معاون سازمان جهاد کشاورزی استان یزد در مراسم افتتاحیه جشنواره زعفران اظهارداشت: رویکرد جدید این سازمان بر ۲ بخش کشت گلخانه ای و گیاهان دارویی برنامه ریزی شده است.
محمدحسین ملانوری سطح زیرکشت زعفران در استان را ۷۳۴ هکتار ذکر کرد و گفت : بهاباد با ۴۰۰ هکتار بیشترین سطح زیرکشت این گیاه را دارد و از هر هکتار ۵.۵ کیلوگرم محصول خشک برداشت می شود .
به گفته وی از ۱۲۲ هزار هکتار سطح زیرکشت جهانی زعفران حدود ۱۱۵ هزار هکتار( ۹۰ درصد) آن مربوط به ایران است .
وی بابیان اینکه زعفران از جمله گیاهان کم آبخواه است، ادامه داد: کشت زعفران با مصرف آب کم و درآمد بالا از جمله طرح های اقتصاد مقاومتی است که مورد تاکید مقام معظم رهبری است.
حجت الاسلام علی اکبر ابراهیمی بشکانی امام جمعه بهاباد هم بر بحث آموزش به کشاورزان تاکید کرد و گفت : یکی از راه های ایجاد اشتغال برای هر کاری بحث آموزش است که باید آموزش جدی گرفته شود.
همچنین هفته گذشته مدیر جهاد کشاورزی بهاباد از برگزاری جشنواره زعفران با محور صنعت گردشگری در بخش آسفیچ از ۲۱ آبان‌ماه تا آخر آذر ماه آینده خبر داد و گفت: برداشت محصول در ۳۷۰ هکتار مزارع منطقه به عنوان قطب تولید این گیاه در استان یزد از هفته گذشته آغاز شد.
مهدی عبدالحسین زاده با توجه به توزیع ۷۰ تن پیاز بین زعفران کاران در سال جاری اظهارداشت: ۳۵ هکتار به سطح زیرکشت این محصول افزوده شد .
مدیر جهادکشاورزی بهاباد تصریح کرد: با توجه به کم آبخواه بودن این گیاه و ارزآوری بالایی که دارد زمینه اشتغال خوبی در روستاهای شهرستان ایجاد شده است.
وی افزود:با توجه به معیشت مبتنی بر کشت زعفران در روستاهای بخش آسفیچ و تاثیر آن بر فعالیت های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مردم ،ثبت میراث فرهنگی این محصول می تواند منجر به برندسازی زعفران ،رونق تولید و اشتغال پایدار در منطقه شود.
وی عنوان کرد: در بازه زمانی جشنواره نشست تخصصی با حضور مسئولان استان یزد و وزارتخانه و بهره برداران برگزار ، مشکلات و چالش های زعفران بهاباد بررسی و ارائه طریق می شود.
جشنواره زعفران با همکاری بخشداری آسفیچ ، مدیریت جهادکشاورزی ، اداره میراث فرهنگی ،گردشگری و صنایع دستی و فرمانداری بهاباد برگزار می‌شود .
همچنین رئیس سازمان جهاد کشاورزی یزد مردادماه امسال نیز با تشریح ویژگی های محصول زعفران و کم آبخواه بودن و ارزش افزوده بالای آن، گفت: زعفران تولیدی استان به دلیل شرایط آب و هوایی و خاک مناسب از کیفیت بالایی برخوردار است و یزد رتبه ششم تولید این محصول را در کشور داراست.
سیدجمال سجادی پور بابیان اینکه ۲ هزار و ۷۶۰ کیلو گرم زعفران در استان تولید می‌شود، افزود: امسال با افزایش ۱۰۴ هکتار به مجموع زیرکشت زعفران ، سطح زیرکشت آن به ۸۵۰ هکتار افزایش می‌یابد و میزان برداشت این محصول به حدود سه هزار کیلوگرم افزایش خواهد یافت.
وی با بیان اینکه در هر هکتار از مزارع زعفران حدود ۲۵ نفر اشتغالزایی ایجاد می‌شود، اظهار کرد: بیشترین سطح زیرکشت این محصول در استان یزد در شهرستان‌های بهاباد، بافق، مهریز و ابرکوه قرار دارد.
وی با بیان اینکه زمان آبیاری این محصول در پاییز است و در مقایسه با سایر محصولات به آب کمتری نیاز دارد، یادآور شد: با توجه به تبعات خشکسالی و کم‌آبی در راستای اجرای طرح تغییر الگوی کاشت محصول، هرساله به سطح زیرکشت زعفران در استان افزوده می‌شود.
سجادی پور اضافه کرد: زعفران از جمله گیاهان کم آبخواه با بازدهی هفت‌ساله است که برای بازدهی مجدد باید پس از هفت سال پیاز گیاه را جابه‌جا کرد.
وی از فعالیت حدود چهار هزار کشاورز استان در تولید زعفران خبرداد و یادآور شد: درآمد عمده مردم برخی مناطق استان از جمله ابرکوه، خاتم و بهاباد از طریق کشاورزی تأمین می‌شود، لذا تغییر الگوی کاشت محصولات، توسعه کاشت گیاه زعفران و گیاهان دارویی به کشاورزان توصیه می‌شود
مرکز شهرستان ۲۰ هزارنفری بهاباد درفاصله ۲۰۰ کیلومتری جنوب شرقی یزدقراردارد.
همچنین به نوشته احمد سلطانی، کارشناس ارشد کشاورزی اکولوژیک، زعفران طلای سرخی است که ارزش آن از خیلی فلزات گران بها بیشتر است، و ۶۵ درصد تولیدش در دنیا متعلق به ایران است.
زعفران با نام علمی Crocus Sativus.L از جمله گیاهان دارویی است که سابقه آن به بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ سال قبل می رسد ، گفته می‌شود که این گیاه ظاهرا بومی یونان و مناطق مدیترانه‌ای است ولی بسیاری از پژوهشگران معتقدند که خاستگاه زعفران به عنوان با ارزش‌ترین ادویه جهان به دامنه‌های کوه‌های زاگرس و به ویژه ناحیه الوند در ایران تعلق دارد.
جنس زعفران دارای گونه‌های متعددی بوده و برای آن حدود ۸۰ گونه ذکر شده. در ایران بیش از ۱۰ گونه که نزدیک به زعفران زراعی است، گزارش شده است.
بسته به زمان گل‌دهی گونه‌های مختلف زعفران به سه دسته تقسیم می‌شوند: ۱- زعفران زراعی( زعفران موجود در بازار)، وحشی، خزر، گیلان، زاگرس، گل بلند، جوقاسم و زیبا که زمان گل‌دهی آنها فصل پاییز است، ۲- دو گله، آریوس و آلمه که در فصل بهار گل می‌دهند و ۳- زعفران بنفش و کورکوری که گل‌دهی آنها در فصل زمستان شروع می‌شود.
نیازهای محیطی کشت گیاه زعفران
زعفران در اقلیم های مختلف با شرایط متغیر از نظر ارتفاع، تغییرات درجه حرارت و رطوبت هوا کشت می شود و کشت آن را می توان در ارتفاع ۲۰۰۰ متری از سطح دریا یافت و دماهای پایین و کاهش شدت و مدت زمان تابش نور در زمستان موجب کم شدن ظرفیت رشد گیاه شده و از این رو موجب کاهش میزان رشد این گیاه می‌شود.
ولی مزیت بزرگ زعفران این است که این گیاه می‌تواند در مناطق خشک یا نیمه خشک که در تابستان کمبود آب وجود دارد، کشت شود، پس در نهایت زعفران گیاهی گرمسیری است و در نقاطی که آب وهوای معتدل، تابستان‌های گرم و خشک و آفتابی و پاییز و زمستان نسبتا ملایم است به خوبی رشد می‌کند.
برداشت و عملکرد گیاه زعفران
برداشت محصول زعفران شامل چیدن گل‌ها و جدا کردن کلاله(قسمت قرمز رنگ خوراکی) از سایر قسمت های گل است. زمان برداشت محصول زعفران از اواخر مهرماه تا اواخر آذرماه نسبت به موقعیت اقلیمی نقاط زعفران‌خیز متغیر است.
گل‌های زعفران معمولا از اواخر مهرماه ظاهر شده و به تدریج برتعداد آنها افزوده می‌شود و عمر متوسط گل‌ها در صورتی که چیده نشوند سه روز است و معمولا دوره گل دادن گیاه زعفران درحدود ۱۵ تا ۲۰ روز و دوره برداشت گل ها ۱۰ تا ۱۵ روز است.
برداشت گل زعفران فقط با دست انجام می گیرد و به تازگی ماشین برداشت مکانیزه آن هم در داخل و هم در اسپانیا طراحی وتولید شده است. بهترین موقع برداشت گل به منظور حفظ مرغوبیت و عطر و رنگ زعفران صبح خیلی زود و قبل از باز شدن غنچه‌هاست.
لذا برداشت گل به حالت غنچه به جای حالت های نیمه باز و کاملا باز می‌تواند یک روش مفید در جهت کاهش بار میکروبی اولیه زعفران در نظر گرفته شود.
زعفران علاوه بر ایران در هندوستان، یونان، آذربایجان، اسپانیا، مراکش و ایتالیا کشت می شود و در یک زمین اوج بازدهی زمین که سال پنجم کشت است، حدود یک تن گل در هر هکتار برداشت می‌شود که از این مقدار تنها حدود سیزده کیلوگرم زعفران خشک قابل تهیه می‌شود.
از عوامل موثر در نگهداری زعفران می توان به نور، اکسیژن ، رطوبت و درجه حرارت اشاره کرد.
راهکار شناخت زعفران خالص از تقلبی
گیاه زعفران را می توان بین انگشتان دست فشرد و به شکل یک توپ گرد درآورد و دید آیا شکل گرد حفظ می شود یا خیر؟
چون زعفران خالص انعطاف‌پذیر است و وقتی فشرده می‌شود سریعا از هم پاشیده می‌شود، علاوه برآن در صورت نزدیک کردن کبریت به زعفران خالص، مشاهده می‌کنیم که نمونه خالص آن سریع آتش می‌گیرد وبه سختی اثری از خود باقی می‌گذارد.
در حالی که یک رشته زعفران تقلبی به سختی می‌سوزد، جرقه‌هایی به اطراف پرتاب می‌کند، به راحتی خاموش می‌شود و بقایای قابل توجهی از خود به جای می‌گذارد.
