اگرچه ولادیمیر پوتین در بیانیه‌ای که صبح شنبه بصورت ویدیویی منتشر شد شورشیان را «خائن» و «پیمان‌شکن» خواند و گفت که آنها را مجازات خواهد کرد، اما پس از حصول توافق با یوگنی پریگوژین، کرملین اعلام کرد اعضای واگنر که در این شورش سهیم بوده‌اند را مورد پیگرد قانونی قرار نمی‌دهد.
به گزارش جماران، شاید بتوان شورش روز شنبه شبه‌نظامیان واگنر علیه کرملین و پیشروی آنها به سوی مسکو را که درنهایت با توافق رهبر شورشیان با دولت روسیه پایان یافت، بزرگترین چالش ولادیمیر پوتین در بیش از دو دهه حکمرانی بر روسیه دانست.
اگرچه به نظر می‌رسد این شورش کوتاه با توافق مزبور به پایان رسیده، اما آسیب‌پذیری نیروهای دولتی روسیه را هویدا ساخت. زیرا سربازان گروه مزدور واگنر بی هیچ مقاومتی وارد شهر روستوف شدند و سپس توانستند صدها کیلومتر به سوی مسکو پیشروی کنند؛ آنهم در حالی که ارتش روسیه در تقلایی واقعی برای حفظ مسکو به سر می‌برد.
نکته دیگر این که، اگرچه ولادیمیر پوتین در بیانیه‌ای که صبح شنبه بصورت ویدیویی منتشر شد شورشیان را «خائن» و «پیمان‌شکن» خواند و گفت که آنها را مجازات خواهد کرد، اما پس از حصول توافق با یوگنی پریگوژین، کرملین اعلام کرد اعضای واگنر که در این شورش سهیم بوده‌اند را مورد پیگرد قانونی قرار نمی‌دهد و به آن‌‌هایی هم که در این شورش شرکت نداشتند، قراردادهایی از طرف وزارت دفاع روسیه پیشنهاد خواهد کرد.
قیام پریگوژین چه عواقبی برای پوتین دارد؟
دمیتری پسکوف، سخنگوی کرمیلین هدف آقای پوتین از حصول چنین توافقی را «پرهیز از خونریزی و تقابل داخلی با نتایج غیرقابل پیش‌بینی» عنوان کرد. با این حال برخی کارشناسان معتقدند قضایای روز شنبه به تصویر «پرقدرت» پوتین خدشه وارد کرده است.
جان هربست، سفیر پیشین ایالات متحده در اوکراین می‌گوید: «در نتیجه این اقدامات، قدرت پوتین برای همیشه تنزل یافت.»
در ویدیویی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده نیز مردم هنگام خروج نیروهای واگنر از شهر روستوف آنها را تشویق می‌کنند. در این ویدیو همچنین برخی به سوی خودروی آقا پریگوژین می‌روند و تلاش می‌کنند با وی دست بدهند.
به گزارش یورنیوز، جیل دوگرتی، رئیس دفتر سابق سی‌ان‌ان در مسکو می‌گوید: «اگر جای پوتین بودم، حتما نسبت به مردمی که در زمان خروج شبه‌نظامیان واگنر از روستوف در خیابان بودند، احساس خطر می‌کردم. چرا مردم معمولی روسیه کسانی که می‌خواستند کودتا کنند را تشویق می‌کنند؟»
یوگنی پریگوژین خواستار برکناری سرگی شویگو، وزیر دفاع روسیه شده است. او که تا کنون بارها اقدامات آقای شویگو در تهاجم نظامی به اوکراین را مورد انتقاد قرار داده، روز جمعه نیروهای روسیه را به حمله به پایگاه شبه‌نظامیان واگنر و کشتن تعداد زیادی از این شبه‌نظامیان به دستور آقای شویگو متهم کرده بود. وزارت دفاع روسیه این حمله را تکذیب کرد.
موافقت ولادیمیر پوتین با این درخواست آقای پریگوژین نیز به وجهه سیاسی او صدمه انکارناپذیری خواهد زد.
مسکو چقدر خطر این شورش را جدی قلمداد کرد؟
همزمان با آغاز حرکت شبه‌نظامیان واگنر به سوی مسکو، مقامات پایتخت روسیه در مرز جنوبی این شهر چندین ایست‌بازرسی مستقر کردند. نیروهای نظامی روسیه با خودروهای زرهی و مسلسل‌های سنگین در این ایست‌های بازرسی حضور داشتند.
همچنین بنابر گزارش شبکه تلویزیون دولتی چچن، حدود سه‌هزار سرباز چچنی صبح روز شنبه از میدان نبرد در اوکراین برای عزیمت به مسکو فراخوانده شدند.
کارکنان شهرداری مسکو نیز با هدف کند کردن پیشروی شبه‌نظامیان واگنر، خندق‌هایی را در بزرگراه‌های جنوبی این شهر کندند.
سرگی سوبیانین، شهردار مسکو به عنوان بخشی از تدابیر شدید امنیتی «ضد تروریسم» دولت، روز دوشنبه را در مسکو «غیرکاری» عنوان کرد. این اقدام حتی پس از عقب‌نشینی نیروهای واگنر نیز به قوت خود باقی ماند.
واشنگتن پست: آژانس‌های جاسوسی آمریکا از احتمال شورش رئیس واگنر مطلع بودند
آژانس‌های جاسوسی آمریکا در اواسط ماه ژوئن اطلاعاتی دریافت کرده بودند که نشان می‌داد یوگنی پریگوژین، فرمانده گروه واگنر در حال آماده شدن برای آغاز یک شورش علیه دستگاه دفاعی روسیه است. آنها بلافاصله کاخ سفید و سایر نهادهای اصلی آمریکا را مطلع کرده بودند تا غافلگیر نشوند.
این خبر روز شنبه از سوی واشنگتن پست و نیویورک تایمز با اتکا به منابع آگاه منتشر شد.
به گفتۀ این منابع، اگرچه آژانس‌های جاسوسی آمریکا از ماهیت و زمان دقیق اجرای طرح یوگنی پریگوژین مطلع نبودند اما با اتکا به نشانه‌های کافی که در دست داشتند، تصمیم گرفتند به مقامات کشور بگویند که در روسیه «چیزی در حال رخ دادن است» و به همین دلیل مقامات آمریکا برای چنین رویدادی آماده بودند.
این منابع می‌افزایند که به مدت دو هفته نیز «نگرانی شدید» دربارۀ آنچه ممکن است رخ دهد وجود داشت و این پرسش مطرح بود که هرگونه بی ثباتی ناشی از «جنگ داخلی» در روسیه، چه معنایی می‌تواند برای کنترل زرادخانه هسته ای روسیه داشته باشد؟
مقامات اطلاعاتی آمریکا همچنین یک روز کامل قبل از آغاز ناآرامی های روسیه را، صرف برگزاری جلسات توجیهی در کاخ سفید، پنتاگون و کنگره امریکا کرده بودند.
پیامدهای شورش رهبر واگنر برای قدرت ولادیمیر پوتین چه بود؟
پیش‌بینی‌های آمریکایی‌ها سرانجام به حقیقت پیوست و در قیامی که با سرعتی سرگیجه‌آور انجام شد، نیروهای پریگوژین از اردوگاه‌های خود در اوکراین به سمت روسیه حرکت کردند و فرماندهی نظامی منطقه‌ای در جنوب شهر روستوف را قبل از پیشروی به سمت مسکو به دست گرفتند.
این پیشروی، درنهایت بار دیگر بطور ناگهانی در پایان روز شنبه متوقف شد و رسانه‌های دولتی روسیه گفتند که نیروهای واگنر به اوکراین بازخواهند گشت و یوگنی پریگوژین، رئیس گروه نیز رهسپار بلاروس خواهد شد.
نیویورک تایمز می‌نویسد که مقامات اطلاعاتی ایالات متحده عمدتا نگران هرج و مرجی بودند که ممکن است در پی این شورش در کشوری با زرادخانه هسته‌ای قدرتمند روی دهد.
به گزارش واشنگتن پست، آژانس‌های جاسوسی ایالات متحده همچنین بر این باورند که خود ولادیمیر پوتین نیز دست‌کم یک روز قبل از آغاز شورش، از احتمال وقوع آن و اینکه یوگنی پریگوژین در حال طراحی برنامه‌ای علیه اوست، مطلع شده است.
یک امپراتوری قدرتمند اقتصادی-نظامی
اگرچه پریگوژین مدتهاست که به منتقد عملکرد ارتش روسیه تبدیل شده، اما به نظر می‌رسد که کلید انجام این شورش در ۱۰ ژوئن زده شده است؛ یعنی زمانی که وزارت دفاع روسیه دستور داد که تمام نیروهایی که داوطلبانه در اوکراین می‌جنگند باید با دولت قرارداد امضا کنند.
در این فرمان نامی از گروه واگنر برده نشده بود، اما مفهوم آن واضح بود: کنترل ارتش بر نیروهای مزدور پریگوژین.
این فرمان در حالی صادر شده که گفته می‌شود هویت واقعی و حتی آینده منافع اقتصادی پریگوژین با نیروهای مزدور در گروه واگنر پیوند خورده است.
بطور مثال، پیش از این اسناد اطلاعاتی فاش شده توسط واشنگتن پست در اوایل سال جاری نیز نشان داده بود که واگنر در حال ساخت یک امپراتوری واقعی در آفریقا است؛ جایی که پریگوژین امنیت حکومت‌های آفریقایی را تامین می‌کند و گاه این خدمات را نیز در ازای دریافت «امتیازات معدنی ارزشمندی» انجام می‌دهد.
چرا پوتین زودتر جلوی این شورش را نگرفت؟
هنوز مشخص نیست که چرا پوتین برای خنثی کردن طرح پریگوژین برای شورش یا حرکت او به سمت مسکو اقدامی انجام نداده است.
با این وجود مقامات آمریکایی حدس می‌زنند که انفعال پوتین منعکس کننده «عدم هماهنگی» آنهم در سطح بالا در دولت روسیه و «رقابت‌های داخلی احتمالی» است.
علاوه بر این، از نظر مقامات اطلاعاتی غربی، مقاومت کم در مقابل لشکرکشی پریگوژین به شهر روستوف و کنترل بر مقر فرماندهی در آن منطقه نیز، نشان‌دهنده وجود «حمایت‌هایی از او» در میان نیروهای نظامی عادی همچنین سرویس‌های امنیتی روسیه است.
