در «شب عالی نسب» چه گذشت؟ مومنی، بهشتی، مجیدزاده، عظیمی پور و سعیدی تاکید کردند: اندیشه عالی نسب امروز هم می تواند نجات بخش اقتصاد ملی باشد + گزارش تصویری از مراسم اهدای جوایز به پایان نامه های منتخب توسعه

گروه اقتصادی: در صد و پنجمین سالروز تولد «سید میر مصطفی عالی نسب»، اقتصاددان و صنعتگر برجسته ایرانی جمعی از دانشگاهیان و پژوهشگران در خانه اندیشمندان علوم انسانی گرد هم آمدند و با اهدای اولین دوره جایزه ملی عالی نسب به بهترین پایان نامه‌های دکتری با محوریت توسعه ایران، نام و یاد او را گرامی داشتند.

عالی نسب یکی از سرمایه های اصلی ایران است

به گزارش جماران، در مراسم «شب عالی نسب» که به همت «موسسه مطالعات دین و اقتصاد»، «مجله بخارا»، «نشر نهادگرا»، «انجمن جامعه شناسی» و «خانه اندیشمندان علوم انسانی» برگزار شد، دکتر رضا مجیدزاده، اقتصاددان و دبیر علمی جایزه دور اول ضمن تشکر از ۲۱ داوری که قبول کردند تا فرایندهای داوری پایان‌نامه را با دقت و حوصله انجام دهند، گفت: این دوستان از اساتید و پژوهشگران جوان و در واقع از سرمایه‌های واقعی کشورمان هستند که ناترازی در زمینه آنها بسیار مهمتر از ناترازی در خصوص بنزین یا هر چیز دیگری است و البته هر سال به بهانه اینکه درآمدی برای گروه‌های مافیایی ایجاد شود به اسم رفتارها و سیاست‌های علمی این قیمت‌ها در ایران را دستکاری می‌کنند و این گونه این سرمایه‌های ملی کشورمان به حاشیه کشیده می‌شوند و همچنان نسبت به اینکه سالیانه جمع بزرگی از آنها را از دست می‌دهیم غفلت می‌شود.

وی با بیان اینکه آقای عالی نسب هم یکی از سرمایه‌های اصلی ایران است با طرح این پرسش که چگونه می‌شود که عالی نسب‌ها تکثیر می‌شوند و در واقع نامولدها کمتر تکثیر می‌شوند، اظهار داشت: آقای عالی نسب در دوره‌ای که باد ویران گری می وزید، به جای اینکه محیط را ترک کند و بگوید این وضعیت درست نمی‌شود با ذهنیت غلبه بر سختی‌ها تلاش کرد از آن باد، انرژی بگیرد و پدیده‌ای تاریخی ساخت. او با درنگ کردن و نوع نگاه خاص یک کارآفرین از آنچه که می‌توانست بدون استفاده باشد یک محصول صنعتی تولید کرد.

مجید‌زاده ضمن اشاره به اهمیت نقش دولت در ایجاد و طراحی نهادها و قوانین و مقررات برای تکثیر گروه‌های رانتی و یا ریسکی و یا عدم تکثیر آن، یادآور شد: اما دولت با همه مسئولیت‌هایی که دارد همه داستان نیست. دولت در کنار عرصه فرهنگ است که بر این تکثیر تاثیر می‌گذارد. در واقع عرصه فرهنگ هم به همان اندازه ی عرصه قدرت یا تدبیر، مهم است. همانطور که در گذشته ی آقای عالی نسب می‌بینیم چگونه مادر ایشان در اینکه او به چه شکل به دنیا نگاه کند تاثیر داشت و به او آموخت که چقدر ارزشمند است که برای اعتلای کشورش تلاش کند.

دبیر علمی جایزه دور اول با تاکید بر اینکه مهم است که سرمایه‌های ارزشمندی مانند عالی نسب را در بستر سیاست‌های ملی گرایی تکثیر کنیم، گفت: بنابراین وقتی می‌پرسیم چگونه می‌شود عالی نسب‌ها را تکثیر کرد باید اینگونه پاسخ داد که هر دو عرصه قدرت و فرهنگ مسئول هستند تا بتوانیم نسل‌هایی مانند عالی نسب را بیشتر تکثیر کنیم.

عالی نسب توانست کشور را در آن شرایط پرتلاطم از مخاطرات به سلامت عبور دهد

به گزارش جماران، در ادامه این نشست دکتر محمدرضا بهشتی عضو هیئت امنای موسسه مطالعات دین و اقتصاد با بیان اینکه امسال نخستین سالی است که این جایزه داده می‌شود، خاطرنشان کرد: این جایزه در جهت همان اهدافی است که استاد عالی نسب آن را دنبال می‌کرد و موسسه مطالعات دین و اقتصاد هم تلاش کرده است در این راستا حرکت کند. خدمات استاد عالی نسب بر کسی پوشیده نیست؛ فردی که در عرصه اقتصاد و صنعت کشور گام‌های بلندی برداشت و واحدهای موفق صنعتی را در ایران تاسیس کرد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه عالی نسب در جهت کارآفرینی، جزء چهره‌هایی است که سابقه درخشانی از خود به جای گذاشت و افزود: با پیروزی انقلاب آنچه که به عنوان اندوخته نظری و تجربه عملی با خود داشت رایگان در اختیار بالاترین سطوح تصمیم گیری در کشور گذاشت.

بهشتی با اشاره به مسئولیت‌هایی که عالی نسب در دوره‌های مختلف بر عهده داشت، گفت: با اعتمادی که نسبت به ایشان وجود داشت، عالی نسب توانست گام‌های بزرگی بردارد و کشور را در آن شرایط پرتلاطم از مخاطرات به سلامت عبور دهد. ایشان علاوه بر این تلاش‌ها خدمات فرهنگی فراوانی هم داشت. یکی از این خدمات تاسیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد بود و هدف او این بود که با این اقدام کانونی فراهم کند که در آن، در سطح قابل قبول علمی و اجتماعی در کشور ما و در حد و اندازه مقدور گام‌هایی برداشته شود و اهل همراهی کسانی که اهل اندیشه ورزی نظری مطالعات ژرف‌تر اجتماعی و اقتصادی هستند جلب شود. موسسه نیز در این سال‌ها در حد بضاعت و توانایی خود تلاش کرده اندیشه بلندی که در زمینه تاسیس آن وجود داشت محقق شود و اعطای جایزه استاد عالی نسب هم در این جهت صورت گرفت.

وی توضیح داد: ضرورت مطالعات نظری با وجود کاستی‌هایی در سطح تبیین نظری از جمله در عرصه دانش اقتصاد وجود دارد و گره زدن این دانسته‌های نظری با آنچه در ساحت عمل در کشور در جریان است، باعث شد به این فکر برسیم که اعطای این جایزه ملی می‌تواند مشوقی در این مسیر باشد.

بهشتی با تاکید بر اینکه این گام می‌تواند توجه‌ها را به این مسئله جلب کند که تقویت بنیه نظری در حیطه اقتصاد و توسعه ضروری است، اضافه کرد: پیگیری توسعه ایران و توسعه اقتصاد ایران و توجه دادن به اینکه هرگونه تصمیم گیری و ریل گذاری در اقتصاد بدون توجه به توسعه بیشتر در راستای رفع و رجوع مسائل جاری کشور است و فقط نگاه خرد دارد ضروری است و باید توجه داشت که نمی‌توان با این تصمیم گیری‌ها نقش موثری برای آینده‌ای ایفا کرد. امیدوارم یکی از منافع اهدای این جایزه این باشد که تمرکزها و توجه‌ها و پژوهش‌ها را در جهتی که بتواند کلیدی برای گشایش در وضعیت کنونی اقتصاد کشور ما پیش ببرد و مطلع خوبی برای حرکت رو به رشد در آینده باشد.

استاد عالی نسب از زمان خود بسیار جلوتر بود

در ادامه این مراسم دکتر حمیدرضا عظیمی‌پور با بیان اینکه شخصیت عالی نسب وجوه متنوعی دارد و می‌توان از زوایای مختلف او را بررسی کرد، ضمن اشاره به جنبه بنگاهداری فعالیت‌های عالی نسب، گفت: ایشان با توجه به فقدان پدر از ۱۶ سالگی وارد کار می‌شود از ۱۳۱۶ تا ۱۳۲۸ در طی ۱۲ سال او وقت خود را صرف توانمندسازی کرد. حسابداری و مدیریت مالی در یک تجارتخانه و کار در زمینه محصولات چینی و بلورجات را دنبال می‌کرد. به لحاظ تاریخی هم شهریور ۱۳۲۰ مصادف با ورود متفقین و جنگ جهانی بود در نتیجه رکود اقتصادی عالی نسب سال ۱۳۲۱ به تبریز برگشت.

وی با اشاره به حوزه‌های فعالیت عالی نسب از جمله فعالیت در زمینه خرید و فروش سهام که باعث شده بود او محل مراجعه افرادی شود که علاقمند به این موضوع بودند، اضافه کرد: در این دوره ایشان به زبان انگلیسی مسلط می‌شوند، اما از نظر سیاسی و چشم اندازی که یک فعال اقتصادی برای فضای کسب و کار نیاز دارد، این دوره بی‌ثبات بود. با این حال انباشت دانش باعث شد سال ۱۳۲۸ عالی نسب وارد کار خویش فرمایی شود و بسیار سریع از تجارت به سمت صنعت و تولید برود. ابتدا تولید به صورت کارگاهی بود و با ورق‌های دست دوم فولادی و فلزی چراغ‌های نفت سوز می‌ساختند. برای اینکه بدانید چقدر در آن دوره کار دشوار بوده است باید یادآور شد که در آن زمان فقط دو دستگاه پرس در ایران وجود داشته است.

عظیمی‌پور با یادآوری اینکه دکتر مصدق در نمایشگاهی تولیدات استاد عالی نسب را دید، گفت: از ۱۳۲۸ تا ۱۳۲۹ که بحث ملی شدن نفت بود ایشان با تقاضای بالا در بازار مواجه می‌شوند و به توصیه مصدق وارد تولید صنعتی با مقیاس بالا شد. سال ۱۳۰۴ کارخانه آغاز به کار می‌کند و در سال ۱۳۴۱ کارخانه «کارتن سازی میهن» افتتاح می‌شود اما کارخانه کارتن سازی در یک حادثه مانور نظامی از بین رفت و بعد از چند سال دوباره در سال ۵۴ این کارخانه ساخته شد.

وی با بیان اینکه در این سال‌ها اطلاعات و شرایطی که یک فعال اقتصادی برای کسب و کار نیاز دارد اصلاً مناسب نبوده است، بی ‌ثباتی‌های شدید سیاسی ایران و همچنین نبود قوانین مناسب برای کسب و کار در آن مقطع را مورد اشاره قرار داد و افزود: استاد عالی نسب از زمان خود بسیار جلوتر بود. او درباره سهامداری و کار صنعتی روش و منش و سبک کاملاً مشخص خود را داشت. شرکت‌هایی که در آنها مشغول بود را حجره‌ای اداره نمی‌کرد، بلکه به صورت حقوقی و سهامی اداره می‌کرد. در انتخاب شریک هم کاملاً استراتژیک عمل می‌کرد و سال ۵۷ قبل از شروع انقلاب به تفکیک مدیریت از حاکمیت پرداخته بود. زمانی که کسی بیمه نمی‌کرد او برای کارگرانش بیمه برقرار کرد و هزینه‌های درمانی کارکنانش را می‌پرداخت. به تحصیل فرزندان کارکنان توجه داشت و توجه ویژه‌ای به خانه‌دار کردن کارکنان نشان می‌داد. او غذای گرم به صورت ناهار به کارکنان خود می‌داد. حتی در بحبوحه انقلاب هیچ نشانه‌ای از تنش‌های کارگری نداشت.

عظیمی‌پور با بیان اینکه استاد عالی نسب در حضور در مجامع حرفه‌ای کاملاً فعال بود و به برقراری تشکل‌ها و تشکیلات صنفی اهمیت ویژه ای می داد، افزود: ایشان در حوزه تعامل با دولت هم کاملاً سبک و سیاقش روشن است و اصول خود را داشت.

وی به چالش‌هایی که شرکت‌های دولتی خصولتی و خصوصی در حوزه حاکمیت شرکتی با آن مواجه هستند اشاره کرد و گفت: ما با چالش حکمرانی شرکتی ئر اقتصادمان مواجه هستیم و راهش این است که سیر تاریخی و ارزش‌ها و هنجارهای مان را مرور کنیم و سبک و روش آقای عالی نسب یک الگوی مناسب برای تعریف الگوی مناسب از حکمرانی شرکتی است. در واقع جامعه‌ای که داستان خود را نمی‌خواند و نمی‌نویسد غرق در داستان جوامع دیگر می‌شود.

عالی نسب را تنها در یک بُعد بررسی نکنیم

به گزارش جماران در ادامه دکتر علی اصغر سعیدی جامعه شناس با تاکید بر ضرورت توجه به این مسیر و تداوم آن به اقدامات عالی نسب به عنوان یک کارآفرین اشاره کرد و گفت: تمام زندگی عالی نسب جای مطالعه دارد و نباید تنها به یک بعد که قبلاً بررسی شده کفایت کرد.

این استاد دانشگاه؛ داشتن نگاه مالی و حسابداری را عامل موفقیت در حوزه کار صنعتی عنوان کرد و گفت: نگاه ملی‌گرایانه استاد عالی نسب بسیار مهم بود. برخی مواردی که گفته می‌شود که حوزه کاری عالی نسب محدود به سماورسازی بوده درست نیست؛ چرا که اگر زندگی مردم آن دوره را بررسی کنید خواهید دید که ساخت این وسایل بسیار مهم بوده است. در آن دوره مردم از فضولات حیوانات برای پخت و پز استفاده می‌کردند. ساخت این چراغ‌ها که هم حرارت و گرمایش و نور را تامین می‌کرد در رفاه خانواده‌ها نقش اساسی ایجاد کرد.

سعیدی ضمن تشریح علل توجه کارآفرینان به تولید یک کالای خاص ه در مطالعات کارآفرینی مورد بررسی قرار می‌گیرند ادامه داد در واقع در اینجا فقط سود بیشتر مطرح نیست بلکه پیامدهای اقدامات هم بسیار اهمیت دارد.

وی با اشاره به دشواری‌ها و محدودیت‌هایی که در مسیر کارآفرینان وجود دارد، به تشریح دیدگاه احمد اشرف دیدگاه دکتر کاتوزیان و همچنین دیدگاه استاد رضا قلی در خصوص موانع پیش روی کارآفرینی و یا رشد نظام سرمایه‌داری در ایران پرداخت و دشواری‌های پیش روی بنگاه‌های خانوادگی اقتصادی در ایران را برشمرد.

عالی نسب به مثابه قاعده گذار اقتصادی در اقتصاد سیاسی پس از انقلاب

به گزارش جماران، در ادامه دکتر فرشاد مومنی، اقتصاددان و رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد نیز در این مراسم «عالی نسب به مثابه یک قاعده گذار اقتصادی در اقتصاد سیاسی پس از انقلاب» را از دیگر وجوه استاد عالی نسب عنوان کرد و گفت وقتی از این زاویه به ابعاد وجودی این مرد بزرگ نگاه شود وجه می‌شویم که ظرفیت‌های کارآفرینانه او به اندازه یک ارزنی در برابر کلیت وجوه اندیشه‌ای و مدیریتی این مرد بزرگ جلوه‌گر می‌شود.

این اقتصاددان با تاکید بر اینکه ما با یک صاحب مکتب فکری و همزمان با یک مرد عمل به تعبیر جامعه شناختی آن روبرو هستیم، خاطرنشان کرد: رحمت خدا بر او باد. وقتی استاد عالی نسب به من آموزش می‌دادند مرتب به من می‌گفتند «مکتب تاریخی آلمان را جدی بگیر. من مکاتب پیش از این مکتب را بسیار سریع مرور کردم اما به اینجا که رسیدم بیش از سه سال درنگ کردم» این مکتب جلوه‌های پرافتخار کارنامه‌ای که در ایران به نمایش گذاشته است و به شکل مشخص در دوران میرزا تقی خان امیرکبیر، محمد مصدق و میرحسین موسوی قابل ردگیری است و دریایی از ماجراها به آن وجود دارد.

مومنی ادامه داد: زنده یاد مطهری وقتی درباره علامه طباطبایی حرف می‌زد، می‌گفت: ما برای درک ابعاد وجودی این مرد با محدودیت‌هایی روبرو هستیم که ناشی از سلوک همزمان با او است. می‌فرمودند چون ما به عینه می بینیم که ایشان مانند ما می‌خوابد و بیدار می‌شود، غذا می‌خورد و همه محدودیت‌های یک انسان عادی را دارد، نمی‌توانیم عظمت اندیشه‌ای او را درک کنیم و باید حداقل ۱۰۰ سال بگذرد تا بفهمیم علامه طباطبایی و تفسیر المیزان او چه جایگاهی در تاریخ اسلام و تاریخ ایران دارد. از این زاویه نسبتی که مطهری درباره علامه طباطبایی می‌گفت درباره عالی نسب بالاتر نباشد قطعاً پایین‌تر نیست.

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه اگر مکتب فکری عالی نسب همین امروز هم جدی گرفته شود برای ایران نجات بخش خواهد بود، افزود: وقتی در نخست وزیری بودیم بحران مالی برای دولت در حال جنگ آن هم در یکی از طولانی‌ترین جنگ‌ها بسیار حادتر از شرایط صلح بود. بسیاری یا از سر نادانی یا اثر منافع و یا با حسن نیت، آقای مهندس موسوی را به تضعیف ارزش پول ملی دعوت می‌کردند و می‌گفتند دولت انحصار عرضه ارز را در اختیار دارد می‌تواند قیمت ارز را بالا ببرد و کمبود ریال را رفع کند. بینش استاد عالی نسب را ببینید! ایشان به آقای موسوی گفت اگر این کار را بکنید اعتماد عامه مردم و اعتماد تولید کننده‌ها را از دست خواهید داد و اگر این اتفاق رخ دهد کمر ایران خواهد شکست. آنچه که ما امروز با پوست و گوشتمان احساس می‌کنیم.

مومنی گفت: آنها که امسال جایزه نوبل اقتصاد را گرفتند حدود ۳۵ سال بعد از عالی نسب این صورت بندی نظری را ارائه کردند. اما او با آن نگرش ژرفش در این زمینه بسیار دقت داشت. از جنبه اندیشه‌ای، قدرت شگرف او در ادغام اعتلابخش سه گروه اندیشه برای نجات ایران امروز هم می‌تواند مددکار نظام اداره اقتصاد ملی باشد. او به شکلی عمیق، اقتصاد و جامعه ایران را می‌شناخت به شکلی بسیار عمیق اسلام را می‌شناخت اسلامی که برای کنج پستوها نیست و مبتنی بر اقتضائات زمانه و مناسب اداره اجتماع است و از همه مهمتر درک عمیق او از اندیشه توسعه و آخرین دستاوردهای دنیا بود

این استاد دانشگاه عدالت محوری نهادمند و نظام وار در ساحت‌های اندیشه و عمل استاد فقید میر مصطفی عالی نسب را مورد تاکید قرار داد و خاطرنشان کرد: آقای عالی نسب بحث‌هایی که امروز در ساحت نظر مطرح است را به صورت عمیق و مصداقی مورد توجه قرار می‌داد و می‌فرمود اگر ایران بخواهد نجات پیدا کند باید توزیع قدرت، ثروت، منزلت، صدا و اطلاعات به طور جدی در دستور کار قرار داشته باشد. اکنون ببینید در فرایندهای تصمیم گیری و تخصیص منابع در ایران صدای مفت‌خوار‌ها، رانتخوارها و رباخوارها چقدر رساتر از صدای نزدیک به ۸۰ میلیون ایرانی است و وقاحت‌ها به جایی رسیده که مثلاً می‌گویند ما برای آسایش مردم خرید و فروش جت خصوصی را آزاد کردیم! مردمی که بیش از ۶۰ درصدشان به اندازه کافی کالری در روز نمی‌توانند دریافت کنند به نام آنها، عزیزان خرید و فروش جت آزاد می‌کنند!

وی با بیان اینکه استاد عالی نسب دورنگری و ژرف‌اندیشی عمیقی داشت و ایران و جهان را به خوبی می‌شناخت، گفت: در آن زمان آرزوی دکتر مصدق این بود که اندکی تقاضا برای نفت به جای فضولات حیوانی و سوخت مبتنی بر چوب درخت ایجاد شود، اما استاد عالی نسب می‌گفت مطالعات آینده شناختی به او آموخته است که در آینده اهمیت گاز بیشتر از نفت خواهد شد و بنابراین شرکتش را با عنوان صنایع نفت و گازسوز عالی نسب ثبت کرد.

اهدای جایزه عالی نسب به علی دهباشی به پاس سالها تلاش فرهنگی

مومنی همچنین در پایان این مراسم از علی دهباشی برای همراهی در برگزاری این مراسم تقدیر کرد و در بخش پایانی این مراسم تندیس استاد عالی نسب برای سال‌ها تلاش و کوشش در مسیر اعتلای فرهنگی به استاد علی دهباشی تقدیم شد.

در ادامه؛ دکتر علی جعفری شهرستانی، برای رساله «اقتصاد سیاسی توسعه بخش خصوصی» جایزه نفر اول و دکتر مژگان رضاییان اصفهانی برای رساله »بررسی اثرگذاری بازتابی الگوی روابط دولت ملت در ایران در برنامه‌های توسعه» جایزه نفر دوم و دکتر مریم طیاری برای بررسی «اثر تولیدی و کاربری فناوری اطلاعات و ارتباطات و کیفیت محیط زیست» در تحلیل بین کشوری جایزه سوم را دریافت کردند.

همچنین موسسه مطالعات دین و اقتصاد نیز یک سردیس به خانواده استاد عالی نسب تقدیم کرد.