یک استاد اخراج‌شده دانشگاه فردوسی مشهد گفت: برخی از افرادی که در دانشگاه‌های ایران در مرتبه دانشیاری یا حتی استاد تمامی قرار داشتند، در دانشگاه‌های خارج از کشور با مرتبه استادیاری مشغول به کار شده‌اند و حتی برخی به عنوان دانشجوی پسادکترا کارهای پژوهشی خود را ادامه می‌دهند و همین تعجب همکاران آنان در خارج از کشور را برمی‌انگیزاند و می‌پرسند مگر در ایران چه خبر است؟
علیرضا آزاد در گفت‌وگو با خبرنگار جماران، با بیان اینکه اخراج گسترده اساتید طی سه سال گذشته در دو بعد داخلی و خارجی تأثیرات منفی برای کشور داشته است، اظهار کرد: از منظر داخلی، این حجم از اخراج اساتید باعث تضعیف اعتماد جامعه به نهاد دانشگاه شده و به این تلقی دامن زده که گویی در دانشگاه‌ها، رویکردهای ایدئولوژیک بر رویکردهای آکادمیک غلبه کرده است. طبیعتا این موضوع باعث کاهش انگیزه دانشجویان و اساتید می‌شود. برخی از اساتید اخراجی، به مشاغلی دیگر روی آورده‌اند. وقتی دانشجویی استاد سابق خود را در حال مسافرکشی می‌بیند، چه انگیزه‌ای برای ادامه تحصیل خواهد داشت؟
وی افزود: پیام غیرمستقیم این اخراج‌ها به سایر اساتید این است که اگر می‌خواهند همچنان به کارشان در دانشگاه ادامه دهند، باید از نقش‌آفرینی اجتماعی خود بکاهند. یکی از اساتید اخراج‌شده، در روزی که کتاب تفسیر قرآن او چاپ و مراسم رونمایی از آن برگزاری شد، حکم اخراجش را دریافت کرد. این رفتارها چه ضربه هولناکی به اعتماد عمومی و کیان علم و دین می‌زند؟
عضو سابق هیات علمی گروه قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه اخراج اساتید کاهش رتبه بین‌المللی دانشگاه‌های ایران را نیز در پی داشته است، گفت: این وضعیت وجاهت آکادمیک ایران در سطح جهان را به شدت متزلزل کرده است. برخی از اساتیدی که ناگزیر پس از اخراج به خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند، می‌گویند همکاران ما در دانشگاه‌های خارج مدام از ما می‌پرسند مگر در ایران چه خبر است که شما به چنین وضعی دچار شده‌اید.
آزاد ادامه داد: برخی از افرادی که در دانشگاه‌های ایران در مرتبه دانشیاری یا حتی استاد تمامی قرار داشتند، در دانشگاه‌های خارج از کشور با مرتبه استادیاری مشغول به کار شده‌اند و حتی برخی به عنوان دانشجوی پسادکترا کارهای پژوهشی خود را ادامه می‌دهند و همین تعجب همکاران آنان در خارج را برمی‌انگیزاند و می‌پرسند مگر در ایران چه خبر است؟
آزاد با بیان اینکه حتی برخی از دانشگاه‌ها ایمیل اساتید اخراجی خود را مسدود کرده‌اند، عنوان کرد: این باعث شده که برخی از این اساتید نتوانند مقالات و اختراعات خود را به نام ایران ثبت کنند و در نتیجه امتیازات مربوطه از ایران سلب می‌شود و به این شکل جایگاه علمی کشور در سطح بین‌الملل افت می‌کند. این وضعیت، باعث تشویق غیرمستقیم دانشجویان و اساتید به مهاجرت می‌شود. سیاست اعلامی کشور این بود که نخبگان مهاجرت‌کرده را به وطن بازگرداند، اما متأسفانه چنین رفتارهایی باعث افزایش مهاجرت نخبگان شده است.
این استاد سابق حوزه و دانشگاه با بیان اینکه علاوه بر اساتید دانشگاه، از تدریس تعدادی از اساتید حوزه‌های علمیه نیز در سال‌های اخیر جلوگیری شده است، افزود: متاسفانه در این باره کمتر در رسانه‌ها صحبت می‌شود. امیدوارم به مرور هم اساتید دانشگاه و هم اساتید حوزه بتوانند مجددا در کنار دانشجویان و طلبه‌های خود به عرصه علم و دانش خدمت کنند.
عضو سابق هیات علمی گروه قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه اکنون بازگرداندن اساتید اخراجی یک وظیفه ملی است، اظهار کرد: وجدان ملت قبول نمی‌کند که با نخبه‌ترین فرزندان کشور در دانشگاه‌ها این گونه برخورد شود. بازگرداندن اساتید لطف دولت نیست، بلکه وظیفه‌ای است که هر چه سریع‌تر باید انجام شود. دولت باید علاوه بر بازگرداندن اساتید، از آنان اعاده حیثیت کند و عاملان و آمران تنگ‌نظری‌های سه سال اخیر دانشگاه‌ها را معرفی و به شکل مقتضی با آنها برخورد کند.
آزاد با بیان اینکه دکتر پزشکیان در ایام انتخابات سه وعده اصلی را مطرح کرده بود، عنوان کرد: یکی از این وعده‌ها بازگرداندن اساتید و دانشجویان اخراجی بود. اجرای این وعده سادهتر از سایر وعده هاست، زیرا این موضوع نه مشکل تورم است که نیاز به تغییر زیرساخت‌های کلان اقتصادی در کشور داشته باشد، نه حل چالش‌های روابط خارجی کشور است که هماهنگی با سایر کشورها و نهادهای بین‌المللی را بطلبد و نه مسئله فیلترینگ است که نیاز به تغییر قانون در سطوح عالی داشته باشد. بازگرداندن اساتید به دانشگاه‌ها بسیار سادهتر از سایر وعده‌ها و با چند امضا قابل حل است.اگر دولت نتواند این مسأله را حل کند، امیدی به حل سایر مسائل هم نیست.
وی با اشاره به اینکه بخش زیادی از اساتید اخراج‌شده، علی‌رغم دعوت‌های متعدد دانشگاه‌های معتبر دنیا، حاضر به مهاجرت نشده‌اند، گفت: این اساتید مانده‌اند تا همچنان به کشور خود خدمت کنند. اساتیدی هم که مهاجرت کرده‌اند، روزبه‌روز جایگاه‌شان در خارج محکم‌تر می‌شود و قراردادهای پژوهشی متعددی می‌بندند. لذا هر روز که بازگرداندن اساتید به دانشگاه‌ها به تعویق بیفتد، تحقق آن دشوارتر خواهد شد.
این استاد اخراج‌شده حوزه و دانشگاه با بیان اینکه تا کنون کمتر از ۱۰ درصد اساتید اخراجی به دانشگاه‌ها بازگردانده شده اند، افزود: این موضوع را جمعی از اساتید اخراج‌شده در نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور نیز بیان کردند. برخی افراد با پررنگ کردن بازگشت این تعداد انگشت‌شمار، چنین جلوه می‌دهند که گویی مسأله اساتید اخراجی حل شده است، در حالی که چنین نیست و حتی کسانی که بازگشته‌اند، شرایط استخدامی پایداری مانند قبل از اخراج ندارند.
آزاد با بیان اینکه عدم توفیق دولت در بازگرداندن اساتید اخراجی ناشی از چند عامل است، عنوان کرد: عامل اول مقاومت یا عدم همراهی برخی از روسای بر جای مانده از دولت قبل در دانشگاه‌ها و وزارت علوم است. من در دولت قبل اخراج شدم و در همان دولت، مدیریت حقوقی و اداره بازرسی و دفتر رسیدگی به شکایات وزارت علوم، بالاتفاق کتبا اعلام کردند که اخراج (قطع همکاری) من در آبان ۱۴۰۲ تخلف دانشگاه بوده و لذا ابطال شده است.
وی ادامه داد: نهایتا تیرماه امسال دستور بازگشت من به دانشگاه فردوسی ابلاغ شد. اما در اوایل مرداد و در بازه‌ای که به دستور سرپرست وقت ریاست‌جمهوری هر گونه عزل و نصب جدید غیرقانونی بود، رئیس سابق مرکز جذب وزارت علوم اخراج مرا که از اساس ابطال شده بود، تائید نهایی کرد و رئیس سابق دانشگاه فردوسی نیز به جای تمکین از دستور وزارت علوم مبنی بر بازگشت من به دانشگاه، در شهریور ۱۴۰۳ حکم اخراج دوباره‌ای صادر کرد تا بازگرداندن من برای دولت جدید دشوارتر شود. برخی دیگر از اساتید نیز وضعیت مشابهی دارند و چند حکم اخراج دریافت نموده‌اند.
عضو سابق هیات علمی گروه قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد تاکید کرد: اکنون تأخیر دولت در انتصاب مدیران وزارت علوم و روسای دانشگاه‌ها، فرصتی جدید را برای کسانی که بر آتش اخراج اساتید می‌دمیدند، ایجاد کرده است. طولانی و پیچیده شدن روند استعلام برای انتصاب مدیران، دست دولت را تا حد زیادی می‌بندد.
آزاد اضافه کرد: با این وجود من معتقدم که بر اساس سیاست‌های اصولی دولت چهاردهم، مسئولین وزارت علوم اراده جدی برای بازگرداندن اساتید دارند، البته در برخی موارد دست‌شان تا حدی بسته است و به نظر می‌رسد چندان مایل نیستند که این موضوع تبدیل به چالش بین آنان و برخی نهادهای برون‌دانشگاهی شود. لذا سرعت عمل لازم را به خرج نمی‌دهند. به نظر می‌رسد دوران توجیه‌گری با «نمی‌شود» و «نمی‌گذارند» گذشته و افکار عمومی چنین بهانه‌هایی را قبول نمی‌کند و منتظر حصول نتیجه عینی است.
وی افزود: ما در کشور اساتیدی داریم که به خاطر امضای بیانیه‌ای در راستای دفاع از حقوق دانشجویان و کیان دانشگاه، بیش از یک سال حقوق‌شان قطع شده است. ما اساتیدی داریم که به خاطر محتوای یک فایل صوتی چند دقیقه‌ای ضبط‌شده از کلاس‌شان، احکام حبس گرفته یا تعلیق شده‌اند. زندگی برخی از این افراد از هم پاشیده است. آیا می‌توان آنان را مدام دعوت به صبر و سکوت کرد؟
عضو سابق هیات علمی گروه قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه در دولت قبل علاوه بر اشخاص، برخی قوانین را نیز تغییر دادند، گفت: این موضوع نیز عامل دیگری است که بازگشت اساتید به دانشگاه‌ها را دشوار کرده است. تصحیح این قوانین، مساعی و هماهنگی در سطوح بالای حاکمیتی را می‌طلبد. باید توجه داشت که قانون ظالمانه نه فقط ظلم به اشخاص، بلکه ظلم به خود قانون است.
