اهالی بافق در خانواده دوستی، صله ارحام و توجه به آداب و رسوم گذشتگان آوازه ای بلند دارند و همواره به دنبال مناسبت و فرصت هستند تا گرد هم جمع شوند و با تجدیدخاطره یاد گذشتگان را هم گرامی بدارند و برای سلامتی و موفقیت جوانان دعا کنند.
مردم این شهرستان به ویژه روستانشینان که آداب و سنت کرسی نشینی و قصه گویی را همراه با صرف آجیل و میوه‌های فصل پائیز گرامی می‌دارند، برگزاری رسم و آیین شب یلدا که در گسترش روابط و استحکام خانوادهها نقش موثری دارد، به صفا، صمیمیت وحلاوت در این شب می‌افزایند.
شب یلدا یا چله، به عنوان طولانی ترین شب سال، آخرین شب پاییز و نخستین شب زمستان همه ساله توسط مردمان شهرستان بافق جشن گرفته و گرامی داشته می‌شود.
این شب فرصت مناسبی برای نوکردن دید و بازدیدها و دورهم نشینی خانوادهها و جمع شدن در خانه بزرگان و پدر و مادرهاست تا شبی را به عشق، صلح و صفا در کنار یکدیگر به خوشی بگذرانند.
گرچه هندوانه نماد شب چله است امام مردم این دیار علاوه برآن از انار، پرتقال، نارنگی، سیب ، آجیل و حتی شلغم پزی در این شب بهره می‌گیرند و داستان سرایی، قصه گویی و روایت چگونگی برگزاری شب چله توسط نسل گذشته از مواردی است که شب بلند را خوش آیند می‌کند و اقوام بعضا آنقدر دور می‌نشینند و از سرگرمی‌ها می‌گویند تا این شب بلند، ظلمت و تاریکی خود را به فجر نور و روشنایی صبح می‌دهد.
مردمان این شهرستان اعتقاد دارند در این مدت سرمای زمستان به اوج خود می‌رسد و این امر برای کشاورزان که افزایش محصولات تابستان آنها بستگی به اوج سرمای زمستان دارد، بسیار خوشایند است زیراسرما و یخبندان آفات درختان و حشرات موذی و مضر درون خاک را می‌کُشد و در تابستان میوه‌ها کرم زده و محصولات دچار آفت زدگی نمی‌شوند.
از دوران گذشته چله با برگزاری آیین های خاصی در شهرستان بافق مخصوصا روستاها همراه بوده است و اکنون برخی از آنها فراموش شده و برخی هم رنگ تغییر به خود گرفته است اما در مهمترین نمادهای خوراکی و آیینی، این جشن هنوز هم در روستاها و شهر بافق پابرجاست که به برخی آنها اشاره شد.
نماد اصلی شب یلدا، هندوانه است
خریدن هندوانه برای شب چله شاید یکی از رسومی است که از دیر باز تاکنون در اغلب نقاط کشور و در شهرستان بافق نیز بدون تغییر، دست نخورده باقی مانده است، نمادی که از آن به عنوان سمبل شب یلدا نام برده می‌شود.
یک روحانی در خصوص فلسفه خوردن هندوانه در شب چله به ایرنا گفت: هندوانه نماد اصلی شب یلداست و این میوه مظهر شیرینی، خونگرمی، سرسبزی و سرخ فامی، شادابی و سرزندگی است و مردم بافق بر این باورند که خوردن هندوانه موجب مقاومت بدن در مقابل سرمای زمستان می شود.
حجت الاسلام احسان شریعتی افزود: خوردن هندوانه از گذشته در شب یلدا مرسوم بوده است و مردم معتقدند با خوردن هندوانه، لرز و سوز سرما به تنشان تاثیر نمی گذارد و سرمای زمستان را حس نمی‌کنند.
از سوی دیگر مردم روستاهای شهرستان هنوزهم براین باورند که خوردن میوه مخصوصا انار و هندوان انسان را در برابر نیش عقرب و مار و سایر حشرات زهردار مصون نگه می‌داردو یا زهر را در بدن کم اثر یا خنثی می‌سازد.
انار و سیب به عنوان نماد باروری و سلامتی در سفره یلدا جا می‌گیرد
محمدعلی طالعی پژوهشگر فرهنگ عامه بافق، نیز شب نشینی و خوردن تنقلات و خوردنی خاص شب یلدا را عنوان کرد و افزود: خوراکی‌های شب یلدا در شهرستان شامل : پشمک، آجیل، سنجد، مغزگردو، بادام و پسته و شیرینی و آجیل است.
وی افزود: انار و سیب نیز ۲ میوه‌ای هستند که در کنار سفره شب یلدا جایگاه ویژه ای دارند و فراموش نمی شوند، انار میوه‌ای بهشتی که نماد باروری است و سیب نماد سلامتی مردمان این سرزمین عنوان می شود.
هدیه دادن داماد به نو عروس در شب چله
محمد محمودی یکی دیگر از شهروندان بافقی ۶۷ ساله هم گفت: از رسم هایی که کم و بیش در بافق و مناطق اطراف به قوت خود باقی است، رسم تهیه هدیه شب یلدا، که خانوادهها طبق رسمی قدیمی، هدایا و سوغاتیهایی را تدارک می بینند و به منزل نوعروسان می فرستند و با حضور بزرگان فامیل بسته حاوی کادو گشوده می‌شود و افراد حاضر به شادمانی می‌پردازند.
وی افزود: در گذشته این رسم با آداب خاصی همراه بوده است، به این صورت که خانواده داماد هدایای شب یلدا را بر سینی مسی بزرگی تحت عنوان خوانچه گذاشته و بر روی آن دستمالی گلدوزی شده و زیبا می کشیدند و هدیه را به خانه نوعروسان می فرستادندکه این آئین اکنون منسوخ شده است.
خواندن اشعار وحشی بافقی و حافظ خوانی در شب چله
سید محمد حسینی یک شهروند دیگر هم، جمع شدن دور کرسی‌ها و شب نشینی تا پاسی از شب یلدا را در ۵۰ سال قبل بیان کرد و گفت: معمولاً در شب چله همه فرزندان در خانه پدری دورکرسی بزرگی حلقه می زدند و بعد از خوردن تنقلات و میوه به نقل حکایات و داستان‌هایی از حماسه‌های ملی این سرزمین و خواندن اشعار وحشی بافقی ،حافظ و سعدی و دوبیتی‌های باباطاهر می پرداختند که بعضا با صوت دلنشین و عاشقانه همراه بود.
در شب یلدا همچنین دعای ویژه‌ای خوانده می‌شود و همه باید دست خود را بالا ببرند و بزرگ خانواده دعا کند و سایرین در دل برای خواسته‌های خود ودیگران و تحقق آرزوها دعا کنند دعای فرج آقا امام زمان (عج) از مهمترین دعاهای شب یلد در شهرستان بافق است.
بررسی مشکلات خانواده‌های مریض، ازدواج جوانان، تامین مسکن اجاره ای عروس و داماد، فراهم کردن و پرداخت بدهی فامیل به صورت قرض‌الحسنه، هموارسازی مسیر برای ازدواج آسان جوانان و همفکری برای اجرای طرحهای اشتغالزا و ... از مواردی است که در شب نشینی شب یلدا مورد بررسی قرار می‌گیرد.
شب یلدا، آخرین شب آذرماه و فصل پاییز به عنوان طولانی ترین شب سال، تحت آیین و مراسم‌هایی در شهرهای مختلف ایران اسلامی گرامی داشته می‌شود و مردم به دیدو بازدید خانوادهها ، اقوام و ریش‌سفیدان فامیل، پدر و مادر بزرگان و بزرگ و معتمدین محل می پردازند.
مرکز شهرستان ۵۰ هزار نفری بافق درفاصله ۱۱۰ کیلومتری جنوب شرق یزد قرار دارد.
