در حالی که «دونالد ترامپ» در دوره اول ریاست‌جمهوری خود پایان «خلافت» داعش را اعلام کرد، شواهد نشان می‌دهد که این گروه تروریستی همچنان تهدیدی سرسخت و پایدار برای امنیت جهانی باقی مانده است.
به گزارش جماران، واشنگتن پست نوشت: در دوره اول ریاست‌جمهوری «دونالد ترامپ»، او در دسامبر ۲۰۱۸ پیروزی بر گروه داعش را اعلام کرد. «ترامپ» اعلام کرد که ائتلاف تحت رهبری ایالات متحده مأموریت خود را برای بیرون راندن این گروه تروریستی از پایگاه‌های اصلی‌اش در سوریه و پیش‌تر در عراق به پایان رسانده است. کمپین نابودی خلافت داعش - شبه‌دولتی که شامل شهرهای بزرگی مانند رقه در سوریه و موصل در عراق بود - با شدت و جدیت دنبال شد. این عملیات شامل موج‌های سنگین بمباران هوایی و تلاش‌های مشترک نیروی هوایی ایالات متحده و کشورهای غربی، همراه با شبه‌نظامیان محلی متحد در زمین بود. «ترامپ» در یک ویدئو اعلام کرد: «ما بر داعش پیروز شدیم» و افزود: «نیروهای آمریکایی مستقر در سوریه اکنون در حال بازگشت هستند.»
بازنگری در تهدید داعش توسط مقامات آمریکایی
با این حال، مقامات دولت «ترامپ» در آن زمان نسبت به او واقع‌بین‌تر بودند و به خبرنگاران گفتند که از دست دادن قلمرو توسط داعش به معنای نابودی کامل این گروه نیست و مأموریتی مداوم برای کنترل نیروهای این گروه ضروری است. اکنون، بیش از شش سال پس از آن، گروه کوچکی از نیروهای آمریکایی همچنان به عنوان بخشی از این مأموریت در سوریه فعالیت می‌کنند و احتمالاً با آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری «ترامپ» در اواخر این ماه نیز در آنجا باقی خواهند ماند. عملیات ضدشورش با شدت کمی ادامه دارد. تنها در هفته گذشته، حملات موشکی جداگانه‌ای از سوی نیروهای آمریکایی و فرانسوی مواضع داعش در سوریه را هدف قرار دادند.
ادامه حضور نیروهای آمریکایی در سوریه
حضور ایالات متحده در سوریه با توجه به تحولات سیاسی اخیر این کشور به کانون توجه تبدیل شده است. شورشیان اکنون کنترل دمشق را در دست دارند و با گذار سیاسی سوریه، یک جناح اسلام‌گرای جدید به قدرت رسیده است، هرچند این جناح هیچ ارتباطی با افراط‌گرایان داعش ندارد. در همین حال، نیروهای نیابتی ترکیه به مناطقی در شمال شرق سوریه چشم دوخته‌اند که تحت کنترل گروه‌های کردی مرتبط با ایالات متحده است. این گروه‌ها علاوه بر دیگر وظایفشان، از زندان‌های روباز بزرگی که طی یک دهه گذشته محل نگهداری زندانیان داعش بوده‌اند، نگهبانی می‌کنند.
بازتاب جهانی تهدید داعش
در نقاط دیگر جهان، سایه داعش همچنان احساس می‌شود. مظنون حمله مرگبار در نیواورلئان که بامداد چهارشنبه رخ داد، در کامیونی که برای حمله به جمعیت جشن‌گیرندگان سال نو استفاده کرد، پرچم داعش داشت. مقامات اف‌بی‌آی اعلام کردند که این حمله افراد دیگری به‌جز راننده کامیون را درگیر نکرده است، اما تأکید کردند که این اقدام ایدئولوژیک الهام‌گرفته از داعش بوده است. «کریستوفر رایا»، معاون مدیر اف‌بی‌آی، گفت: «او ۱۰۰ درصد از داعش الهام گرفته بود» و افزود: «ما در حال بررسی بیشتر شبکه‌های اجتماعی و انجام مصاحبه‌های بیشتر هستیم تا اطلاعات بیشتری در این باره به دست آوریم.»
گرگ‌های تنها: تهدیدی مداوم
جایگاه داعش در میان گروه‌ها و افرادی با گرایش‌های افراط‌گرایانه همچنان تأثیرگذار است، حتی اگر توان عملیاتی این گروه، مانند تعداد نیروها یا امکانات نظامی، کاهش یافته باشد. این نفوذ به حدی است که افراد افراطی، به‌ویژه کسانی که به‌صورت مستقل عمل می‌کنند و به «گرگ‌های تنها» معروف‌اند، در اروپا و آمریکا دست به حملات تروریستی می‌زنند. گرگ‌های تنها به افرادی گفته می‌شود که بدون وابستگی مستقیم به یک گروه تروریستی، اما تحت تأثیر ایدئولوژی آن، به‌صورت مستقل اقدامات تروریستی انجام می‌دهند. این افراد ممکن است از تبلیغات داعش در فضای مجازی یا پیام‌های آن الهام گرفته باشند.
«کالین کلارک» از گروه سوفان، یک مؤسسه مشاوره‌ای در حوزه امنیت جهانی، در گفتگو با ان‌بی‌سی نیوز گفت: «حمله تروریستی نیواورلئان تنها تأییدی است بر هشدار بسیاری از کارشناسان ضدتروریسم در سال گذشته: داعش همچنان یک تهدید سرسخت و پایدار است و به این زودی از بین نخواهد رفت.»
داعش در مناطق دیگر جهان
در سال گذشته، مجموعه‌ای از حملات مرتبط با داعش یا الهام‌گرفته از این گروه، شهرهای بزرگ جهان را هدف قرار داده‌اند. این حملات شامل بمب‌گذاری‌های ویرانگر در شهر کرمان ایران و یک کشتار شوکه‌کننده در ماه آوریل بود که توسط چهار فرد مسلح در یک سالن کنسرت در مسکو انجام شد. شاخه‌ای از این گروه که به طور مشخص‌تر فعالیت دارد، داعش خراسان است که از افغانستان و پاکستان فعالیت می‌کند و منبع اصلی تبلیغات آنلاین این گروه به شمار می‌رود. علاوه بر این، داعش در برخی از مناطق جنوب صحرای آفریقا نیز نفوذ قابل‌توجهی پیدا کرده است.
«برت هولمگرن»، رئیس مرکز ملی مبارزه با تروریسم ایالات متحده، در نوامبر گذشته به پولیتیکو گفت: «تهدید داعش در آفریقا، از دید ما، احتمالاً یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهای بلندمدت برای منافع ایالات متحده است.» او تأکید کرد: «آن‌ها به‌وضوح آفریقا را به‌عنوان یک فرصت رشد استراتژیک اولویت داده‌اند.»
«جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید که به زودی سمت خود را ترک می‌کند، در مصاحبه‌ای با سی‌ان‌ان در آخر هفته گذشته درباره ارزیابی‌اش از وضعیت سوریه گفت: «پس از سقوط رژیم بشار اسد یک خلأ امنیتی در این کشور ایجاد شده است. داعش از این وضعیت استفاده می‌کند و تلاش دارد که قدرت و توانایی‌های خود را بازسازی کند.»
«مایکل والتز»، نماینده جمهوری‌خواه فلوریدا و جانشین «سالیوان»، که به سیاست‌های جنگ‌طلبانه گرایش دارد، اظهار داشت که «ترامپ» ممکن است وعده‌های خود برای خروج نیروهای آمریکایی از سوریه را عملی نکند. «والتز» در مصاحبه‌ای با فاکس نیوز گفت: «رئیس‌جمهور به‌صراحت اعلام کرده که مأموریت او از سوی رأی‌دهندگان این است که تمام تلاش خود را برای جلوگیری از گرفتار شدن ما در جنگ‌های بیشتر خاورمیانه انجام دهد. اما در مورد سوریه، او تهدید داعش را که همچنان پابرجاست، به‌خوبی درک می‌کند... و ما باید این تهدید را تحت کنترل نگه داریم.»
برخی تحلیلگران نسبت به اینکه «ترامپ» در مسیر مقابله با داعش ثابت‌قدم بماند، تردید دارند. تعداد جنگجویان داعش در سوریه کمتر از ۳,۰۰۰ نفر برآورد می‌شود و احتمالاً این نیروها توسط مجموعه‌ای از عوامل دیگر، از جمله رژیم جدید سوریه، کردهای سوریه، و ارتش ترکیه و متحدانش کنترل خواهند شد.
«جیمز جفری»، نماینده ویژه «ترامپ» در امور سوریه در دوره اول ریاست‌جمهوری او، در گفتگو با واشنگتن پست گفت: «ترامپ احتمالاً خواهد پرسید: چرا باید نیروهایمان را برای مبارزه با داعش نگه داریم، در حالی که عملیات ما عمدتاً به بمباران آن‌ها در بیابان محدود شده است؟ پاسخ دادن به این پرسش بسیار دشوار خواهد بود.»
چالش مدیریت زندانیان داعش در سوریه
بزرگ‌ترین چالش در مدیریت اردوگاه‌های زندانیان داعش در شمال شرقی سوریه نهفته است. حدود ۱۰,۰۰۰ جنگجوی داعش و بیش از سه برابر این تعداد از بستگان و کودکان آن‌ها در این مراکز بازداشت غیرمناسب نگهداری می‌شوند. مقامات آمریکایی هشدار داده‌اند که این اردوگاه‌ها به مراکزی برای پرورش نسل جدیدی از شبه‌نظامیان رادیکال تبدیل شده‌اند.
این اردوگاه‌ها توسط نیروهای دموکراتیک سوریه، یک جناح عمدتاً کردی که کمتر از یک دهه پیش با همکاری ایالات متحده داعش را از پایگاه‌های اصلی‌اش بیرون راندند، اداره می‌شوند. با این حال، کاهش نیروهای دموکراتیک سوریه، احتمال از دست دادن حمایت مستقیم ایالات متحده و نبردهای پیش رو با نیروهای نیابتی ترکیه، خطر فرار زندانیان داعش را افزایش داده است.
امیدواری نیروهای دموکراتیک سوریه به حمایت آمریکا
«فرهاد شمس»، سخنگوی نیروهای دموکراتیک سوریه، در گفت‌وگویی ابراز امیدواری کرد که دولت جدید «ترامپ» حضور کنونی ایالات متحده در منطقه، که شامل حدود ۲,۰۰۰ سرباز است، را حفظ کند. او گفت: «امیدواریم که آن‌ها حضور خود را در سوریه، به‌ویژه در این شرایط حساس، حفظ کنند، زیرا معتقدیم داعش در حال بازگشت مجدد است.»
