به گزارش روز چهارشنبه دبیرخانه کانون تفکر سلامت اجتماعی دانشگاه یزد، سیدرضا جوادیان، دبیر این کانون نتایج جلسات قبلی را مبین آن دانست که هم اکنون حوزه اتباع خارجی در استان هم خوانی با وضعیت مطلوب ندارد و از اساسی ترین گام‌ها برای بهبود اوضاع، ارائه راهکارهای عملی برای ساماندهی موثر وضع موجود و تلاش برای کاهش تعارض و تقابل‌های ایجاد شده در این حوزه می باشد.
وی اظهار داشت: مطابق مصوبه نشست قبل پژوهش‌های دانشگاهی انجام شده در این حوزه مورد بررسی قرار گرفته تا از دستاوردهای آنها را متولیان امور برای برنامه‌ریزی استفاده کنند.
لزوم تهیه برنامه مدون و هدف گذاری شده در حوزه اتباع خارجی
مدیرکل اداره اتباع خارجی استانداری یزد نیز جلسات هم اندیشی میان دانشگاه و ادارات را اقدامی ارزشمند دانست و با تاکید بر استفاده از دستاوردهای مراکز علمی تاکید کرد: یکی از علل چالش در حوزه مهاجران خارجی، سیاست دفع وقت و امید به بازگشت این مهاجران به کشورهای خود بوده که مانع از شکل گیری سیاست گذاری و برنامه ریزی بلندمدت شده است.
سعید پرویزی با تشریح اقدامات اداره اتباع و امورخارجی استانداری یزد یادآور شد: با این وجود طرح های متعددی در استان برای ساماندهی وضعیت آنان انجام شده است.
وی اجرای چندین طرح شناسایی و ثبت مشخصات کامل اتباع غیرمجاز، اجرای طرح‌های مشترک با اداره تعاون،کار و رفاه اجتماعی، سازمان صنعت، معدن و تجارت و نیروی انتظامی برای شناسایی اتباع غیرمجاز و کارفرمایان متخلف در بکارگیری آنان، استفاده از طرح های تشویقی برای شناسایی و ثبت مشخصات اتباع در مواردی که با شهروندان ایرانی ازدواج کرده‌اند، احداث چندین مهمانشهر برای اسکان اتباع، احداث مراکز ویژه بهداشتی، تعریف بیمه سلامت با همکاری کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل، تحت پوشش قرار گرفتن اتباع معلول توسط بهزیستی، برگزاری کارگاه های آموزشی بهداشت و سلامت، برگزاری مسابقات فرهنگی و ایجاد امکانات و اماکن ورزشی را از اقدامات اداره کل امور اتباع استان برشمرد.
پرویزی اضافه کرد: گرچه اقدامات ارزشمندی صورت گرفته ولی یکی از مسائل اساسی این است که این اقدامات به صورت مدون و طی برنامه هدف گذاری شده نبوده که امید است با کمک دانشگاه به طرح جامعی در این زمینه برسیم.
در ادامه این نشست عضو هیأت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد با تبیین یافته های یک پایان نامه با عنوان عوامل مرتبط با هویت قومیتی مهاجرین افغانستانی عنوان کرد: طبق نتایج این مطالعه محرومیت نسبی و ابراز هویت قومی باهم رابطه مستقیم داشته و عملاً هرچه احساس محرومیت نسبی بالاتر باشد، گرایش اتباع برای ابراز هویت قومی خودشان بالاتر می‌رود و کمتر پذیرای فرهنگ ما می شوند
دکتر ملیحه علی مندگاری افزود: هرچه افراد به لحاظ شغلی و تحصیلی مرتبه بالاتری داشته باشند کمتر در تعارض با فرهنگ جامعه ایرانی قرار می گیرند و هرچه سرمایه اجتماعی بالاتری داشته باشند، تعارضات کمتری با جامعه ی ایرانی دارند و به طور کلی به نظر می رسد هرچه حمایت بیش تری از اتباع داشته باشیم و احساس تبعیض را در آنها ضعیف‌تر کنیم، تعارضات میان آنها و جامعه کمتر می شود.
نگاهی کلان به حوزه اتباع خارجی؛[اتحادیه] ایران فرهنگی
یک عضو دیگر هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد نیز با تبیین نتایج "کشف روابط قدرت در شکل گیری بحران هویتی جوانان افغانستانی" با تأکید بر پیوند فرهنگی که از دیرباز میان افغانستان و ایران وجود داشته، اظهار داشت: واقعیت این است که طی سالهای اخیر نگاهی کلیشه‌ای بر حوزه مهاجرت خارجی غالب شده و به جای بینش کلان ، نگاه های خرد و معطوف به تاکتیک‌های موقتی در دستور کار و ذهنیت ما قرار گرفته است.
دکتر علی روحانی افزود: برای آنکه بتوانیم با شفافیت بیشتری به مسأله نگاه کنیم از مفهوم" واسازی" در جامعه شناسی مدد می گیرم؛ منظور از واسازی در واقع از هم پاشیدگی و درست کردن مجدد چیزی می باشد. طبق این رویکرد ما باید از خودمان این سوال را بپرسیم که اگر زمان به عقب برمی‌گشت ما در ارتباط با اتباع چه اقداماتی را انجام می دادیم ؟
وی تصریح کرد: با توجه به ظرفیت‌های موجود می توانیم نگاهی به ایران فرهنگی داشته باشیم و ایران فرهنگی که شامل کشورهای ایران، افغانستان، تاجیکستان، آذربایجان و... می شود را در افق دیدمان داشته باشیم که اگر با این نگاه کلان به موضوع بنگریم می توان درصدد تشکیل اتحادیه ایران فرهنگی بود و اتفاقاً در این اتحادیه ما به عنوان محور قدرتمندی می توانیم ایفای نقش کنیم.
روحانی تاکید کرد: گرچه گرچه قابل کتمان نیست که این آوارگان و پناهندگان باعث ایجاد مشکلات و چالش هایی در کشور ما شده اند ولی با اتخاذ یک فکر کلان می توان این وضعیت را تغییر داد.
وی اضافه کرد: از جمله نتایج حاصل از این پژوهش این است که نوجوانان افغانستانی متولد ایران خودشان را به شدت از فرهنگ افغانستانی دور می دانند و از دیگر سو جامعه و فرهنگ ایرانی نیز آنها را دفع می کند و به این ترتیب دو شاخه قدرت که هویت این جوانان را تحت تأثیر قرار داده موجب "فرابهنجارسازی دیگرساز" در این نوجوانان شده است که این عامل از طرفی برای آنها یک نکته مثبت محسوب می شود چرا که رگه هایی از هویت جهان وطنی و فارغ از ملیت بودن را در این جوانان ایجاد کرده و از دیگر سو برای ما عاملی منفی محسوب می شود چرا که آنها را از ما به نوعی متنفرساخته است.
سمانه اسعدی، عضو هیأت علمی دانشگاه یزد نیز در این نشست اظهار داشت: برای رسیدن به راهکارهای قابل قبول در مرحله اول باید سیاست کلانی که قرار است در ارتباط با اتباع اعمال شود را به وضوح روشن کنیم، به عبارتی باید به این پرسش پاسخ داده شود که آیا قصد داریم تمام یا بخشی از مهاجران را پذیرفته و در ساختار و فرهنگ ایران هضم کنیم و یا این که می خواهیم به صورت مسالمت آمیز شرایطی را مهیا کنیم که آنها راهی کشور خودشان شوند؟ و تا به این سوال جواب روشنی داده نشود حتی در اقدامات به ظاهر بدیهی هم ما به ابهام می خوریم؛ برای مثال حتی آموزش اتباع به جوابی بستگی دارد که به این پرسش داده می شود.
حوزه اشتغال و معضلی به نام اتباع غیرمجاز
مدیرکل اداره اتباع استانداری یزد با تبیین سیاست‌های مهاجرپذیری سایر کشورها بیان داشت: واقعیت این است که از ارکان اساسی سیاست های مهاجرپذیری این امر است که مهاجران در صورتی پذیرفته شوند که بتوانند مشکلی از جامعه پذیرنده را حل کنند وگرنه باتوجه به کمبود امکانات و منابع، هیچ کشوری خدمات خودش را دراختیار مهاجرین قرار نمی دهد و چندان هم منطقی به نظر نمی آید.
پرویزی تصریح کرد: ما صرفاً برای مهاجرین مجاز می توانیم چنین شرایطی را فراهم کنیم ، در حالیکه هم اکنون اتباع خارجی در استان مشاغلی را تصرف کرده اند که نیروی کار ایرانی خواهان آن می باشد ولی از آنجا که مهاجران بدون هیچ فیلتر ورودی وارد کشور می شوند و بدون صرف وقت و هزینه و دیدن آموزش و مهارت کافی در این مشاغل می باشند، با معضلی اساسی در این زمینه مواجه هستیم.
وی با تاکید بر اینکه دیدگاه کلان نگر خاستگاه مشترک فرهنگی ایران و افغانستان درخور توجه و تحسین است، افزود: گرچه ما تاریخ فرهنگی مشترکی با افغانستان داریم ولی واقعیت آن است که سالهای درازی حدود 200 سال فترت فرهنگی مشترک را دو کشور تجربه کرده اند و این باعث تفاوت های فرهنگی شده که مشکلات عدیده ای را ایجاد کرده است .
قانون کار و اتباع خارجی
مدیرکارآفرینی و اشتغال اداره کل تعاون،کار و رفاه اجتماعی استان یزد نیز باتأکید بر اینکه اقدامات تنبیهی در حوزه کار در ارتباط با بکارگیری اتباع تاکنون اثر مثبتی نداشته اظهار داشت: طبق قانونکار ما صرفاً می‌توانیم کارفرمایان اتباع را مجازات کنیم و قانون، مجازاتی را شامل حال خود اتباع نکرده است، این درحالی است که بسیاری از اتباع مقیم استان به صورت مستقل کار می‌کنند و اصلاً کارفرمای ایرانی ندارند و بدون اینکه تعهدی داشته باشند و مالیاتی پرداخت کنند، از منابع و امکانات بهره می‌برند.
فریبا آیت اللهی متذکر شد: در حوزه کار، با اتباع متمول خارجی نیز مواجه هستیم که اکثر این مهاجران تمایلی به سرمایه گذاری در کشور ما ندارند این در صورتی است که اگر این اشخاص در کشور سرمایه گذاری می کردند، می‌توانستند علاوه بر تعدادی از مهاجران خارجی، تعدادی از شهروندان ایرانی را نیز به کار بگیرند و در زمینه صادرات هم به صورتی موفقیت آمیز فعالیت داشته باشند.
اتحاد در عین استقلال
عضو هیأت علمی گروه حقوق دانشگاه یزد نیز بازنگری جدی در آموزش اتباع خارجی را از ملزومات اساسی در حوزه مهاجرت خارجی به استان دانست و اظهار داشت: تشکیل اتحادیه‌ی فرهنگی فی نفسه مطلوب است اما آنچه در این موارد قابل توجه و برای ما می‌تواند آموزنده باشد این است که این اتحادیه ها، اتحادهایی در عین استقلال می‌باشد و گرچه جهان سعی می‌کند مرزها را از میان بردارد ولی بی ضابطه این کار صورت نمی‌گیرد.
دکتر مجتبی ملک افضلی اضافه کرد: از دیگر ملزومات اساسی در تشکیل این اتحادها و محوریت یافتن در آن این است که در مرحله اول به درجه بالایی از استقلال و قدرت در تمام زمینه ها دست یابیم و بعد داعیه دار تشکیل چنین اتحادیه هایی گردیم و واقعیت این است که با وجود چالش های متعدد در زمینه ی اشتغال، بهداشت و... نمی‌توانیم داعیه دار چنین امری باشیم .
وی افزود: هم اکنون با خلاء محسوسی در زمینه‌ی آموزش تکالیف شهروندی ویِژه اتباع خارجی مواجه هستیم و برای رفع این معضل باید همه دستگاه های و سازمان های مرتبط با حوزه مهاجرت بسته های آموزشی پیشنهادی خود در این رابطه را ارائه دهند تا شاید بتوان برخی از چالش های این حوزه را برطرف شود.
رئیس گروه آمایش سازمان مدیریت وبرنامه ریزی استان با بیان اینکه مسأله اتباع در استان به معادله ای چند مجهولی تبدیل شده، عنوان کرد: آنچه در این رابطه قابل توجه است دیدگاه و ذهنیت اتباع خارجی می باشد که به کشور و استان وارد می‌شوند؛ دو دیگاه را دراین رابطه می توان درنظر داشت: اول اینکه با این ذهنیت که وارد کشوری مترقی تر از کشور خود شده اند و باید قوانین این کشور را بپذیرند و به آن احترام بگذارند و نگاه دوم که دیدگاهی قلدرمآبانه است که ایران باید بدون هیچ محدودیتی به این مهاجران امکانات و خدمات بدهد و آنها هیچ مسئولیتی در قبال قوانین کشور ندارند که به نظر می آید دربین اکثر اتباع خارجی مقیم استان دیدگاه دوم غالب است.
مهدی حجازی مهریزی در ادامه افزود با توجه به پیچیدگی مسائل این حوزه پیشنهاد می شود از بودجه ی پژوهشی استان اعتبارات ویژه ای به منظور بررسی مسائل حوزه مهاجرت اختصاص یابد تا به طور جامع و علمی به این مسأله پرداخته شود.
شکوه نیک نظر، فعال اجتماعی ، نگاه امنیتی حاکم بر حوزه های فرهنگی و اجتماعی را چالش اساسی در این حوزه دانست و گفت: در واقع با با توجه به رویکرد امنیتی موجود، هیچ اطلاعاتی از خانوار، بافت جمعیت و ... اتباع خارجی نداریم که این خود باعث شده نتوانیم از لحاظ فرهنگی کاری در این زمینه انجام دهیم.
در پایان این نشست تمرکز بر حوزه آموزش به اشکال مختلف و برای طیف های مختلف هم برای اتباع و هم برای افراد جامعه مقصد مهاجرین(یزد) به عنوان یکی از مهمترین رویکردها با این حوزه مورد تاکید قرار گرفت.
آمار جمعیت اتباع بیگانه در استان یزد با توجه به مشخص نبودن تعداد اتباع بیگانه غیرمجاز استان، به صورت دقیق مشخص نیست اما حدود یکصد هزار نفر تعداد آنان برآورد می شود که حدد 10 درصد جمعیت این استان را شامل می شود.
