در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی حرکت دسته‌های سینه و زنجیرزنی از تکایا، مساجد و حسینه‌ها با شور آغاز و با اجتماع همه عزاداران در کانون‌هایی مانند بقاع متبرک به اوج می رسد.
در تاسوعا و عاشورا، آیین‌های عزاداری و سوگواری شهرستان ابرکوه از بامدادان آغاز می شود که حال هوای خاصی و در روز عاشورا برخی از عزاداران با پای برهنه از محلات و کوچه‌ها با چشمانی اشکبار به دریای سوگواران حسینی علیه السلام می‌پیوندند.
حضور جوانان و نوجوانان در آیین‌های عزاداری و ابراز ارادات به سالار شهیدان در روزهای تاسوعا و عاشورا جلوه دیگری دارد، چراکه آنان در این روزها، دل‌هایشان را به مهر امام حسین علیه السلام پیوند می زنند.
حرکت هیات‌های عزادار در ابرکوه با موسیقی عزا و حماسه نظم و جلوه‌ای دیدنی پیدا می کند، اجرای موسیقی ویژه عزاداری محرم در این شهرستان به ثبت ملی رسیده است .
نواختن موسیقی در محرم در شهرستان‌های مختلف کشور با ابرکوه متفاوت است چون در دیگر نقاط کشور، این نوع موسیقی با یک ریتم و بیشتر برای هماهنگ کردن سینه زنان و زنجیرزنان اجرا می شود، هرچند نوع ادواتی که برای اجرا وجود دارد با دیگر نقاط مشابه است، ولی این موسیقی در ابرکوه به صورت حماسی نواخته می شود و از همین رو چندی قبل این آوا نوا که بیش از یکصد سال قدمت دارد با شماره ۶۹۹به ثبت ملی ایران رسیده است .
در مسیر حرکت دستجات و هیات‌های عزاداری بخصوص در روزهای تاسوعا و عاشورا ، قشرهایی از مردم مومن و علاقمندان به سالار شهیدان و اهل بیت امام حسین (ع) با قربانی کردن گوسفند و هدیه نذورات ارادت خود را به امام حسین (ع) نشان می دهند.
رئیس اداره تبلیغات اسلامی ابرکوه در گفت و گو با گزارشگر ایرنا گفت: آیینی با عنوان «آهنگ حماسی محرم ابرکوه » با بیش از ۲۰۰ سال سابقه به مناسبت محرم و با هدف هماهنگی هیات‌های سینه زنی و زنجیرزنی در فضای معنوی اجرا می شود که شور و حال خاصی به سوگواری می بخشد.
حجت الاسلام سیدکاظم فاطمی نسب افزود: این موسیقی سنتی در ابرکوه به «طبل، شیپور و سنج » معروف است که با همکاری ده‌ها نفر از افراد خبره به سبک خاصی اجرا می شود و زنجیرزنان در پایان مراسم و با گفتن حسین ، حسین، یا ابوالفضل و با نواخته آهنگ عزاداری می کنند.
همچنین مدیر پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی بافت تاریخی ابرکوه به خبرنگار ایرنا گفت: نواختن موسیقی محرم در شهرستان های مختلف ایران با ابرکوه متفاوت است که به صورت حماسی نواخته می شود.
عباس قدیریان با اشاره به اصالت مذهبی و حماسی موسیقی ، اظهار داشت : این آهنگ در شورای ثبت کشور در ۲۲ آذر ماه ۱۳۹۱ با شماره ۶۹۹ در فهرست آثار معنوی و ناملموس ایران ثبت شد.
وی افزود: این آهنگ همراه با طبل، سنج و شیپور در مراسم زنجیر زنی نواخته می شود.
قدیریان با بیان اینکه می توان گفت، ریتم آهنگ ( طبل ، شیپور و سنج ) در کشور بی نظیر است، تاکید کرد: بزرگان شهرستان که در گذشته برای زیارت به کربلا رفته بودند ، در میان آهنگ هایی که به مناسبت سوگواری رواج داشت این سبک را الگوبرداری کردند که اکنون به عنوان فرهنگ بومی ابرکوه مطرح است .
مدیر پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی ابرکوه تاکید کرد: این نوع موسیقی بیشتر در محله « دربقلعه» سابقه تاریخی دارد.
وی یادآور شد: این آهنگ بیشتر در صبح عاشورا، برای تعزیه خوانی استفاده می شود و بیشتر هم حماسی است که با اجرای آن اشک بر گونه های پیر و جوان ، زن و مرد جاری و حادثه عاشورا را در اذهان تداعی می کند.
یکی از محققان و پژوهشگران این شهرستان به گزارشگر ایرنا گفت: اجرا کنندگان این آهنگ به صورت موروثی انجام می شود، نوازندگان هنگام ورود به حسینیه، یک ریتم و در زمان عزاداری دسته‌ها در خیابان ریتمی دیگر را اجرا می کنند.
حامد اکرمی افزود: در محرم طبالان در حسینه‌ها آماده می شوند تا در ایام عزاداری که از روز ششم تا دهم به اوج می رسد ، برنامه اجرا کنند.
وی تصریح کرد: از میرزا عبدالغنی از مجتهدان که در زمینه نواهای مذهبی تبحر داشته نقل شده، طبلی که امروزه در ابرکوه نواخته می شود، اغلب با آهنگ «مظلومم حسین، محرومم حسین» ، «یاحسین ، حسین حسین» در هنگام ورود طبالان همراه با هیات زنجیر زنی به تکایا «شاه حسین یا حسین» که بیشتر در کوچه ها و زمان حرکت هیات زنجیر زنی همراه است، نواخته می شود .
اکرمی تاکید کرد: حرفه طبلان، شیپورچی و سنج زنان در ابرکوه موروثی است که بیشتر در خانواده های فتح اله اسماعیل، حسین فتح اله، علی فتح اله، شیرخان فتح اله و غلامحسین محمدی پور دیده می شود.
همچنین خانواده های حسن کارگر، زین العابدین عزیزی، محمد عزیزی و عباس عزیزی پناه، علی عطوف و فردی بنام اسکندر از محله بازار که طبل بزرگی داشت و امروز به طبل اسکندر معروف است، این آهنگ را اجرا می کنند.
ابوالفضل نادعلی از طبل زنان ابرکوهی در گفت گو با ایرنا اظهار داشت: در زمان‌های قدیم تمام شهر یک هیأت مذهبی داشت و مردم با حضور در محله دربقلعه که بیشترین جمعیت را داشت، هیأت راه اندازی می کردند.
وی افزود: در گذشته هنگامی که طبالان و زنجیرزنان به مکان روضه خوانی می رسند، قبل از اتمام روضه وارد مجلس نمی شدند و پس از اتمام آن زنجیرزنان و طبالان عزاداری را شروع و سپس وارد مجلس عزا می شدند ولی امروزه به علت جمعیت زیاد و برنامه‌های فشرده، کمتر شاهد رعایت این گونه مسائل هستیم.
اوج عزاداری مردم ابرکوه که ۱۱هیات عزاداری دارد از نخستین ساعات روز عاشورا به طرف میدان امام حسین (ع) در مرکز شهر است در این مسیر عزاداران از کوچه‌ها و محلات به خیل عزاداران می پیوندند .
عزاداران در هنگام اذان ظهر به تاسی از برپایی نماز امام حسین (ع) درظهر عاشورا، نماز جماعت برپا می کنند، شبیه خوانی، برپایی محفل قرآنی، قرائت زیارت عاشورا، طبخ و پخش غذا نذری از جمله حلیم امام حسین (ع)، شله زرد، عدس پلو، قیمه پلو بین مردم و توزیع آب، شربت و شیر در تکایا، حسینیه ها و منازل از دیگر سنت‌های مردم شهرستان ابرکوه در روزهای هفتم تا روز عاشورا است.
مراسم تعزیه خوانی و آتش زدن نمادین خیمه‌های امام حسین (ع) و اهل بیت آن حضرت در عصر عاشورا و همچنین برپائی شام غریبان در فضای تاریک کوچه ها، محلات و تکایا از دیگر آیین‌هایی سوگواری مردم ابرکوه است.
شهرستان ابرکوه ۷۰ هیات مذهبی شناسنامه دار و سازماندهی شده دارد که یکی از این هیات ها ویژه بانوان است .
مرکز شهرستان ۵۵ هزار نفری ابرکوه در۱۴۰ کیلومتری جنوب غربی شهر یزد قرار دارد.
۷۵۴۰/ ۶۰۱۴/
