات درخشید، تا جایی که از وعاظ ممتاز کشور به شمار می آمد، و از آنجا سخنرانی های ایشان با چاشنی مطالب آموزنده قرآن و روایات همراه بود، مشتاقان زیادی داشت. اخلاص، تواضع، عمل به گفتار، متانت و شیوایی سخن، و بهره‌گیری از ظرافت‌های اخلاقی و قرآنی از ویژگی‌هایی است که جلسات آیت‌الله ضیاء‌آبادی را به یکی از پرمخاطب ترین جلسات کشور تبدیل کرده بود.

ایشان در جلساتی تحت عنوان "لقاءالله" با استفاده از آیات قرآن و روایات با دلایل منطقی مراحل سیر انسان از خاک تا افلاک را تشریح می کردند که مباحث این جلسات در جلد اول مجموعه گفتار وعاظ و دانشمندان شهیر منتشر شده است. مجموعه سخنرانی های دیگر ایشان نیز با عنوان "تلازم بین قرآن و عترت" در خصوص تفسیر حدیث شریف ثقلین و حقانیت باورهای شیعه با توجه به منابع عامه در این کتاب آمده است.

فهرست تالیفات: 

۱ ـ امامت
۲ ـ بیان قرآن: این کتاب شامل بخشی از تفسیر سوره قیامت است و به این پرسش پاسخ می‌دهد که: «آیا اهل بیت علیه‌السّلام و قرآن مبین همدیگرند؟
۳ ـ تفسیر سوره انفال
۴ ـ تفسیر سوره یونس
۵ ـ تفسیر سوره توبه (۲جلد)
۶ ـ تفسیر سوره یوسف
۷ ـ توسل: نویسنده درباره توسل و معنا و مفهوم واقعی آن سخن گفته و این کتاب به پاسخ شبهات وهابیت که توسل را شرک می‌دانند، اختصاص دارد. وی درباره توسل تکوینی و ارتباط توحید و توسل و شرک، به تفصیل سخن می‌گوید.
۸ ـ شب مردان خدا: آداب و فضیلت نماز شب.
۹ ـ موعظه یا راه پیشگیری از نفوذ شیطان در دل انسان.
۱۰ ـ شرح و تفسیر دعای توبه از صحیفه سجادیه.
۱۱ ـ در جستجوی دین
۱۲ ـ حج برنامه تکامل: این کتاب در ۵۱۶ صفحه برای اولین بار در سال ۱۳۹۴هـ ق و نیز با اضافات و ملحقات برای دومین بار در سال ۱۴۰۱هـ ق در دارالکتب الاسلامیه به چاپ رسید.
معظم له می‌فرماید:
«در منابر برخی از خطباء دیدم وقتی سخن به حج کشیده می‌شود، مطالب مفیدی توجه شنوندگان را جلب می‌کند. درصدد برآمدم با تحقیق همه مباحث آن را جمع آوری و چاپ نمایم و الحمدالله این کار به سرانجام رسید.» 
این کتاب شامل یک مقدمه و هفت بخش است:
بخش اول: گوشه‌ای از اسرار تشریع عبادت
بخش دوم: آثار اجتماعی حج
بخش سوم: اسرار وحی حج
بخش چهارم: مراحل آغاز سفر
بخش پنجم: مواقف حج
بخش ششم: نتیجه گیری از اعمال حج
بخش هفتم: زیارت مرقد پاک حضرت رسول و ائمه هدی علیه‌السّلام .
۱۳ ـ قرآن و قیامت: این کتاب در ۸۰۶ صفحه تدوین یافته، در سال ۱۳۹۸هـ ق (۱۳۵۷شمسی) در مکتبة صدوق به چاپ رسیده و شامل ۱۴ بخش است. کتاب شامل تفسیر سوره قیامت است و به مناسبت به گوشه‌هایی از اوضاع جاری زمان و ماجرای دلدادگان و عاشقان مکتب قرآن و پیامبر رحمت صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به شکل بسیار جالب اشاره می‌کند.
۱۴ ـ قساوت بیماری مهلک: یکی از بلاهای اجتماعی بشر در طول تاریخ قساوت است که اکثر سردمداران و ظالمان و ستمگران تاریخ به واسطه ابتلای به این بیماری، جنایات دهشت انگیزی را مرتکب شده‌اند. حرمله‌ها، شمرها، حجاج بن یوسف‌ها، حمید بن قحطبه‌ها و... تجسم قساوت و سنگدلی ظالمان هستند. آیت‌الله ضیاءآبادی پیرامون این بیماری خطرناک اخلاقی و اجتماعی کتابی را در ۱۱۲ صفحه تالیف نمود که در سال ۱۳۹۱هـ ق (۱۳۵۱هـ ش) در تهران به چاپ رسید. وی با استناد به آیات و روایات و نظرات دانشمندان و حکما خصوصا دانشمندان غربی، به بررسی عوامل قساوت پرداخته است، به ویژه در مورد برخی از عوامل پیدایش و بروز این بیماری مانند موسیقی، لهوالحدیث (صدای شهوت آلود زنان خواننده) مطبوعات منحرف و بی حجابی و... ، مطالب ابتکاری دارد. نگارنده در پایان قصد و نیت خود از تدوین چنین کتابی را بیدار کردن حس دینی جوانان و زنان مسلمان در برابر انحرافات خطرناک اخلاقی معرفی می‌کند.