عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان در مصاحبه شبکه الغد مصر تاکید کرد: وقتی خود ارتش سوریه عقب نشینی کرد، ما وظیفه ای برای خودمان قائل نبودیم که بخواهیم به جای ارتش سوریه دست به اقدامی بزنیم. ما البته در روند آستانه به همراه کشورهای ترکیه و روسیه تلاش کردیم که به روابط بین دولت سوریه و معارضان و به اصلاحات سیاسی در سوریه کمک کنیم ولی تصمیم گیری در این خصوص با دولت سوریه بود.
به گزارش جماران؛ متن مصاحبه عباس عراقچی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با شبکه الغد مصر در پی می آید:
سؤال: جناب وزیر احتمالا حدس زده باشید که سؤال نخست من در مورد تحولات سوریه و مشخصا سرنگونی نظام رئیس جمهور سابق بشار اسد است که هم پیمان شما بود. آیا می توان گفت ایران کماکان مواضع سابق خود درخصوص ماجرا را تکرار می کند و آیا به نظر شما حمایت نامحدود ایران از نظام بشار اسد از عواملی بوده که منجر به سقوط او گردیده است؟
پاسخ: به نظرم تحولاتی که در سوریه صورت گرفت را باید از دو زاویه مورد توجه قرار داد: یک زاویه آن طرح و پروژه بزرگی است که آمریکا و اسرائیل برای کل منطقه در نظر گرفته اند و آن را به پیش می برند و ما شاهد هستیم که تلاش می کنند ظرفیت کشورهای منطقه را تهی نمایند و آن ها را ضعیف و با یکدیگر درگیر کنند و به این ترتیب هرگونه مقاومتی را در برابر رژیم صهیونیستی از بین ببرند؛ بنگرید که در عراق، لیبی، سودان، لبنان، یمن و امروز در سوریه چه وضعیتی را به وجود آورده اند. بنابراین هرکس که دست آمریکا و اسرائیل را در ورای تحولات سوریه نبیند، دچار اشتباه بزرگی شده است. زاویه دومی که از منظر آن می توان به تحولات سوریه نگریست در چارچوب خود سوریه و روابط دولت و مردم سوریه و معارضان سوری. ما به درخواست دولت سوریه برای مبارزه با تروریست ها به ویژه تروریست های داعش به کمک سوریه رفتیم. و شما به یاد دارید که داعش وقتی از عراق شروع کرد و به سوریه رسید به چه تهدید بزرگی تبدیل شد تا جایی که یک ائتلاف بین المللی علیه آن شکل گرفت. ما به درخواست دولت عراق به کمک عراق رفتیم و بعد به درخواست دولت سوریه به کمک سوریه رفتیم و وقتی هم که مبارزه با داعش تمام شد، ما بازگشتیم. اما ما در روابط بین دولت سوریه و مردم خود و با معارضان و مخالفان خود هیچ دخالتی نداشتیم. زمانی هم که ارتش سوریه از جنگیدن خودداری کرد ما هیچ اقدامی نکردیم چون قرار نبوده که ما بخواهیم به جای ارتش سوریه با معارضان برخورد کنیم.
سؤال: آیا منظورتان همان عقب نشینی هایی است که ارتش سوریه از حلب، حماه و دمشق انجام داد؟
پاسخ: بله، درست است. وقتی خود ارتش سوریه عقب نشینی کرد، ما وظیفه ای برای خودمان قائل نبودیم که بخواهیم به جای ارتش سوریه دست به اقدامی بزنیم. ما البته در روند آستانه به همراه کشورهای ترکیه و روسیه تلاش کردیم که به روابط بین دولت سوریه و معارضان و به اصلاحات سیاسی در سوریه کمک کنیم ولی تصمیم گیری در این خصوص با دولت سوریه بود.
سؤال: جنابعالی در اظهار نظر مطبوعاتی اخیر خود اشاره کردید به این که از آن چه در سوریه اتفاق افتاده غافلگیر نشدید و گفتید که ریشه حقیقی این اتفاقات مسائلی است که طی 12 سال در این کشور رخ داده است. آیا شما به دولت بشار اسد نصیحت کردید که در مقابل معارضان انعطاف و نرمش بیشتری نشان دهد؟
پاسخ: همان طور که گفتم ما در چارچوب روند آستانه تلاش می کردیم که به اصلاحات سیاسی در سوریه کمک کنیم و در همین چارچوب پیشنهادهای زیادی را به دولت سوریه ارائه کردیم. خود من بارها به دولت سوریه، وزیر خارجه و حتی خود بشار اسد توصیه کردم که با ترکیه وارد مذاکره شود. ولی دولت سوریه و آقای بشار اسد با مذاکره موافق نبود؛ چه با معارضان و چه با دولت سوریه. در مورد ترکیه معتقد بود که تا قبل از عقب نشینی نیروهای ترکیه از خاک سوریه با آن ها گفتگو نخواهد کرد و چه طور می تواند با کشوری که خاکش را اشغال کرده، وارد مذاکره شود! ولی نظر ما این بود که به هر حال گفتگو مفید است. همان طور که عرض کردم این نهایتا تصمیم خود دولت سوریه بود که با معارضان و دولت های دیگر گفتگو کند یا خیر. من آخرین بار با آقای بشار اسد در روز دوشنبه یعنی کمتر از یک هفته قبل از سقوط ملاقات کردم. در همان ملاقات هم توصیه کردم که با ترکیه وارد مذاکره شود. همان جا به ایشان گفتم که ارتش سوریه فاقد روحیه است و باید آقای بشار اسد روحیه ارتش را بالا ببرد. روز جمعه که در عراق دیداری با وزیر خارجه سوریه داشتم بار دیگر این نصایح را تکرار کردم ولی برای انجام دیگر خیلی دیر شده بود.
سؤال: آیا آقای اسد همواره نصایح شما را رد می کرد یا این که نصیحت شما خیلی دیر به ایشان ارائه شد؟
پاسخ: خیر، ما از مدت ها قبل این نصیحت ها را کرده بودیم؛ در مورد نحوه برخورد با مردم، معارضان و با همسایگان. ولی ایشان نظر دیگری داشت و همان طور که عرض کردم رابطه ما با دولت سوریه بر مبنای تحمیل چیزی به آن ها توسط ما نبود، ما صرفا در حد مشورت با آقای بشار اسد صحبت می کردیم. من آخرین باری که با آقای بشار اسد - در روز دوشنبه - ملاقات کردم، در مسیر برگشت به فرودگاه، به یک رستوران مردمی رفتم و در کنار مردم شاورما خوردم، چون معتقدم باید با مردم ارتباط داشت. در آخرین سفر به مصر هم به رستورانی مردمی رفتم و کشری تناول کردم.
سؤال: وقتی شما تصاویر حضور خود در آن رستوران مردمی در دمشق را منتشر کردید، این طور به نظر رسید که قصد دارید به جهان این پیام را بدهید که همه چیز بر وفق مراد است اما واقعیت طور دیگری بود. در این باره چه توضیحی دارید؟
پاسخ: نه، این طور نبود. من قبل از این که وارد شوم، شایعه شده بود که در دمشق کودتا شده، من به یک رستوران مردمی رفتم تا هم نشان دهم کودتایی در کارنیست و شهر در امنیت است و هم می خواستم بین مردم سوریه باشم.
سؤال: جناب وزیر شما می فرمایید که بشار اسد را نصیحت می کردید. روس ها هم می گویند که بشار اسد را نصیحت می کردند. این در حالی است که شما و روسیه نزدیک ترین هم پیمانان به او بودید. این عدم گوش سپردن بشار به نصایحتان را چه طور تفسیر می کنید؟
پاسخ: دولت سوریه یک دولت مستقل بود و در تصمیم گیری مستقل عمل می کرد. ما دوستانی بودیم که فقط مشورت می دادیم. شما صدام حسین در عراق را به یاد دارید. بر خلاف توصیه همه دوستانش، از جمله مصر، با کویت آن گونه رفتار کرد و نهایتا هم به سرنگونی خودش منتهی شد. من قصد مقایسه ندارم بلکه می خواهم بگویم که دولت ها مستقل هستند و خودشان تصمیم می گیرند.
مجری: اما شما منافعی در سوریه داشتید و طبیعتا در صورت عدم گوش سپردن حکومت سوریه به آن نصایح، منافعتان به خطر می افتاد.
وزیر: بله، ولی چه باید می کردیم؟ آیا باید در آنجا می جنگیدیم؟
سؤال: آیا در آخرین دیداری که با بشار اسد داشتید، او از شما درخواست کمک نظامی کرد؟
پاسخ: ایشان قبل از کمک نظامی، نیاز داشت که به ارتش خود روحیه دهد تا ارتش خودش مقاومت کند. اگر ارتش ایستادگی می کرد، کمک های نظامی امکان پذیر و در دسترس بود. همان طور که به عنوان مثال روسیه از طریق جنگنده های خود با معارضان مسلح مقابله می کرد. باید ارتشی وجود داشته باشد تا بتوانیم به آن کمک کنیم.
سؤال: بنابراین معتقدید ارتشی در سوریه نبوده است؟
پاسخ: متأسفانه ارتش سوریه کاملا روحیه خود را از دست داده بود و بدون هیچ مقاومتی صحنه را ترک کرد.
سؤال: چه زمانی شما به این یقین رسیدید که رژیم بشار اسد از هم فروخواهد پاشید؟
پاسخ: ما همان روزهای آخر متوجه شده بودیم که ارتش سوریه امکان مقاومت ندارد. توطئه های آمریکا و رژیم صهیونیستی برای ما کاملا روشن بود. تحریم های اقتصادی آمریکا سال ها بود که اقتصاد سوریه را به شدت ضعیف کرده بود و متأسفانه دولت سوریه بر خلاف ایران نتوانست با استفاده از ظرفیت ها و توانمندی های ملی با تحریم ها مقابله کند.
سؤال: چرا چنین اتفاقی افتاد آن هم با وجود کمک های فراوان شما و روسیه به سوریه؟
پاسخ: ما کمک کردیم ولی نه آن کمک های بزرگی که شما می فرمایید. من مجددا تکرار می کنم؛ یک اشتباهی در صحبت های شما وجود دارد و آن این است که فکر می کنید دولت سوریه یک دولت متعلق به ایران و روسیه و تحت کنترل ما بوده است. خیر، سوریه یک دولت مستقل بود و مستقلا تصمیم می گرفت. ما فقط به او کمک می کردیم.
مجری: اما نفوذ ایران و روسیه برای همگان کاملا روشن بود.
وزیر: بله، ما دوستان سوریه بودیم و هنوز هم دوستان مردم سوریه هستیم.
سؤال: شما اشاره کردید که در روزهای اخیر پی بردید که ارتش و دولت سوریه از هم خواهد پاشید. با توجه به حضور اطلاعاتی- امنیتی و نظامی ایران در سوریه برای سالیان متمادی، آیا این امر به منزله شکستی برای سرویس های اطلاعاتی و امنیتی شما محسوب نمی شود؟
پاسخ: سرویس های اطلاعاتی و امنیتی ما به موقع هشدارهای لازم را داده بودند. ما تمام تحرکاتی که گروه های مسلح در ادلب انجام داده بودند و بسیج نیروها در آن منطقه و کمک هایی که به آن ها شده بود و تسلیحاتی که برای آن ها ارسال شده بود، همه این ها را به دولت سوریه گزارش کرده بودیم. حسب اطلاع ما روس ها هم اطلاعات کامل را به دولت سوریه داده بودند. بنا بر همین اطلاعات بود که دولت سوریه یکی از بزرگترین لشکرهای ارتش خود را به پشت دروازه های ادلب فرستاد.
سؤال: یک سال قبل بشار اسد در یک مصاحبه تلویزیونی مدعی شد که دمشق ثابت کرده که خوب می داند چگونه هم پیمانانی – منظور ایران و روسیه – برای خود برگزیند. آیا تهران هم می تواند ادعا کند که می داند چطور همپیمانانی برای خود برگزیند؟
پاسخ: بله، سوریه، ایران و روسیه همکاری های خوبی در منطقه داشته اند و در عالم روابط بین الملل این قبیل فراز و نشیب ها کاملا عادی است و فراوان اتفاق افتاده است. به هرحال دولت سوریه در اثر اشتباهات خود و در اثر فشارهای خارجی که از جنوب و شمال بر آن وارد شد، نتوانست مقاومت کند و سرنگون شد.
سؤال: وزیر خارجه ترکیه مدعی شده است که در تماسی تلفنی از خارج با بشار اسد گرفته شده، از او خواسته اند که دمشق را ترک کند. آیا این تماس از جانب شما بوده است؟
پاسخ: اطلاعات ضد و نقیض زیاد است. در این خصوص تماسی با بشار اسد نداشتیم.
سؤال: بشار اسد، نزدیک ترین هم پیمان شما در منطقه، با فاجعه ای مواجه و ناچار شد از کشورش بگریزد. آیا در آن لحظات به او پیشنهاد پناهندگی به ایران را دادید؟
پاسخ: من قبل از پاسخ به این پرسش، از شما سؤالی می پرسم. شما در این مصاحبه مرتب تکرار کردید که سوریه هم پیمان ایران بوده و ایران هم پیمان سوریه. آیا می توانید بگویید ما علیه چه کسی هم پیمان بودیم؟
سؤال: در مقابل نیروهایی که علیه شما بودند؛ شما در یک جبهه بودید و نمی توان از این بابت بر شما خرده گرفت. همه کشورها هم پیمانانی دارند. این موضوع چه اشکالی دارد؟
پاسخ: منظورتان کدام نیروهاست؟ این ائتلاف علیه اسرائیل بود.
سؤال: از بعد رسانه ای بله این طور گفته می شد. اما آیا هم پیمان شما بشار اسد حتی یک گلوله به سمت اسرائیل شلیک کرد؟
پاسخ: در یک مبارزه هرکس مسئولیت جداگانه ای دارد. یک مکتبی در منطقه وجود دارد به نام مکتب مقاومت در مقابل اشغالگری رژیم صهیونیستی و نیروهایی هستند که در این محور باهمدیگر همکاری می کنند و علیه اشغالگران صهیونیست هم پیمان شده اند. این محور مقاومت در طول سال های گذشته ضربات زیادی به اسرائیل وارد کرده است.
سؤال: نمونه ای از این ضربات وارده به اسرائیل را بفرمایید.
پاسخ: مثل بیرون کردن اسرائیل از جنوب لبنان.
سؤال: چه طور چنین فرمایشی را مطرح می کنید در حالی که اسرائیل الآن در جنوب لبنان حضور دارد؟!
پاسخ: به یاد دارید که اسرائیل سال ها جنوب لبنان را اشغال کرده بود و حزب الله آن را بیرون کرد. در جنگ اخیر اسرائیل مجددا تلاش کرد تا وارد جنوب لبنان شود و مقدار کمی هم پیشروی کرد. حزب الله علی رغم این که ضربات سختی خورده بود، علی رغم این که رهبر خود را از دست داده بود، ولی مقاومت کرد. آن ها را متوقف کرد، تلفات زیادی از آن ها گرفت و آن ها را وادار به پذیرش آتش بس نمود. بر اساس این آتش بس نیروهای اسرائیلی باید از جنوب لبنان خارج شوند و هم اکنون خروج از جنوب لبنان را آغاز کرده اند. پس این پیمان ائتلافی علیه اسرائیل است. اسرائیل الآن موفق شده که ضرباتی را به این ائتلاف وارد کند. علت این که بعضی ها از این ضربات اسرائیل خوشحال هستند، برای من قابل درک نیست. این نبرد بین مقاومت و رژیم صهیونیستی سال ها جریان داشته و جریان خواهد داشت. این اولین بار نیست که حزب الله رهبر خود را در مبارزه با اسرائیل از دست می دهد. بار قبل هم که شهید سید عباس موسوی توسط اسرائیل ترور شد، حزب الله به حرکت خود ادامه داد و بزرگ تر و قوی تر شد. این یک مبارزه مستمر است. الآن یکی از حلقه های مقاومت از دور خارج شده و چنین اتفاقاتی در هر مبارزه مستمری وجود دارد.
سؤال: جناب وزیر شما به گونه ای صحبت می کنید که گویی حزب الله در این نبرد پیروز شده و اسرائیل در جنوب لبنان حضور و بر فضای این کشور و نیز بر تمامی سوریه احاطه ندارد. چگونه می توان یک شهروند عرب را متقاعد کرد که حزب الله پیروز شده و اسرائیل نه در لبنان و نه در غزه به اهداف خود دست نیافته است. چنین چیزی برای شهروندان عرب چگونه قابل درک است؟
پاسخ: آنچه من گفتم این بود که مبارزه با رژیم صهیونیستی یک مبارزه مستمر است. مبارزه دربرگیرنده پیروزی و شکست است. کشورهای عربی در مقابل اشغال گری رژیم صهیونیستی مسیرهای مختلفی را طی کرده اند. با اسرائیل وارد جنگ های کلاسیک شده اند اما موفق نبوده اند.
سؤال: چه طور چنین می گویید در حالی که مصر موفق به بازپس گیری خاک خود شد؟
پاسخ: بله، خاک خود را بازپس گرفت ولی نتوانست برای فلسطین کاری انجام دهد. من در مورد مصر صحبت نمی کنم. درباره فلسطین صحبت می کنم. در مورد خاتمه دادن به اشغال فلسطین جنگ کلاسیک امتحان شد اما موفق نبود. مسیر مذاکره با اسرائیل انتخاب شد. سال ها مذاکره انجام شد ولی به هیچ نتیجه مطلوبی نرسید. مقاومت مسیر سومی بود که توسط برخی نیروهای عربی و اسلامی انتخاب شد. پیروزی هایی داشت، ضرباتی هم خورد. اگر شما برای آزادی فلسطین و جلوگیری از کشتار مردم فلسطین راه دیگری دارید، پیشنهاد کنید. جنگ اخیر را نه حزب الله شروع کرد، نه سوریه و نه ما بلکه حماس شروع کرد. چرا چنین کاری کرد؟ دو میلیون انسان در یک زندان بسته در غزه گرفتارند. شما همسایه غزه هستید و بهتر از ما می دانید که در غزه چه می گذرد. مردم غزه مقاومت را انتخاب کرده اند. بیش از پنجاه هزار نفر کشته دادند ولی حاضر نیستند تسلیم شوند. مسلما این دستور ما به آن ها نیست بلکه خواسته خودشان است. بعد از نزدیک به چهارده ماه مقاومت هنوز نتوانسته اند حماس را شکست دهند. برای آزادی اسرای خود مجبورند با حماس مذاکره کنند. این تصمیمی بود که حماس گرفت. حتی با ما، حزب الله و دیگران مشورت نکرده بود. حزب الله برای حمایت از مردم فلسطین وارد عملیات شد. هزینه سنگینی هم پرداخت کرد ولی تصمیم خودش بود. در یمن برای حمایت از فلسطین وارد حملات دریایی شدند که از آن مطلعید. مقاومت یک آرمان است. یک مکتب فکری است و هدف آن آزادی فلسطین و رسیدن مردم فلسطین به حق مشروع خود است. حمایت ایران از گروه های مقاومت در مبارزه علیه رژیم صهیونیستی که جرم نیست. دولت سوریه از این مدار خارج شد. به نظر من همه کسانی که دلشان به حال فلسطین می سوزد باید از این رخداد اندوهگین باشند. ما اصلا رفتار آقای بشار اسد با مردم خود و گروه های معارض را تأیید نمی کنیم. این ها مسائل داخلی خود سوریه بود. ولی سوریه نقش مهمی را در مبارزه علیه رژیم صهیونیستی و در مقاومت ایفا می کرد.
سؤال: جناب وزیر درخصوص صحبت هایی که راجع به محور مقاومت - حماس، حزب الله، سوریه، حوثی ها - داشتید، الآن بعد از همه این تحولاتی که در نوار غزه، لبنان و سوریه اتفاق افتاده است، از این محور چه چیزی باقی مانده است؟
پاسخ: این سؤال را باید از خود اعضای محور بپرسید. ما هیچ چیزی را به کسی تحمیل نکرده ایم. تصمیمی است که خود آن ها گرفته اند و ما هم حمایت کردیم و کمک می کنیم. اگر نخواهند ادامه دهند، ما هیچ ابزاری برای کنترل آن ها نداریم. این اشتباهی است که در مورد محور مقاومت صورت می گیرد. فکر می کنند که آن ها ابزارها یا عوامل ایران هستند در حالی که اصلا این طور نیست.
سؤال: آیا واقعا (محور مقاومت) ابزار دست ایران نیست؟
پاسخ: خیر. چیزی که ما را به آن ها پیوند می دهد یک آرمان مشترک است. اگر آن ها نخواهند این آرمان را پیش ببرند، اگر نخواهند مقاومت کنند، ما هیچ ابزاری علیه آن ها نداریم و علاقه ای هم به دخالت نداریم. یک آرمان مشترک وجود دارد و آن مقابله با رژیم صهیونیستی و آزادی سرزمین های فلسطین و احقاق حقوق مردم فلسطین است. هرکسی که در این آرمان شریک باشد، ما هم با او هستیم. هر کشور عربی دیگری در منطقه، هر کشور اسلامی در منطقه و خارج از منطقه که در این آرمان شریک باشد، ما از آن حمایت می کنیم. در این خصوص ما با مصر مشترکات زیادی داریم. ما مبارزات مردم مصر و دولت های مصر علیه اسرائیل را همواره ارج نهاده ایم. از تلاش های اخیر مصر برای برقراری آتش بس در غزه حمایت کرده ایم.
سؤال: بعد از اتفاقاتی که در غزه، لبنان و سوریه رخ داده، دیگر چه چیزی برای محور مقاومت باقی مانده است؟
پاسخ: یک آرمان و هدف مشترک و یک پایگاه اجتماعی. ما در غزه ندیدیم که مردم بعد از این همه فشار و کشتار و بدبختی علیه حماس تظاهراتی کنند و فریادی بزنند.
سؤال: اما مجازات حماس خواسته عده زیادی است. در مورد لبنان هم حزب الله تنها قدرت موجود در صحنه نیست. حزب الله معارضان زیادی دارد. لبنان فقط شامل حزب الله نیست. در این باره چه می فرمایید؟
پاسخ: من هنوز راجع به لبنان صحبت نکردم. در جنوب لبنان شیعیان لبنان همه همچنان طرفدار حزب الله هستند. پایگاه حزب الله در بین شیعیان لبنان است و این پایگاه همچنان موجود است. یک هدف مقدس وجود دارد.
مجری: عذر می خواهم جناب وزیر؛ ولی لبنان فقط شامل شیعیان نیست. طوایف متعدد دیگری هم وجود دارند؛ اهل سنت، دروزی ها، مارونی ها و... لزوما همه آن ها طرفدار حزب الله نیستند.
پاسخ: من راجع به لبنان صحبت نمی کنم. راجع به حزب الله صحبت می کنم. حزب الله هنوز پایگاه اجتماعی خود را دارد. سلاح خود را دارد. رزمندگان خود را دارد. هدف مقدس خود را هم دارد.
سؤال: آیا حزب الله در آینده نیز در مورد جنگ و صلح تصمیم گیرنده خواهد بود؟
پاسخ: تصمیم با خود حزب الله است. ما نظر خود را تحمیل نمی کنیم. شما کماکان این اشتباه را تکرار می کنید. فکر می کنید که یک پیمان سیاسی بین تعدادی از کشورها یا تعدادی از گروه ها با ایران وجود دارد اما این طور نیست.
سؤال: من تنها کسی نیستم که چنین تفکری دارد. عده زیادی در جهان عرب و در دنیا وجود دارند که این گونه می اندیشند. پس چه نوع ائتلاف و همپیمانی میان شما و حزب الله، میان شما و بشار اسد، میان شما و حوثی ها وجود دارد؟
پاسخ: من باز هم تکرار می کنم؛ مقاومت مجموعه ای هستند از گروه های مستقل که به دنبال یک هدف مشترک حرکت می کنند و با همدیگر همکاری می کنند و لزوما با یکدیگر اشتراک نظر قطعی در همه زمینه ها ندارند. به عنوان مثال شما از وابستگی های سیاسی و اعتقادی حماس مطلعید. از ارتباط حماس با گروه هایی که الآن در دمشق به قدرت رسیده اند آگاهید. حزب الله از بسیاری جهات با حماس تفاوت های زیادی دارد. در مورد یمن هم همین موضوع وجود دارد. گروه هایی که در عراق و سوریه هستند همگی باهم از لحاظ فکری و عقیدتی و مرام سیاسی متفاوتند ولی در یک هدف مشترک اند و آن مقابله با رژیم صهیونیستی است و ایران در آن هدف از این ها حمایت می کند. این به آن معنا نیست که همه اقدامات آن ها مورد تأیید ماست. همچنین به آن معنا نیست که ما به جای آن ها تصمیم می گیریم. هر کدام از آن ها سیاست های خود را دارند.
سؤال: اما برای همگان روشن است که حمایت شما از این جنبش ها با هدف تقویت و افزایش نفوذ شما در منطقه صورت می گیرد. در این باره چه توضیحی دارید؟
پاسخ: فرض می کنیم که شما درست می گویید و ما به دنبال نفوذ خود و تقویت آن هستیم. ولی نفوذ علیه چه کسی؟ علیه رژیم صهیونیستی. ما همه توان سیاسی، اقتصادی و نظامی خود را در خدمت یک هدف مقدس در فلسطین قرار داده ایم. اگر نفوذی وجود دارد یک نفوذ معنوی و فکری و در راستای رسیدن به آن هدف مشخص است.
سؤال: این پاسخ برای بسیاری قانع کننده نیست... اجازه دهید به سؤال دیگری بپردازیم. تصور شما از آینده سوریه چگونه است؟
پاسخ: اولا قرار نیست همه مردم در مورد همه چیز قانع شوند. ویژگی جامعه انسانی همین است. ممکن است موضوعی برای عده ای مورد پذیرش و برای عده ای دیگر غیرقابل قبول باشد. الآن برای قضاوت در مورد آینده دولت سوریه زود است. درخصوص سوریه اصولی وجود دارد که بین اکثر کشورهای منطقه - به ویژه بین ایران و مصر- مشترک است. آن چه که منطقه و ما در ایران و شما در مصر از سوریه توقع دارید این است که تمامیت ارضی سوریه حفظ شود. وحد سوریه حفظ شود و سوریه تجزیه نشود. سوریه به محل تروریست ها تبدیل نشود. سوریه به تهدیدی برای همسایگان خود تبدیل نشود. حکومت در سوریه یک حکومت فراگیر باشد و همه اقوام و گروه های مختلف در تشکیل حکومت نقش داشته باشند. ما امیدواریم چنین حکومتی در سوریه شکل گیرد. البته عوامل زیادی وجود دارد که تا حدی مایه نگرانی ماست؛ اول تهاجم رژیم اسرائیل و نابود کردن همه زیرساخت های دفاعی و نظامی سوریه است. تقریبا همه توان دفاعی سوریه و ارتش سوریه کاملا از بین رفت. سلاح های سبک و اسلحه های ارتش به دست همه گروه ها افتاده و در میان مردم پخش شده و به راحتی خرید و فروش می شود. امکان حضور مجدد گروه های تروریستی به ویژه داعش در سوریه یک احتمال بسیار بالاست. نگرانی بزرگ ما این است که سوریه به کشوری پر از آشوب و هرج و مرج تبدیل شود که باعث خطرات بسیاری هم برای مردم خود و هم برای همسایگان خود خواهد بود. ما امیدواریم کسانی که در این وضعیت نقش داشته اند، مسئولانه عمل کنند.
سؤال: آیا بقای سوریه به شکل کنونی - یعنی با حفظ مرزهای خود - در معرض خطر است؟ آیا خطر تجزیه سوریه وجود دارد؟
پاسخ: فکر می کنم این خطر هم وجود دارد و نشانه های زیادی هم دیده می شود. این هم بخشی از طرح بزرگ تر آمریکا و اسرائیل برای منطقه و تقسیم کشورهای منطقه به واحدهای کوچک تر است.
سؤال: جناب وزیر؛ ضمن تشکر از سعه صدر شما، چند سؤال کوتاه دارم. گزارش هایی وجود دارد مبنی بر آمادگی اسرائیل برای ضربه زدن به حوثی های یمن. نظر شما در این باره چیست؟
پاسخ: بله، ما هم این اخبار را شنیده ایم. این اخبار مؤید همان صحبت من است که بزرگ ترین دشمن اسرائیل مقاومت است.
سؤال: در قبال این مسأله چه خواهید کرد؟
پاسخ: ما از یمنی ها حمایت می کنیم.
سؤال: آیا به حمایت از آنان ادامه نیز خواهید داد؟
پاسخ: ما همواره در حد وسع و توان خود حمایت کرده ایم و باز هم حمایت خواهیم کرد. البته من فکر می کنم که یمنی ها توانمندی های خود را دارند. می دانید که اتصال ما با یمن یک اتصال بسیار مشکل است. تقریبا هیچ طریقی برای ارتباط ما با آن ها وجود ندارد و من فکر می کنم که یمنی ها خودشان قادر به دفاع از خود هستند. کاری که آن ها در حمایت از فلسطین کرده اند، کار بزرگی بوده و به نظر من قابل احترام است.
سؤال: گزارش‌های رسانه‌ای وجود دارد مبنی بر قصد نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل برای وارد کردن ضربه‌ای قوی و دردناک به ایران. واکنش شما نسبت به این قبیل گزارش ها چیست؟ آیا خطوط قرمزی وجود دارد که در صورت عبور اسراییل از آن، ایران پاسخ مشابهی دهد؟
پاسخ: ما بارها گفته ایم که قادریم هر حرکت اسرائیل را به صورت مشابه پاسخ دهیم و آن ها قابلیت های ما را می دانند. اسرائیل بارها تلاش کرده است که کل منطقه را به یک جنگ منطقه بکشاند و ما تا کنون بسیار هوشمندانه رفتار کرده ایم. کشورهای منطقه هم به خوبی می دانند که اسرائیل چه قصدی دارد. امیدوارم که به آن نقطه نرسیم.
سؤال: نخست وزیر اسرائیل در اظهاراتی سرمست از اقداماتی که در نوار غزه، لبنان و سوریه انجام داده، می گوید که قصد تغییر خاورمیانه را دارد. نظر شما درباره این اظهارات چیست؟
پاسخ: همان طور که در ابتدای صحبت بیان کردم یک طرح بزرگی توسط آمریکا و اسرائیل برای کل منطقه طراحی شده است؛ برای این که کل کشورهای منطقه را تضعیف و با یکدیگر درگیر کنند و ظرفیت های آن را تخلیه نمایند. این وظیفه کشورهای منطقه است که هوشیار باشند و این توطئه را تشخیص دهند.
سؤال: آیا بازگشت ترامپ به کاخ سفید به اجرای طرح نتانیاهو برای تشکیل خاورمیانه جدید مورد ادعای وی کمک خواهد کرد؟
پاسخ: بهتر است پیشاپیش قضاوت نکنیم.
سؤال: با بازگشت ترامپ به کاخ سفید در مورد برنامه هسته ای ایران چه پیش بینی هایی وجود دارد؟
پاسخ: ما منتظر هستیم طرف هایی که با آن ها مذاکره کرده ایم تصمیم خود را برای مذاکرات مجدد بگیرند. این طرف ها همان طور که می دانید به عنوان 1+5 معروفند؛ شامل سه کشور اروپایی بعلاوه چین و روسیه و آمریکا که از این توافق خارج شد. ما نسبت به صلح آمیز بودن برنامه هسته ای خود مطمئن هستیم و هیچ مشکلی نداریم که این اطمینان را با دیگران سهیم شویم. ما هیچ وقت میز مذاکره را ترک نکردیم، حتی بعد از این که آمریکا تصمیم گرفت از این توافق خارج شود. ما کماکان آمادگی داریم که بر اساس احترام متقابل و منافع متقابل وارد مذاکرات عزتمندانه شویم.
سؤال: چه زمانی ممکن است ایران دکترین نظامی خود را تغییر دهد؟ چه زمانی ممکن است به ساخت سلاح هسته ای متوسل شود؟
پاسخ: ما فعلا چنین برنامه ای نداریم. دکترین های نظامی و امنیتی ما بر مبنای سلاح های هسته ای نیست. ما بدون سلاح های هسته ای هم به خوبی از خودمان دفاع کرده ایم و خواهیم کرد. سلاح اصلی ما مردم ما هستند.
سؤال: در مردادماه گذشته پس از انتصابتان به عنوان وزیر امور خارجه در سخنانی که در مجلس شورای اسلامی در خصوص روابط با کشورهای اروپایی اظهار داشتید، بیان کردید که سیاست ایران مبتنی بر مدیریت خصومت خواهد بود و نه پایان خصومت. منظور شما از این سخن چیست؟
پاسخ: من آن را درخصوص آمریکا گفتم. بین ایران و آمریکا مسائلی وجود دارد که حل شدنی نیست و آن برمی گردد به خوی سلطه گری آمریکا. ما هیچ وقت نمی توانیم با این سیاست سلطه گری آمریکا کنار بیاییم. همچنین مسائل دیگری بین ما و آمریکا وجود دارد که به نظرم قابل حل نیست ولی قابل مدیریت است و می توان از طریق روش های مسالمت آمیز به راه حل هایی رسید که هزینه اختلافات را کمتر کند و مانع از تنش های بیشتر شود. این کار دیپلماسی است.
سؤال: شما کتابی دارید با عنوان "قدرت مذاکره". در این کتاب می گویید: "مذاکره کننده ای دست برتر را دارد که کشورش از ابزارهای قدرت نرم و نفوذ منطقه ای برخوردار است." آیا ایران در حال حاضر چنین ابزارهایی را در اختیار دارد؟
پاسخ: ایران از توانمندی های بسیاری برخوردار است. توانمندی های ملی پشتیبان دیپلماسی هستند. این توانمندی ها هم شامل توانمندی های دفاعی و نظامی است و هم شامل توانمندی های اقتصادی، فرهنگی، گفتمانی. عناصر سازنده قدرت یک کشور متعددند. ایران کشوری بزرگ است با تاریخی طولانی و تمدنی بزرگ، مانند مصر. همان طور که توانمندی های زیادی در مصر وجود دارد در ایران نیز وجود دارد. برماست که این توانمندی ها را کشف کنیم و به مرحله بروز و ظهور برسانیم.
سؤال: من بعد از خواندن خلاصه کتاب "قدرت مذاکره"، از یکی از شخصیت های ایرانی - که به نظرم در ایران شناخته شده است - به نام دکتر ابراهیم متقی، رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی در تهران، شنیدم که تصریح کرد: "ایران یک قدرت محلی است. ما تبدیل به یک قدرت محلی شده ایم و قدرت منطقه ای نیستیم. چراکه با وجود اتفاقاتی اکنون که در منطقه رخ داده است دیگر فاقد نفوذ منطقه ای هستیم." من از این سخن این طور متوجه شدم که بخش بزرگی از ملت ایران مایلند که دولت ایران اهتمام خود را بیشتر معطوف داخل کشور کند تا خارج از آن. دیدگاه شما در این رابطه چیست؟
پاسخ: آقای ابراهیم متقی یکی از اساتید بسیار خوب دانشگاه در ایران است. در ایران هم آزادی بیان وجود دارد و هم تعدد آراء. جامعه ایران از لحاظ تفکرات سیاسی جامعه ای بسیار زنده است. دیدگاه های بسیار متنوع و بعضا متضادی وجود دارد. به نظر من رمز پیشرفت یک جامعه در همین تنوع افکار و عقاید مختلف است. شما آخرین انتخابات ریاست جمهوری در ایران را ملاحظه کنید. ببینید چه مباحث داغی در مورد مسائل سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و سیاست خارجی کشور به صورت زنده صورت گرفت و جالب بود که تا صبح فردای انتخابات هیچ کس نمی توانست حدس بزند چه کسی برنده انتخابات خواهد بود.
سؤال: چشم انداز روابط ایران و کشورهای عربی و به طور خاص روابط ایران و مصر را چطور می بینید؟
پاسخ: یکی از محورهای سیاست خارجی دولت ایران به خصوص دولت جدید ایران، سیاست حسن روابط همسایگی است. منطقه همسایگی ما کل منطقه خاورمیانه یا غرب آسیا را دربرمی گیرد. این سیاست از زمان دولت گذشته ایران - زمان شهید رئیسی مرحوم - شروع شد. قبل از شروع ماجرای غزه، سیاست حسن همسایگی شروع شد. من فکر می کنم که زمینه های همکاری بسیار زیادی بین ما و کشورهای منطقه وجود دارد که در صورت تکامل می تواند به ائتلاف های منطقه ای منتهی شود. البته مسیر زیادی باید طی شود ولی قابل وصول است. باید از گام های کوچک شروع کرد. من فکر می کنم در بین این کشورها مصر دارای جایگاه ویژه ای است. متأسفانه سال هاست که رابطه دیپلماتیک بین ما وجود ندارد ولی مشترکات زیادی بین ما هست. ما مواضع بسیار نزدیکی در خیلی از مسائل منطقه ای و جهانی داریم. در طول یک سال گذشته روابط ما خیلی نزدیک تر شده است. فردا برای دومین بار رؤسای جمهور دو کشور ظرف دو یا سه ماه گذشته باهم دیدار می کنند. خود من در طول ماه های اخیر بیش از ده بار با برادرم جناب آقای بدر دیدار داشته ام. بین ما مشورت های نزدیکی در خصوص مسائل منطقه وجود دارد. من فکر می کنم که زمینه های مشترک بین ما بسیار است و ما خیلی آهسته ولی پیوسته به سمت نزدیک تر شدن به هم در حال حرکت هستیم. ایران و مصر دو کشور بزرگ منطقه و دو تمدن بزرگ تاریخی هستند. همکاری با یکدیگر حتما برکات زیادی برای منطقه دارد و ما در هر حال - در بود یا نبود روابط دیپلماتیک - به این همکاری ها ادامه خواهیم داد.
سؤال: به امکان ایجاد ائتلاف هایی با کشورهای عربی منطقه اشاره کردید. این اشاره جنابعالی من را به یاد صحبت شما در مورد خطر ظهور داعش انداخت. برخی پیشنهاد می کنند که ائتلافی میان ایران، مصر و عربستان سعودی شکل گیرد به منظور مقابله با هر اردوگاه حامی نیروهای رادیکال که کشورهای منطقه از آن هراس دارند؛ مثل اخوان المسلمین. نظر شما در این ارتباط چیست؟
پاسخ: خطر تروریسم یک خطر بزرگ برای کل منطقه است و من فکر می کنم که همه کشورهای منطقه در این خصوص اتفاق نظر دارند. ممکن است در مورد این که کدام گروه تروریستی محسوب می شود اختلاف نظر وجود داشته باشد ولی گروه هایی هستند که همه ما در مورد ماهیت تروریستی آن ها اتفاق نظر داریم. یکی از این گروه ها داعش است که همه معتقدند خطر بزرگی برای منطقه بوده و هست. این خطر آن قدر بزرگ بود که یک ائتلاف بین المللی برای مقابله با آن شکل گرفت. البته همه می دانند که شکست داعش در عراق و سوریه با کمک ایران و با فرماندهی شهید بزرگوار سردار سلیمانی صورت گرفت. من فکر می کنم که ما می توانیم برای مقابله با تروریسم و مقابله با قاچاق که یک مسأله جدی در منطقه است و نیز در زمینه سایر مباحث امنیتی ائتلاف هایی را بین کشورهای منطقه به ویژه کشورهای بزرگ منطقه شکل دهیم. قدم اول اعتمادسازی فیمابین است و من به سهم خودم در این جهت تلاش زیادی کردم. فکر می کنم میزان اعتمادی که الآن میان ما و عربستان، ما و مصر، ما و بقیه کشورهای منطقه وجود دارد نسبت به گذشته به میزان زیادی پیشرفت داشته است و ما ان شاء الله این مسیر را ادامه می دهیم.
