شهرستان مرزی بندر آستارا با ۹۱ هزار نفر جمعیت در منتهی الیه غرب استان گیلان، حاشیه دریای خزر و همسایگی جمهوری آذربایجان از پیشینه غنی فرهنگی و تاریخی برخوردار است و بر اساس مستندات موجود، نخستین کتابخانه استان گیلان در سال ۱۳۰۲ با نام قرائت خانه در آستارا تاسیس شده و اکنون نیز به لحاظ فعالیت مراکز متعدد آموزش عالی با حدود هفت هزار دانشجو و طلبه، ۱۵۰ مدرسه دولتی و غیردولتی با بیش از ۱۸ هزار دانش آموز و انجمن ها و کانون های ادبی و شعرا و نویسندگان صاحب اثر، جزو مناطق فرهنگی و عجین با کتاب و اندیشه و قلم شناخته می شود.
پیشینه علم آموزی و تربیت معلم
مدرسه حکیم نظامی آستارا با بیش از یک قرن قدمت، برگی از تاریخ علم اندوزی مردم این دیار است و شخصیت های علمی و سیاسی بسیاری در این آموزشگاه به تحصیل علم مشغول بوده اند.
اکبر اکسیر مبدع سبک شعر فرانوی ایران و ساکن آستارا که از دانش آموختگان مدرسه حکیم نظامی این شهرستان است، روز چهارشنبه اظهار کرد: علی اسفندیاری متخلص به نیما یوشیج بنیانگذار شعر نو در ایران بعد از سرودن منظومه افسانه به آستارا مهاجرت و از سال ۱۳۰۹ تا ۱۳۱۱ در مدرسه حکیم نظامی این شهرستان تدریس کرده و همسرش عالیه جهانگیری نیز به عنوان مدیر مدرسه تربیت بنات آستارا، در رکاب نیما سنگربان علم و فرهنگ بوده است.
وی افزود: بسیاری از استادان علم و ادب که در آستارا و اطراف از آوازه برخوردار هستند، در مدرسه حکیم نظامی درس خوانده اند و این آموزشگاه مهم، مرکز تربیت معلمان و مربیان کثیری بوده است.
شهرام پوررستم از شاعران پیشکسوت آستارا نیز گفت: آستارا جزو معدود شهرهای ایران است که جمعیت بیسوادش اندک است و زمانی که در بسیاری از شهرهای ایران، مدارس پسرانه وجود نداشت، در این شهرستان برای دخترها مکتبخانه دایر بوده و مدرسه حکیم نظامی، گواه پیشینه غنی و فرهنگی آن است.
سابقه تدریس معلمان آستارایی در استان های دیگر
فرماندار آستارا که از فرزندان برومند استان ایلام است می گوید: به ایلامی بودن و همچنین خدمت در آستارا افتخار می کنم و قبل از اینکه به عنوان فرماندار این شهرستان معرفی شوم، با شهرت فرهنگی و ادبی بندر آستارا آشنا بودم.
حسن رستم زاد اظهار کرد: این شهرستان از دیرباز به تربیت معلم و تامین مربیان مدارس شهرها و حتی برخی استان ها شهرت دارد و من و برادرم در استان ایلام، در برخی مقاطع تحصیلی معلمان آستارایی داشته ایم.
وی اکنون کمبود معلم در آستارا را برازنده این شهرستان ادب پرور و فرهنگ دوست نمی داند و بارها بر رفع ریشه ای این مشکل و حفظ جایگاه علمی و فرهنگی آستارا تاکید کرده است.
عیسی پاشاپور مسئول خبرگزاری جمهوری اسلامی در دفتر آستارا که زادگاهش گرمی مغان از توابع استان اردبیل است، گفت: اغلب معلمان مدارس نهضت سواد آموزی گرمی مغان در دهه ۷۰، دانش آموختگان آستارایی بودند و کمبود آموزشیار، با جذب آموزشیاران و مربیانی از آستارا تامین می شد و آنها پا به پای معلمان بومی برای تربیت و پرورش آینده سازان تلاش می کردند.
وضعیت فعلی آموزش و پرورش آستارا
مدیر آموزش و پرورش آستارا اعلام کرد: این شهرستان که امروزه به لحاظ موقعیت مرزی، از مبادی مهم صادرات کشور محسوب می شود، روزگاری نه چندان دور، به شهرها و استان های دیگر معلم صادر می کرد و بسیاری از معلمان و مربیان مدارس شهرهای مختلف، فرزندان آستارا بودند.
سجاد موسوی افزود: اینک کمبود معلم در آستارا درد و دغدغه ای برای فرهنگیان این شهرستان شده است و با توجه به گردشگرپذیر بودن شهرستان و تراکم دانش آموزی در مدارس، امسال برای جبران کمبود معلم، از معلمان بازنشسته استفاده کردیم.
وی ادامه داد: برخی مدارس، فاقد معاون است و از معاونان آنها در کلاس های درس استفاده می کنیم و البته دعوت از معلمان بازنشسته برای تدریس، سیاست سازمان آموزش و پرورش برای جبران مقطعی کمبود معلم است.
مدیر آموزش و پروش آستارا گفت: به جز یک مدرسه در شهر و چند مدرسه در روستاها، همه مدارس، تک نوبته هستند اما اگر به لحاظ مهاجر پذیر بودن شهرستان، همچنان با افزایش و تراکم دانش آموزان مواجه باشیم، احتمال دو شیفته شدن برخی مدارس وجود دارد.
تدبیر اداره کل آموزش و پرورش گیلان
مدیرکل آموزش و پرورش گیلان، آستارا را جزو شهرستان های اول استان از نظر مدرسه داری به سبک معاصر معرفی کرد و بر تاریخ علمی و ادبی آن ارزش قائل است.
نادر جهان آرای در خصوص تراکم دانش آموزی در مدارس آستارا و کمبود معلم اظهار کرد: این شهرستان از نظر افزایش شمار دانش آموزان پیش دبستانی در قیاس با ۳۴ منطقه و ناحیه آموزش و پرورش گیلان، رتبه سوم را دارد.
وی افزود: شمار دانش آموزان پیش دبستانی آستارا نسبت به سال گذشته ۳۹۵ نفر افزایش یافته و در مقطع دبستان نیز در مقایسه با سایر شهرستان های استان، رتبه سوم افزایش دانش آموز را داراست.
مدیرکل آموزش و پرورش گیلان گفت: ۴۰۰ هزار دانش آموز در مدارس استان به تحصیل علم مشغول هستند و ۲۰۰ هزار نفر آنها در مقطع دبستانی هستند و برای تامین معلم و مربی مورد نیاز، در چارچوب قانون از طریق مراکز تربیت معلم و آزمون های استخدام تلاش می کنیم.
امروز کفه های شهرت آستارا گاه به طرف اقتصاد و گاه به سوی فرهنگ سنگینی می کند و اگرچه داشتن سه راه ارتباطی زمینی، دریایی و ریلی با خارج از کشور، این شهرستان را به دروازه صادرات و واردات کالا تبدیل کرده و افق درخشانی برای آینده اقتصادی آن متصور است، اما باید در حوزه علم و فرهنگ نیز توسعه دیرپای خود را همچنان تجربه کند و روز به روز بر فرهیختگان خود بیفزاید و در این راه روشن، به همت و تدبیر مسئولان چشم دوخته است.
شهرستان مرزی بندر آستارا با ۹۱ هزار نفر جمعیت در منتهی الیه غرب استان گیلان و همسایگی جمهوری آذربایجان واقع شده است.
