ابوالفتح فخرمحمدیان*:آنچه که نویسنده را برآن داشت تا در این باب ورود نماید،چیزی جز آسیب شناسی این مهم نبوده وبیان اهمیت موضوع مطروحه که با عنوان« استانی شدن انتخابات پارلمان» نمود پیدا کرد.البته بدیهی است که وجه غلیظ آن، مرتبط به تقویت و قوام بخشیدن به سازوکار تحزب در بین کنشگران سیاسی ـاجتماعی ومسئولین امر است.
درمقاله ای که قبلا با عنوان «تحزب؛ به مثابه ثبات سیاسی»نگاشته بودم نسبت به رابطه تحزب وثبات سیاسی بصورت مفصل اشاره نموده و حال قصد آن دارم در این مقال به طرح استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی و لزوم قوام بخشیدن به سازوکار تحزب بپردازم.
در آنجا اشاره شد که:«بعضا در سالیانی ،مشاهده نموده ایم که افرادی به فراخور جابجایی مجریان قوه مجریه تغییر نگرش داده و فاقد ثبات سیاسی لازمه جهت کنشگری سیاسی می باشند که وقتی تحزب به معنای حقیقی وموثرآن استوار باشد ،فردی نمی تواند خارج از چارچوبهای مدون واساسنامه حزب رفتار نماید واگر چنین نماید ،قوانین لازمه جهت برخوردهای تشکیلاتی وجود دارد.هرگاه در هر مجموعه ای سندی تنظیم گردد و قانونی وضع گردد،افراد خود را متعهد دانسته و نسبت به رعایت آن خواهند کوشید ولی اگر کنشگری سیاسی در جزیره ای نامعلوم و بدون انتها انجام پذیرد،قطعا نیل به اهداف مطلوب ، به تعویق خواهد افتاد.
حزب مهمترین سازمان سیاسی در دموکراسی های معاصر است.
به نظر بسیاری از صاحب نظران دموکراسی درنهایت چیزی جز رقابت حزبی نیست.به این اعتبار ،حزب خود قائم به مفهوم رقابت است. تشکلها که حزب هم یکی از آنهاست واسطه ای هستند میان عرصه حاکمیت وعرصه عمومی شهروندان.که البته یکی از لوازم توسعه سیاسی نیز به شمار می رود.
احزاب می کوشند مدافع حقوق مردم باشند واز سویی مدعی کسب قدرت سیاسی نیز هستند وتلاش میکنند تا رابطه پایدارتر و عقلانی تری میان عرصه عمومی و حاکمیت سیاسی برقرار نمایند.»
طرح استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی از جمله طرح هایی است که چندین دوره در مجلس شورای اسلامی بدان پرداخته و درعین حال تحلیلها پیرامون ،کارکرد اجرایی آن مقاطعی شدت ودرمواقعی کاهش یافته است.ودارای موافقان ومخالفینی با ارائه استدلالهای گوناگون می باشد.
اما نگارنده به دلایل زیر اعتقاد دارد که اجرای آن، بیش از پیش درجهت بسط توسعه سیاسی بوده ودراین باب با تسریع در پیشرفت ایفای وظایف اصلی قوه مقننه، همراه خواهدشد.
با توجه به اصول قانون اساسی کشور که چندین اصل مربوط به وظایف ،صلاحیتها واختیارات قوه مقننه است به تفصیل در خصوص کارکردهای ملی، قوه مقننه تاکید داشته است.
تحقیقا در اصل هشتاد و چهارم قانون اساسی آمده است که: هر نماینده در برابر تمام ملت مسئول است و حق دارد در همه مسایل داخلی و خارجی کشور اظهار نظر نماید.
واصول دیگری که همگی حکایت از ایفای نقش قانونگذاری و نظارت بر اجرای قوانین مصوب را دارند که جز اختیارات وصلاحیتهای پارلمان قلمداد می گردد.
حال سازوکار فعلی انتخاب نمایندگان پارلمان به این شکل است که از هرشهرستان یا چند شهرستان بعنوان یک حوزه انتخابیه مطرح و یک نماینده با توجه به کسب اکثریت آرای تعداد جمعیت همان حوزه انتخابیه به مجلس شورای اسلامی راه پیدا نموده و در خصوص مسائل مبتلا به کشور در قیاس کشوری، قانون وضع می نماید و در جهت نظارت بر اجرای قوانین مصوب، دارای اختیارات گسترده ای در چارچوب قانون با توجه به اصول متعدد آن می باشد.
که از جمله می توانه به:
حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور، تصو یب عهدنامه‌ها، مقاوله‌نامه‌ها، قراردادها و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی،رای اعتماد به هیئت وزیران ، استیضاح وزرا و... اشاره کرد.
همه اختیارات فوق حاکی از اعطای نقشی ملی برای مجلس شورای اسلامی است که می توان با استانی نمودن انتخابات مجلس شورای اسلامی بیش از پیش منجر به پیشرفت وتوسعه کشورشود.
البته در این بین باید قویا به تقویت احزاب وحضور موثر آنان درسپهرسیاسی کشور تاکید نمود تا از این رهگذر بتوان با سازوکاری حزبی، پارلمان را بسمت مباحث کلان کشوری ویا حداقل استانی سوق داد.
طرح استانی نمودن انتخابات مجلس شورای اسلامی دارای مزایایی در زمینه توسعه سیاسی،اقتصادی خواهد بود که ازجمله می توان به تقویت نقش بیش از پیش قوه مقننه وتمرکز بیش از پیش آن درجهت قانونگذاری با توجه به مباحث کلان کشوری واستانی باشد.
البته اگر بخواهیم نگاه یکجانبه ای در این خصوص نداشته باشیم می توان نقصان این طرح را کاهش ارتباط شهروندان در شهرستانها و روستاها دانست که در آن صورت می توان نقش قوه مجریه بر اساس وظایف واختیارات آن که در حوزه اجرایی است، معطوف نمود.
در آن صورت قانونگذار تنها وتنها بدون دغدغه های حوزه ای کوچک می تواند بیش از گذشته در خصوص مسائل ملی وکلان مبتلابه کشوری ویا استانی قوانینی تصویب نماید.و درعین حال هزینه های انتخابات ها کاهش و افزایش مشارکت شهروندان را بصورت منسجم وچند لیست مشخص با برنامه های مشخص عمرانی،سیاسی،اقتصادی،فرهنگی و... خواهیم داشت.و درعین حال بیش از پیش، بودجه ها،اعتبارات وبرنامه های پیشرفت وتوسعه هراستانی با توجه به قابلیت های استانی بطور منسجم وسیستماتیک اعطا خواهد شد.
البته نگارنده معتقد است پیش از آنکه طرح استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی به مرحله اجرا دربیاید،می بایست به بسط تحزب واندیشه حزبی پرداخت تا احزاب با توجه به گرایش سیاسی،اقتصادی وفرهنگی شان بتوانند افراد مختلف را گزینش نموده ونهایتا در قالب ارائه لیستی منسجم، افراد وبرنامه های حزب متبوعشان را بصورت کلی وجزئی در امورات مختلف مبتلابه کشور ، به شهروندان عرضه ودر صورت توفیق در انتخابات ، مسئولیت امور را پذیرا ویا در جهت اصلاح آنان با توجه به مکانیزم های مشخصی که وجود دارد،بپردازند.
*کارشناس ارشد علوم سیاسی
46
