به گزارش ایرنا طی سالهای اخیر، راهکارهای مختلفی و از جمله صرفه جویی در مصرف آب برای عبور از دیو خشکسالی در استان یزد ارائه شده است.
شاید احیای دوباره قناتها، یکی از کم هزینه ترین و با صرفه ترین راهکارهای جبران بخشی از کم آبی و خشکسالی در شهری مثل اردکان باشد.
نبض اردکان از گذشته تا کنون با قنات می زند، شاهکاری که توسط نیاکان ما ایجاد شده و قدمت برخی از آنها به بیش از یکهزار سال می رسد.
در این شهر، آنچه می بینید پایاب های قنات ها و آب انبارهایی است که آب قنات ها با نهرهایی که زیرزمین حفر می کردند، به آنها سرریز می شد و بدین وسیله مردم برای تابستان و زمستان آب ذخیره می کردند.
در مسیر رسیدن آب قنات به پایاب و آب انبار، آسیاب هایی قرار داشتند که به وسیله آن گندم را آرد می کردند و زندگی جریان داشت .
اما با ورود تکنولوژی و حفر چاه های عمیق، این احساس کاذب ایجاد شد که دیگر نیازی به قنات نیست ، این سرچشمه حیات کویر نادیده گرفته شد و سرآغاز بی آبی ها در اردکان رقم خورد .
حال مسئولان ، محققان و پژوهشگران به فکر افتاده اند که قنات، این میراث ماندگار را احیا کنند که باید حرف ها و گفتگوهای آنها را شنید.
***قناتها در شکل گیری زندگی و شخصیت ها موثر بوده است
فرماندار اردکان گفت: قناتها در مناطق کویری با هدف مقابله با خشکسالی و رفع کم‌آبی حفر شدند .
هادی مقیمی به ایرنا افزود: علت وجود قنات ها در این شهرستان، موقعیت جغرافیایی خاص منطقه و از جمله آب و هوای خشک بوده و قنات در شکل گیری زندگی و شخصیت اردکانی ها تاثیرگذار بوده است .
وی اظهار داشت: قنات از مردم اردکان، آدم‌هایی صبور، با پشتکار و شکیبا ساخته است.
وی با بیان اینکه در واقع قناتها از هزاران سال پیش در مکان‌های فاقد رودخانه و چشمه توسط ایرانیان ساخته شده و با خلق این شیوه استحصال آب، زندگی در مکان‌های کم آب نیز زیباتر و دستی یافتنی‌تر شد تصریح کرد: قناتها در مناطق کویری با هدف مقابله با خشکسالی و رفع کم‌آبی حفرشدند و از تکنولوژی خاصی برخوردار هستند.
فرماندار اردکان گفت: در سالهای اخیر این سازه‌های شگفت‌انگیز در معرض تخریب قرار گرفته که باید با بازنگری و اتخاذ برنامه‌های لازم از فوت زودرس قنات‌های موجود جلوگیری کرد.
*** احیای قنات، احیای مسیر گردشگری است
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردکان هم گفت: با دادن جان تازه به قنات ها، مسیر گردشگران مهیا خواهد شد .
حمید مشتاقیان با بیان اینکه قنات ها به منظور هدایت آب و مدیریت آن برای کشاورزی و سایر مصارف به کار گرفته می شدند افزود: با ورود تکنولوژی و احداث چاه های عمیق، شاهد پایین رفتن سطح آب و خشک شدن حدود 90 درصد قنات ها بودیم.
وی ادامه داد: قنات های خشک شده در شهرها مسیر عبور فاضلاب های خانگی قرار گرفتند، تبدیل قنات های خشک شده به مسیر گردشگری می تواند دوباره جان تازه ای به این قنات ها ببخشد.
این مسوول تصریح کرد: فاز یک این طرح از مهرماه 1396 شروع و در بهمن ماه 1396 افتتاح شد ادامه مسیر گردشگری قنات اردکان در فاز دوم با لایروبی، و مسدود کردن و اصلاح مسیر فاضلاب های خانگی منتهی به قنات، استحکام بخشی و ساماندهی پایاب های موجود در مسیر، توسط اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردکان انجام خواهد شد.
مشتاقیان خاطرنشان کرد: توسعه و رونق صنعت پاک گردشگری و جلوگیری از آلودگی محیط زیست و ایجاد اشتغال پایدار از مهم ترین اهداف ایجاد این مسیر گردشگری می باشد.
وی در مورد مزایای این طرح گفت: ایجاد محیطی امن و جذاب برای جذب گردشگر داخلی و خصوصا خارجی که به طور چشم گیر مورد توجه تورهای خارجی قرار گرفته و باعث قرار گرفتن شهر اردکان به صورت ویژه در چرخه گردشگری استان یزد شده است.
مشتاقیان افزود: در این طرح آشنایی با علم گذشتگان برای انتقال و استفاده از آب و نیز تاسیسات جانبی قنات چون سردخانه، پاکنه، پایاب و آسیاب آبی در اولویت بوده و همچنین ایجاد محیطی برای امور تحقیقاتی و علمی و پژوهشی دانشجویان می باشد، همچنین فرصتی برای درآمدزایی و سرمایه گذاری جدید در مجاورت این طرح نیزخواهد بود.
*** استان یزد با قنات، زنده می ماند
رئیس پایگاه پژوهشی بافت تاریخی اردکان هم با بیان اینکه قنات یک ساختار معماری می باشد که وجود و لزوم حیات را در دشت یزد - اردکان رقم زده و آب رسانی را از سفره های پر آب به کم آب بر عهده گرفته اظهار داشت: زمانی شهر تاریخی یزد شکل گرفت که قنات و کاریز، زمینه حیات و موجودیت انسان های آن سرزمین را بنا نهاد و گرنه این امر غیرممکن بود .
محسن میرجانی یادآور شد: با الگوی زیستی در استان یزد، جمعیت رشد کرد و مهاجرپذیری نیز شکل گرفت، گویی عواملی چون صنعتی شدن و جمعیت زیاد، زندگی با قنات دیگر جوابگو نبود و عده ای به دنبال موضوعات کوتاه مدتی چون حفر چاه های عمیق افتادند و از قنات غفلت کرده و آن را فوت شده اعلام کردند .
وی با بیان اینکه چاه های عمیق در کوتاه مدت با دبی بالا جوابگو بود ولی اکنون که به کمبود آب و بی آبی رسیده ایم ارزش آب حتی یک قطره آن در قنات ها مورد کانون توجه قرار گرفت ادامه داد: کارشناسان به این مساله پی بردند که قنات یک کار مهندسی بوده و اگر روند حیات آن ادامه پیدا کند بخشی از مشکلات را جبران خواهد کرد .
رئیس پایگاه پژوهشی بافت تاریخی اردکان تصریح کرد: اکنون که بحث صنعت گردشگری برای ادامه حیات استان یزد و شهرستان اردکان مطرح شده و نیز 12 قنات ایران به ثبت فرهنگی جهانی یونسکو رسیده و به عنوان یک شاخص برای میراث بومی ایران به جهانیان مطرح است استفاده از این ظرفیت، مهم قلمداد می شود .
میرجانی گفت: استادکاران قنات معتقدند احیا و هزینه کردن بر روی قنات باعث می شود که آب کشاورزی و حتی شرب تا حدودی تامین و مقصدی برای گردشگران خارجی و داخلی شود .
*** برگزاری همایش ملی قنات در اردکان
دبیر کانون تفکر آب دانشگاه یزد نیز در گزارشی از برگزاری همایش ملی قنات، میراث ماندگار در اردکان خبر داد و گفت: این همایش با موضوعاتی از قبیل قنات میراث ماندگار- جاذبه های گردشگری پایدار- قنات، نماد مدیریت مصرف آب و سازگاری با محیط - ابعاد فنی، هنری و خلاقانه ساخت، نگهداری، احیا و مرمت قنات - ابعاد اجتماعی اقتصادی مدیریت سنتی آب و قنات- و قنات، آب آینده نگری و افق آینده برگزار می شود.
محمد سمسار، هدف و دستاورد این همایش را استفاده از فناوری و راهبردهای جدید در امر قنات، چگونگی اقتصادی کردن قنات و پرداختن به جنبه های میراثی قنات دانست.
*** قنات های استان یزد زنده اند
یک محقق و پژوهشگر میراث اردکان هم در گفتگو با ایرنا افزود: استان یزد، تمدن کاریزی دارد و هزاران سال است که با این تمدن زندگی کرده، قنات ها آب طبیعی و سرریز منابع زیرزمینی را به مناطق حاصلخیز منتقل می‌کردند .
نادر پیری اردکانی اضافه کرد: انتقال آب توسط قنات به منابع زیرزمینی آسیبی نمی رساند ضمن اینکه معمولا آب قنات کیفیت نسبتا بهتری از چاه‌های عمیق دارد .
وی با بیان اینکه متاسفانه در اواخر دهه 50 و اوایل دهه 60 با سرریز شدن تکنولوژی چاه عمیق، برخی کشاورزان ناآگاه اقدام به حفر چاه عمیق کردند و فوت قنات های چندین ساله را اعلام نمودند تصریح کرد: این عامل باعث شد که منابع آبی زیرزمینی ما پس از 2 دهه آسیب جدی ببیند و دیگر تلاشی صورت نگرفت که جلوی نابودی قنات گرفته شود.
به گفته وی در نتیجه قنات ها یکی پس از دیگری فوت شدند هر چند برخی کارشناسان معتقدند که هیچ قناتی به صورت کامل فوت نمی کند بلکه میزان آبدهی آن پایین می‌آید که برای کشاورز مقرون به صرفه نیست.
پیری اردکانی اضافه کرد: در حال حاضر استان یزد و شهرستان اردکان با بی آب روبرو شده که باید برای این مشکل چاره اندیشی کرد و لازم است مردم را با این مشکل آشنا کرد و مانور بی آبی برگزار نمود.
وی یادآور شد: همچنین باید پژوهش های دقیق در حوزه آب و قنات که قابل اجرا است انجام داد و مدیریت آب را جدی گرفت .
***
در یک نگاه شاید قنات را تکنیکی بسیار ساده برای استحصال آب های زیرزمینی بدانیم، ظاهرا قنات چیزی جز تونلی افقی با تعدادی چاه های عمودی نیست، تونلی که انتهای آن در سفره آب زیرزمینی فرو رفته و آب را به سمت سطح زمین زهکش می کند.
اما این تونل در لایه های گوناگون زمین حفر می شود و با شرایط متنوعی روبروست که مهارت و دانش گسترده ای را طلب می کند.
قنات را شاید بتوان یکی از پیچیده ترین فنون بومی دانست که اجرای آن مستلزم آگاهی از رفتار طبیعی آب های زیرزمینی، تشکیلات زمینشناسی و ... می باشد.
بسیاری از محققان و دانشمندان، ابداع قنات را به ایرانیان نسبت داده و نواحی شمال غربی کشور را خاستگاه قنات می پندارند و معتقدند فناوری احداث قنات از سه هزار سال پیش در ایران ابداع شده و سپس به شرق و غرب عالم منتقل شده است.
هم اکنون کشورهایی نظیر ژاپن، چین، افغانستان، پاکستان، عمان، آذربایجان، عراق، امارات، مراکش و الجزایر از قنات های فعال بهره مند هستند.
با این حال جمع تعداد قنات های موجود در این کشورها به پای ایران نمی رسد و به همین دلیل است که قنات های ایران در دنیا بصورت برجسته و ممتاز مطرح هستند.
ایرانی ها ابداع کننده این فناوری برای اولین بار بودند و به نحو مطلوبی از آن پاسداری کردند و فناوری آن را سینه به سینه منتقل نمودند تا به نسل حاضر رسید در شرایط فعلی، عواملی وجود دارد که تهدید کننده قنات ها محسوب می شود که از آن جمله می توان به خشکسالی های پی در پی در مناطق خشک و نیمه خشک و افت سطح آب های زیرزمینی در بعضی از نقاط کشور اشاره کرد.
اردکان بیش از 250 قنات دارد که هم اکنون 192 چشمه آن زنده و آبدهی دارند.
2 رشته قنات در استان یزد، ثبت جهانی شده و 10 قنات هم به ثبت ملی رسیده است .
مرکز شهرستان 98 هزار نفری اردکان در 60 کیلومتری شمال شهر یزد واقع شده است.
7544/ 6197
مژگان دشتی - خبرنگار ایرنا در اردکان
انتهای پیام شاید احیای دوباره قناتها، یکی از کم هزینه ترین و با صرفه ترین راهکارهای جبران بخشی از کم آبی و خشکسالی در شهری مثل اردکان باشد.
نبض اردکان از گذشته تا کنون با قنات می زند، شاهکاری که توسط نیاکان ما ایجاد شده و قدمت برخی از آنها به بیش از یکهزار سال می رسد.
در این شهر، آنچه می بینید پایاب های قنات ها و آب انبارهایی است که آب قنات ها با نهرهایی که زیرزمین حفر می کردند، به آنها سرریز می شد و بدین وسیله مردم برای تابستان و زمستان آب ذخیره می کردند.
در مسیر رسیدن آب قنات به پایاب و آب انبار، آسیاب هایی قرار داشتند که به وسیله آن گندم را آرد می کردند و زندگی جریان داشت .
اما با ورود تکنولوژی و حفر چاه های عمیق، این احساس کاذب ایجاد شد که دیگر نیازی به قنات نیست ، این سرچشمه حیات کویر نادیده گرفته شد و سرآغاز بی آبی ها در اردکان رقم خورد .
حال مسئولان ، محققان و پژوهشگران به فکر افتاده اند که قنات، این میراث ماندگار را احیا کنند که باید حرف ها و گفتگوهای آنها را شنید.
***قناتها در شکل گیری زندگی و شخصیت ها موثر بوده است
فرماندار اردکان گفت: قناتها در مناطق کویری با هدف مقابله با خشکسالی و رفع کم‌آبی حفر شدند .
هادی مقیمی به ایرنا افزود: علت وجود قنات ها در این شهرستان، موقعیت جغرافیایی خاص منطقه و از جمله آب و هوای خشک بوده و قنات در شکل گیری زندگی و شخصیت اردکانی ها تاثیرگذار بوده است .
وی اظهار داشت: قنات از مردم اردکان، آدم‌هایی صبور، با پشتکار و شکیبا ساخته است.
وی با بیان اینکه در واقع قناتها از هزاران سال پیش در مکان‌های فاقد رودخانه و چشمه توسط ایرانیان ساخته شده و با خلق این شیوه استحصال آب، زندگی در مکان‌های کم آب نیز زیباتر و دستی یافتنی‌تر شد تصریح کرد: قناتها در مناطق کویری با هدف مقابله با خشکسالی و رفع کم‌آبی حفرشدند و از تکنولوژی خاصی برخوردار هستند.
فرماندار اردکان گفت: در سالهای اخیر این سازه‌های شگفت‌انگیز در معرض تخریب قرار گرفته که باید با بازنگری و اتخاذ برنامه‌های لازم از فوت زودرس قنات‌های موجود جلوگیری کرد.
*** احیای قنات، احیای مسیر گردشگری است
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردکان هم گفت: با دادن جان تازه به قنات ها، مسیر گردشگران مهیا خواهد شد .
حمید مشتاقیان با بیان اینکه قنات ها به منظور هدایت آب و مدیریت آن برای کشاورزی و سایر مصارف به کار گرفته می شدند افزود: با ورود تکنولوژی و احداث چاه های عمیق، شاهد پایین رفتن سطح آب و خشک شدن حدود 90 درصد قنات ها بودیم.
وی ادامه داد: قنات های خشک شده در شهرها مسیر عبور فاضلاب های خانگی قرار گرفتند، تبدیل قنات های خشک شده به مسیر گردشگری می تواند دوباره جان تازه ای به این قنات ها ببخشد.
این مسوول تصریح کرد: فاز یک این طرح از مهرماه 1396 شروع و در بهمن ماه 1396 افتتاح شد ادامه مسیر گردشگری قنات اردکان در فاز دوم با لایروبی، و مسدود کردن و اصلاح مسیر فاضلاب های خانگی منتهی به قنات، استحکام بخشی و ساماندهی پایاب های موجود در مسیر، توسط اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردکان انجام خواهد شد.
مشتاقیان خاطرنشان کرد: توسعه و رونق صنعت پاک گردشگری و جلوگیری از آلودگی محیط زیست و ایجاد اشتغال پایدار از مهم ترین اهداف ایجاد این مسیر گردشگری می باشد.
وی در مورد مزایای این طرح گفت: ایجاد محیطی امن و جذاب برای جذب گردشگر داخلی و خصوصا خارجی که به طور چشم گیر مورد توجه تورهای خارجی قرار گرفته و باعث قرار گرفتن شهر اردکان به صورت ویژه در چرخه گردشگری استان یزد شده است.
مشتاقیان افزود: در این طرح آشنایی با علم گذشتگان برای انتقال و استفاده از آب و نیز تاسیسات جانبی قنات چون سردخانه، پاکنه، پایاب و آسیاب آبی در اولویت بوده و همچنین ایجاد محیطی برای امور تحقیقاتی و علمی و پژوهشی دانشجویان می باشد، همچنین فرصتی برای درآمدزایی و سرمایه گذاری جدید در مجاورت این طرح نیزخواهد بود.
*** استان یزد با قنات، زنده می ماند
رئیس پایگاه پژوهشی بافت تاریخی اردکان هم با بیان اینکه قنات یک ساختار معماری می باشد که وجود و لزوم حیات را در دشت یزد - اردکان رقم زده و آب رسانی را از سفره های پر آب به کم آب بر عهده گرفته اظهار داشت: زمانی شهر تاریخی یزد شکل گرفت که قنات و کاریز، زمینه حیات و موجودیت انسان های آن سرزمین را بنا نهاد و گرنه این امر غیرممکن بود .
محسن میرجانی یادآور شد: با الگوی زیستی در استان یزد، جمعیت رشد کرد و مهاجرپذیری نیز شکل گرفت، گویی عواملی چون صنعتی شدن و جمعیت زیاد، زندگی با قنات دیگر جوابگو نبود و عده ای به دنبال موضوعات کوتاه مدتی چون حفر چاه های عمیق افتادند و از قنات غفلت کرده و آن را فوت شده اعلام کردند .
وی با بیان اینکه چاه های عمیق در کوتاه مدت با دبی بالا جوابگو بود ولی اکنون که به کمبود آب و بی آبی رسیده ایم ارزش آب حتی یک قطره آن در قنات ها مورد کانون توجه قرار گرفت ادامه داد: کارشناسان به این مساله پی بردند که قنات یک کار مهندسی بوده و اگر روند حیات آن ادامه پیدا کند بخشی از مشکلات را جبران خواهد کرد .
رئیس پایگاه پژوهشی بافت تاریخی اردکان تصریح کرد: اکنون که بحث صنعت گردشگری برای ادامه حیات استان یزد و شهرستان اردکان مطرح شده و نیز 12 قنات ایران به ثبت فرهنگی جهانی یونسکو رسیده و به عنوان یک شاخص برای میراث بومی ایران به جهانیان مطرح است استفاده از این ظرفیت، مهم قلمداد می شود .
میرجانی گفت: استادکاران قنات معتقدند احیا و هزینه کردن بر روی قنات باعث می شود که آب کشاورزی و حتی شرب تا حدودی تامین و مقصدی برای گردشگران خارجی و داخلی شود .
*** برگزاری همایش ملی قنات در اردکان
دبیر کانون تفکر آب دانشگاه یزد نیز در گزارشی از برگزاری همایش ملی قنات، میراث ماندگار در اردکان خبر داد و گفت: این همایش با موضوعاتی از قبیل قنات میراث ماندگار- جاذبه های گردشگری پایدار- قنات، نماد مدیریت مصرف آب و سازگاری با محیط - ابعاد فنی، هنری و خلاقانه ساخت، نگهداری، احیا و مرمت قنات - ابعاد اجتماعی اقتصادی مدیریت سنتی آب و قنات- و قنات، آب آینده نگری و افق آینده برگزار می شود.
محمد سمسار، هدف و دستاورد این همایش را استفاده از فناوری و راهبردهای جدید در امر قنات، چگونگی اقتصادی کردن قنات و پرداختن به جنبه های میراثی قنات دانست.
*** قنات های استان یزد زنده اند
یک محقق و پژوهشگر میراث اردکان هم در گفتگو با ایرنا افزود: استان یزد، تمدن کاریزی دارد و هزاران سال است که با این تمدن زندگی کرده، قنات ها آب طبیعی و سرریز منابع زیرزمینی را به مناطق حاصلخیز منتقل می‌کردند .
نادر پیری اردکانی اضافه کرد: انتقال آب توسط قنات به منابع زیرزمینی آسیبی نمی رساند ضمن اینکه معمولا آب قنات کیفیت نسبتا بهتری از چاه‌های عمیق دارد .
وی با بیان اینکه متاسفانه در اواخر دهه 50 و اوایل دهه 60 با سرریز شدن تکنولوژی چاه عمیق، برخی کشاورزان ناآگاه اقدام به حفر چاه عمیق کردند و فوت قنات های چندین ساله را اعلام نمودند تصریح کرد: این عامل باعث شد که منابع آبی زیرزمینی ما پس از 2 دهه آسیب جدی ببیند و دیگر تلاشی صورت نگرفت که جلوی نابودی قنات گرفته شود.
به گفته وی در نتیجه قنات ها یکی پس از دیگری فوت شدند هر چند برخی کارشناسان معتقدند که هیچ قناتی به صورت کامل فوت نمی کند بلکه میزان آبدهی آن پایین می‌آید که برای کشاورز مقرون به صرفه نیست.
پیری اردکانی اضافه کرد: در حال حاضر استان یزد و شهرستان اردکان با بی آب روبرو شده که باید برای این مشکل چاره اندیشی کرد و لازم است مردم را با این مشکل آشنا کرد و مانور بی آبی برگزار نمود.
وی یادآور شد: همچنین باید پژوهش های دقیق در حوزه آب و قنات که قابل اجرا است انجام داد و مدیریت آب را جدی گرفت .
***
در یک نگاه شاید قنات را تکنیکی بسیار ساده برای استحصال آب های زیرزمینی بدانیم، ظاهرا قنات چیزی جز تونلی افقی با تعدادی چاه های عمودی نیست، تونلی که انتهای آن در سفره آب زیرزمینی فرو رفته و آب را به سمت سطح زمین زهکش می کند.
اما این تونل در لایه های گوناگون زمین حفر می شود و با شرایط متنوعی روبروست که مهارت و دانش گسترده ای را طلب می کند.
قنات را شاید بتوان یکی از پیچیده ترین فنون بومی دانست که اجرای آن مستلزم آگاهی از رفتار طبیعی آب های زیرزمینی، تشکیلات زمینشناسی و ... می باشد.
بسیاری از محققان و دانشمندان، ابداع قنات را به ایرانیان نسبت داده و نواحی شمال غربی کشور را خاستگاه قنات می پندارند و معتقدند فناوری احداث قنات از سه هزار سال پیش در ایران ابداع شده و سپس به شرق و غرب عالم منتقل شده است.
هم اکنون کشورهایی نظیر ژاپن، چین، افغانستان، پاکستان، عمان، آذربایجان، عراق، امارات، مراکش و الجزایر از قنات های فعال بهره مند هستند.
با این حال جمع تعداد قنات های موجود در این کشورها به پای ایران نمی رسد و به همین دلیل است که قنات های ایران در دنیا بصورت برجسته و ممتاز مطرح هستند.
ایرانی ها ابداع کننده این فناوری برای اولین بار بودند و به نحو مطلوبی از آن پاسداری کردند و فناوری آن را سینه به سینه منتقل نمودند تا به نسل حاضر رسید در شرایط فعلی، عواملی وجود دارد که تهدید کننده قنات ها محسوب می شود که از آن جمله می توان به خشکسالی های پی در پی در مناطق خشک و نیمه خشک و افت سطح آب های زیرزمینی در بعضی از نقاط کشور اشاره کرد.
اردکان بیش از 250 قنات دارد که هم اکنون 192 چشمه آن زنده و آبدهی دارند.
2 رشته قنات در استان یزد، ثبت جهانی شده و 10 قنات هم به ثبت ملی رسیده است .
مرکز شهرستان 98 هزار نفری اردکان در 60 کیلومتری شمال شهر یزد واقع شده است.
7544/ 6197
مژگان دشتی - خبرنگار ایرنا در اردکان
کپی شد
