در استان گلستان مسابقات سوارکاری به صورت رسمی در سه شهر ترکمن نشین این استان یعنی گنبدکاووس، آق قلا و بندرترکمن برگزار می شود که در این بین مسابقات گنبد از درجه اهمیت بسیار بالاتری برخوردار است و از این شهرستان به عنوان 'پایتخت اسبدوانی' کشور یاد می شود.
توجه به اسب و پرورش آن و همچنین برگزاری مسابقات سوارکاری دراستان گلستان بویژه منطقه موسوم به ترکمن صحرا از گذشته های دور در بین مردمان این دیار بویژه ترکمن ها مرسوم بوده و به گفته بزرگان این قوم، ترکمن ها در بیشتر مراسم های ملی، مذهبی و شادی خود بالاخص عروسی ها اقدام به برگزاری مسابقات اسبدوانی می کردند.
اهمیت مساله اسب و نگهداری آن دربین ترکمن ها که در انطباق کامل با حدیث نبی مکرم اسلام (ص) که فرموده اند 'به فرزندان خود سوارکاری و شنا بیاموزید'، بسیار بالاست و حتی ضرب المثل های زیادی نیز درباره اسب دارند که برخی از آنها عبارتند از 'آط ساقلاماق دؤولت' یعنی نگهداری اسب دولت و برکت است، 'یر قـانی آط دئر' یعنی اسب مایه حیات زمین است مثل خون برای انسان، 'آط مونن قاررئماز' یعنی کسی که اسب سوار می شود، پیر نمی شود و
'آط یگیدینگ مرادی' به معنی اسب آرزوی مرد جوان است.
بدون تردید علاقه وافر ترکمن ها به اسب که حتی یکی از نژادهای اسب به نام این قوم ثبت شده، از دلایل اصلی برگزاری مسابقات کورس اسبدوانی به صورت منظم پس از احداث مجموعه بزرگ و مدرن سوارکاری گنبدکاووس درسال 1353 هجری شمسی تا الان بوده است.
اگر چه به واسطه رخداد تلخ سیل اوایل امسال دربرخی شهرهای استان گلستان از جمله شهرهای ترکمن نشین، مسابقات کورس بهاره گنبد به تاخیر افتاد اما متولیان برگزاری این رخداد فرهنگی ورزشی به دلیل اهمیت موضوع در نزد مردم این دیار، برگزاری 6 هفته این مسابقات را برنامه ریزی کردند که تاکنون چهار هفته آن برگزار شده است.
در دو روز برگزاری مسابقات اسبدوانی در روزهای پنجشنبه و جمعه از ترافیک نسبتا سنگین خودروها در دو مسیر ورودی شمالی و جنوبی مجموعه سوارکاری این شهر و نیز افرادی که پیاده درحال ورود به این مجموعه هستند، می توان به اهمیت این مسابقات و علاقه وافر مردم این دیار به برگزاری ابن ورزش سنتی منطقه که ریشه در فرهنگ آنها دارد، بیشتر پی برد.
حضور 5 تا 6 هزار تماشاگری که در بین آنان از کودکان و نوجوانان گرفته تا مردان پا به سن گذاشته و افرادی که با خانواده شان از برخی شهرهای دیگر گلستان و دیگر مناطق کشور به مجموعه سوارکاری گنبدکاووس می آیند، مهر تایید دیگری بر اهمیت موضوع و ریشه دواندن مساله اسب و مسابقات اسبدوانی در فرهنگ و گوشت، پوست و خون مردمان گلستان بالاخص ترکمن ها است.
برگزاری مسابقات کورس سوارکاری گنبدکاووس در دل طبیعت زیبا و بهاری این شهر توانسته رضایت نسبی مردم منطقه را در ایجاد فضایی برای سرگرمی و تفریح سالم در دو روز آخر هفته فراهم کند و این رضایت و نشاط را می توان در چهره 'متین' نوجوان 14 ساله هم مشاهده کرد که چند سالی است برای تماشای مسابقات کورس اسبدوانی به این مجموعه می آید.
این رضایت و البته هیجان مسابقه در زمان برگزاری آن، در چهره چین خورده 'آنه محمد' مرد 65 ساله ای که نیمی از عمر خود را برای تماشای این مسابقات در گنبد، آق قلا و بندرترکمن صرف کرده است و نیز در چهره صدها بلکه هزاران متین و آنه محمد دیگر نیز قابل مشاهده است
حتی ده ها دستفروشی که رزق و روزیشان را در روزهای برگزاری کورس با فروش تنقلات یا پخت نان های سنتی به دست می آورند، نیروهای انتظامی کنترل کننده نظم و امنیت و چند ده نفر خانمی که در قسمت پیش بینی مسابقات به کار گرفته شده اند و نیز صدها نفری که به نوعی در حوزه اسب و سوارکاری فعالیت دارند، تماما از برگزاری مسابقات کورس اسبدوانی راضی و خوشحال هستند.
شور و نشاط علاقه مندان به مسابقات سوارکاری گنبدکاووس و پیگیری مسائل فنی آن چشمگیر است و مشتاقان و علاقه مندان از یکی دو ساعت قبل از شروع مسابقات ابتدا با گرفتن دفترچه مسابقات و دیدن نام اسب ها و مربیان و چابکسواران آن در هر دور و همچنین گرفتن برگه های پیش بینی مسابقات از باجه های مربوطه به تکاپو می افتند.
از نیم ساعت قبل از شروع هر کورس، ابتدا اسب های هر دور، در محوطه ای که به آن مانژ می گویند، جمع می شوند و مالک یا مربی هر اسب آن را از مقابل چشم تماشاگران عبور داده و به اصطلاح رژه می برد تا به افراد در پیش بینی نتایج مسابقات کمک کند.
شرکت کنندکان در پیش بینی مسابقات در قسمت مانژ براساس مشاهدات خود نسبت به نوع اسب، نژاد و نیز سرحالی و نشاط اسب، دست به انتخاب اسب های برتر می زنند که دراین بین افرادی که شناخت کاملی از اسب دارند و مسابقات را نیز مرتب دنبال می کنند، معمولا اکثر پیش بینی های آنان به ثمر می نشیند و از جوایز آن بهره مند می شوند.
براساس برنامه اعلامی از سوی برگزارکنندگان مسابقات سوارکاری پیش بینی اسب های برتر در قالب پنج شکل انجام می شود که با عناوین 'پیش بر، دو قلو، پی بر، سه پره و پنج پره امتیازی' درنزد علاقه مندان مشهور است.
'پیش بر' یعنی اسب انتخابی، مقام اول را کسب کند/ 'دو قلو' یعنی دو اسب انتخابی مقام های اول و دوم را کسب کنند اما ترتیب اول و دوم آن مهم نیست/ 'پی بر' یعنی یک اسب انتخابی مقام اول، دوم یا سوم را کسب کند/ 'سه پره امتیازی' یعنی سه اسبی که در سه دور آخر مسابقات انتخاب شوند و مقام نیز کسب کنند/ 'پنج پره امتیازی' یعنی پنج اسب در پنج دور انتخاب شوند و این اسب ها مقام نیز کسب کنند که در سه پره و پنج پره، جوایز آن بین افرادی که بالاترین امتیاز ها را کسب نمایند، تقسیم می شود.
شرکت در قسمت پیش بینی مسابقات سوارکاری و بهره مندی از جوایز آن برای بیشتر تماشاگران لذت بخش و مهیج است و همین موضوع آنان را به امید کسب جایزه وارد عرصه پیش بینی می کند اگرچه این ورود برای افراد تازه کار در هفته های نخست سخت و گاه با زیان مالی همراه است اما تجربه ای لذت بخش و سهیم شدن در شور و هیجانی است که در لحظه لحظه رقابت اسب ها در میدان وجود دارد.
بر اساس قوانین مسابقات سوارکاری در پیش بینی نتایج کورس ها، اسب اول 8 امتیاز، اسب دوم چهار و اسب سوم 2 امتیاز دارند که جوایز جمع آوری شده که معادل 70 درصد قیمت پرداختی شرکت درمسابقات است، بین افرادی که نتایج را درست حدس بزنند و یا در قسمت سه و پنج پره که بعضا مقدار جوایز آن به بیش از 100 میلیون تومان می رسد، بین افرادی که بالاترین امتیازها را کسب کنند، تقسیم می شود.
با این حال دیدن شور و نشاطی که در چهره تماشاگران به ویژه آنانی که در قسمت پیش بینی مسابقات اسبدوانی شرکت و با حساسیت و استرس خاصی لحظه به لحظه دویدن اسب ها را تا لحظه عبور از خط پایان مشاهده می کنند، تماشایی است.
عملکرد گزارشگر مسابقات که با شور و حرارت خاصی اسامی و بیوگرافی اسب ها، مالکان، مربیان و چابکسواران را هنگام ورود به میدان معرفی و با شروع کورس نیز با همان حرارت هیچان انگیز خود اسامی اسب های پیش رو را لحظه به لحظه برای تماشاگران اعلام می کند، بر شور و هیچان شرکت کنندگان می افزاید.
قسمت مهم برگزاری مسابقات اسبدوانی در داخل میدان یا پیست آن است که باید با حساسیت و نظارت خاصی ازسوی متولیان برگزار شود تا حق اسبی ضایع نشود زیرا در این قسمت مقدار جوایز پیش بینی شده برای اسب های برتر اول، دوم و سوم چند میلیون تومان است، به عنوان مثال در هفته سوم این مسابقات جوایز هر کورس به ترتیب برای اسب اول 62 میلیون ریال، اسب دوم 31 میلیون ریال و اسب سوم 15 میلیون و 500 هزار ریال برای تعیین شده بود.
تعیین جوایز متناسب با درآمدهای حاصله از پیش بینی مسابقات سوارکاری انجام می شود و بر اساس مقدار جوایز، اسب اول دو برابر اسب دوم و اسب دوم دو برابر اسب سوم جایزه نقدی از آن خود می کند که پس از طی مراحل اداری و مثبت نبودن تست دوپینگ که توسط گروهی مستقل از سوی فدراسیون سوارکاری انجام می شود، به مالکان اسب های برتر داده می شود.
مسئولیت برگزاری مسابقات سوارکاری در داخل میدان و نظارت فنی تمام مسائل مرتبط با آن اعم از ورود بموقع اسب ها داخل مانژ و دپار و نیز وزن کشی اسب ها و چابکسواران قبل از مسابقه و همچنین پیگیری تخلفات احتمالی از سوی چابکسواران که با چهار تا پنج دوربین نصب شده در طول مسیر کورس و به همین تعداد داوران ثابت و سیار در طول مسیر و خط پایان برعهده فردی است که 'سرکلانتر' نام دارد.
در مسابقات اسبدوانی گنبدکاووس 'عبدالغفور آق' که مرحوم پدرش در دهه 30 هجری شمسی از بنیانگذاران برگزاری مسابقات اسبداوانی در منطقه بوده و خودش هم حدود 50 سال را در کنار اسب و مسابقات اسبدوانی گذرانده و در بیشتر این سال ها حدود 40 سال به عنوان داور یا مسئول برگزاری این رخداد فرهنگی - ورزشی فعالیت داشته، سرکلانتر است.
وی می گوید: مسئولیت تمامی اقدامات ذکر شده در میدان مسابقات بر عهده بنده و همکارانم است تا خدای نکرده تخلفی ازسوی مربی، اسب یا چابکسوار درحین برگزاری کورس رخ ندهد و این اقدامات با حضور داوران ثابت و سیار و چندین دستگاه دوربین نصب شده در طول مسیر کورس که از پنج زوایه مختلف حرکت اسب ها و چابکسواران را فیلمبرداری می کند، انجام می شود.
آق اضافه کرد: دوربین اصلی به 'فتو فنیش' معروف است که در قسمت خط پایان نصب شده و با استفاده از آن، نتیجه نهایی اسب های برتر بویژه دو یا چند اسبی که همزمان از خط پایان عبور می کنند، اعلام می شود.
وی گفت: تمام مراحل حضور اسب در میدان مسابقه با دقت خاصی از سوی همکاران بنده بررسی می شود؛ از وزن کشی دقیق اسب ها و چابکسواران در اتاق توزین گرفته تا حضور اسب در دپار که بعضا در این مرحله برخی اسب ها عصبی شده از ورود به داخل دپار که به اصطلاح نوعی گیت است، خودداری می کنند.
آق ادامه داد: درصورت وقوع چنین حالتی به چابکسوار برای هدایت اسب به دخل دپار 4 تا 5 دقیقه وقت داده می شود و اگر در این مدت موفق به هدایت اسب نشد مجددا سه دقیقه وقت اضافه می دهیم و درنهایت اگر اسبی دراین مدت به داخل دپار نرود، از گردونه مسابقات آن دور حذف می شود.
به هر حال به نظر می رسد انجام این چنین اقدامات فنی و نظارت دقیق بر اجرای مسابقات کورس اسبدوانی نشان از اهمیت موضوع داشته تا مسابقات درصحت و سلامت کامل انجام شده و حقی از اسب و مالک آن ضایع نشود.
با این حال مجموعه سوارکاری گنبدکاووس و طبیعت زیبا و سرسبز بهاری آن با وجود داشتن علاقه مندان قابل توجه، از برخی کمبودها و امکانات رنج می برد که متولیان امر می بایست برای رفع آن آستین همت بالا بزنند.
مجموعه سوارکاری گنبدکاووس درسال 1353 و در زمینی به مساحت 400 هکتار احداث شده اما اکنون حدود 150 هکتار آن باقی مانده و بقیه اراضی آن در سال های گذشته و متناسب با نیاز منطقه و برای تاسیس دانشگاه، استادیوم ورزشی، ایستگاه تحقیقات کشاورزی و هواشناسی، به این ادارات و نهادها واگذار شده است.
گفته می شود از مجموع 150 هکتار فعلی مساحت مجموعه سوارکاری گنبدکاووس، 40 هکتار آن به محوطه مسابقات سوارکاری و جایگاه تماشاگران، اصطبل، توقفگاه و دیگر اماکن مورد نیاز و محوطه اختصاص دارد و 110 هکتار دیگر آن هم به زیرکشت محصولات کشاورزی می رود.
مشتاقان ورزش سوارکاری که در ایام برگزاری مسابقات در دو روز پایانی هفته در مجموعه سوارکاری گنبد حضور می یابند، با تاکید بر ضرورت آسفالت کردن راه ورودی قسمت جنوبی مجموعه سوارکاری می گویند، بخش های زیادی از این راه دسترسی شنی که مسافت چندانی هم ندارد، بر اثر بارندگی از بین رفته و چاله های نسبتا عمیق مملو از آب و گل در جای جای آن مشاهده می شود که تردد را مشکل کرده است.
لکه گیری آسفالت راه ورودی از قسمت شمال و معابر داخلی محوطه پارک خودرها، توجه به فضای سبز مجموعه و حذف علف های هرز آن، افزایش ظرفیت جایگاه تماشاگران، ایجاد برخی زیرساخت های رفاهی و بهسازی سرویس های بهداشتی از دیگر مسائل مطرح شده ازسوی تماشاگران بود.
رفع کمبودهای این مجموعه با تخصیص اعتبار دولتی یا سرمایه گذاری بخش خصوصی بدون تردید ساعات خوشی برای علاقه مندان به رشته سوارکاری در گنبدکاووس ایجاد می کند.
نکته ای که 'محمدتقی دمیرچی' از پیشکسوتان و از مستخدمین اولیه مجموعه سوارکاری گنبدکاووس به آن اشاره می کند و می گوید: این مجموعه می تواند با ایجاد برخی امکانات رفاهی برای 5 تا 6 هزار تماشاگری که سرمایه اصلی و روح و جان مسابقات سوارکاری هستند و هر هفته برای تماشای مسابقات می آیند، اوقات فراغت خوب و سالمی را فراهم کند.
وی افزود: وضعیت فعلی مجموعه سوارکاری گنبد که از آن به عنوان پایتخت اسبدوانی کشور یاد می شود و امکانات رفاهی آن در شان مردم این دیار نیست و لازم است برای نگهداری و امور عمرانی آن بودجه مستقل پیش بینی شود.
حکیم ایگدری دبیر هیات سوارکاری گلستان نیز با تایید برخی کمبودها و مشکلات مطرح شده می گوید که شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی به عنوان مالک مجموعه سوارکاری گنبد در سال های اخیر این مجموعه بزرگ را برای برگزاری مسابقات کورس بهاره و پاییزه به هیات سوارکاری این شهرستان سالانه به مبلغ چهار میلیارد ریال اجاره داده و هزینه خاصی در حوزه نگهداری یا امور عمرانی مجموعه انجام نمی دهد.
وی افزود: زمانی که ملک سالانه در اختیار مستاجر قرار می گیرد، طبیعی است که مستاجر بیشتر به دنبال برگزاری مسابقات و تامین هزینه های آن اعم از جوایز، حقوق پرسنل و هزینه های جاری باشد و ذکر این نکته نیز لازم است که درآمدهای فعلی مجموعه در حد کفاف همین هزینه ها است.
ایگدری گفت: شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی به عنوان مالک می بایست هرساله بخشی از اجاره دریافتی را صرف نگهداری و توسعه مجموعه سوارکاری گنبدکاووس نماید و یا برای آن ردیف بودجه ای در وزارت ورزش و جوانان مشخص نماید.
وی بابیان اینکه در 40 سال پس از پیروزی انقلاب تا الان هزینه عمرانی قابل توجهی جز رقم 15 میلیارد ریال که درسال های 91 و 92 که برای تبدیل پیست خاکی آن به ماسه ای کردند، نشده است، اضافه کرد: مسئولان باید به مجموعه سوارکاری گنبد توجه بیشتری داشته باشند زیرا این مجموعه در ایجاد شور و هیجان و نشاط اجتماعی خیل عظیم مردم منطقه که شوق وافری به اسب و سوارکاری دارند، تاثیر بسزایی می تواند داشته باشد.
دبیر هیات سوارکاری گلستان می گوید که مجموعه سوارکاری گنبدکاووس در زمان ساخت با دورنمای 15 تا 20 ساله احداث شده بود و اگر قرار است از این مجموعه در بعد فرهنگی، تفریحی و اقتصادی استفاده بهتر شود، می بایست نسبت به اصلاح و بازسازی آن اقدامات اساسی انجام شود.
ایگدری گفت: هیات سوارکاری استان گلستان و کارشناسان حوزه اسب و سوارکاری منطقه آمادگی ارائه مشاوره فنی به مسئولان شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی و فدراسیون سوارکاری را برای بهبود وضعیت فعلی دارند.
وی اضافه کرد: در همه جای دنیا که مسابقات سوارکاری یا دیگر مسابقات مرتبط آن برگزار می شود برای تماشاگران و فعالان حوزه اسب امکانات رفاهی لازم را فراهم می کنند زیرا این مسابقات تنها با حضور تماشاگران که حامیان اصلی مالی آن محسوب می شوند، معنا پیدا می کند.
ایگدری می گوید: با اختصاص بودجه های سالانه که به مراتب کمتر از هزینه ساخت مجموعه مشابه مجموعه سوارکاری گنبدکاووس است، می توان برای اصلاح و بهسازی این مجموعه اقدام و آن را از وضعیت فعلی خارج کرد.
رییس هیات سوارکاری گنبدکاووس نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: مسابقات اسبدوانی کورس بهاره این شهر امسال به دلیل در پیش بودن ماه مبارک رمضان فعلا تا 6 هفته پیش بینی شده که چهار هفته آن پایان یافته و دو هفته دیگر در روزهای پنجشنه و جمعه هفته پیش رو برگزار می شود.
میکائیل قزلجه افزود: این مسابقات هر هفته با حضور 60 تا 80 راس اسب مادیان و نریان از سه نژاد ترکمن، دوخون و تروبرد از شهرهای مختلف گلستان و برخی استان ها مانند تهران، یزد و خراسان شمالی و اهدای 700 میلیون تا یک میلیارد ریال جایزه به اسب های اول تا سوم هر کورس و نیز برخی جوایز درحوزه پیش بینی مسابقات به تماشاگران که حضوری حداقل 5 تا هفت هزار نفری دارند، برگزار می شود.
وی اضافه کرد: درسال های اخیر، مسابقات کورس بهاره و پاییزه هر فصل بین 20 تا 25 هفته برگزار شده است و از محل برگزاری این مسابقات، صدها نفر از مربیان، چابکسواران و مهتران گرفته تا نیروهای خدماتی، اداری و قسمت پیش بینی مسابقات و نیز دستفروشان ارتزاق می کنند.
قزلجه ادامه داد: با این حال برخی کمبودها در مجموعه سوارکاری وجود دارد که شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی، وزارت ورزش و جوانان و یا فدراسیون سوارکاری می بایست برای رفع آن آستین همت بالا بزنند.
وی گفت: حصارکشی اطراف مجموعه سوارکاری به طول تقریبی هفت هزار متر و اصلاح پیست آن با تعویض ماسه ها از مهمترین نیازهای اصلی این مجموعه است که بایستی با اولویت انجام شود.
قزلجه تصریح کرد: این نیازها به شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی منتقل شده اما هنوز از اختصاص اعتبار برای این اقدامات خبری نیست؛ ضمن اینکه درآمدهای مجموعه سوارکاری از محل برگزاری مسابقات نیز تنها کفاف جوایز و هزینه های جاری و پرداخت اجاره بها را می دهد.
به نظر می رسد، مجموعه سوارکاری گنبدکاووس که حداقل یکی از بهترین ها در نوع خود درسطح کشور به شمار می رود را می توان با حداقل امکانات عمرانی و رفاهی به مکانی مناسب برای رونق و توسعه صنعت اسب و اسبداری، مسابقات سوارکاری و نیز گسترش شور و نشاط اجتماعی این شهرستان تبدیل کرد.
مجموعه ای که در روزهای برگزاری مسابقات کورس بهاره یا پاییزه برای صدها نفر به صورت مستقیم و غیر مستقیم ایجاد شغل کرده و می توان با برنامه ریزی و سرمایه گذاری مناسب دولتی یا بخش خصوصی فرصت های شغلی بیشتری نیز ایجاد و زمینه شادی و نشاط آحاد مختلف مردم را فراهم کرد.
همچنین می توان با سرمایه گذاری مناسب امکانات این مجموعه را ارتقا داد و زمینه را برای برگزاری مسابقات مختلف سوارکاری در سطوح ملی، منطقه ای و یا جهانی فراهم کرد و درآمدهایی را عاید مردم منطقه و کشور نمود.
شهرستان گنبدکاووس با 350 هزار نفر جمعیت درشرق استان گلستان واقع است.
/3039/1860
انتهای پیام توجه به اسب و پرورش آن و همچنین برگزاری مسابقات سوارکاری دراستان گلستان بویژه منطقه موسوم به ترکمن صحرا از گذشته های دور در بین مردمان این دیار بویژه ترکمن ها مرسوم بوده و به گفته بزرگان این قوم، ترکمن ها در بیشتر مراسم های ملی، مذهبی و شادی خود بالاخص عروسی ها اقدام به برگزاری مسابقات اسبدوانی می کردند.
اهمیت مساله اسب و نگهداری آن دربین ترکمن ها که در انطباق کامل با حدیث نبی مکرم اسلام (ص) که فرموده اند 'به فرزندان خود سوارکاری و شنا بیاموزید'، بسیار بالاست و حتی ضرب المثل های زیادی نیز درباره اسب دارند که برخی از آنها عبارتند از 'آط ساقلاماق دؤولت' یعنی نگهداری اسب دولت و برکت است، 'یر قـانی آط دئر' یعنی اسب مایه حیات زمین است مثل خون برای انسان، 'آط مونن قاررئماز' یعنی کسی که اسب سوار می شود، پیر نمی شود و
'آط یگیدینگ مرادی' به معنی اسب آرزوی مرد جوان است.
بدون تردید علاقه وافر ترکمن ها به اسب که حتی یکی از نژادهای اسب به نام این قوم ثبت شده، از دلایل اصلی برگزاری مسابقات کورس اسبدوانی به صورت منظم پس از احداث مجموعه بزرگ و مدرن سوارکاری گنبدکاووس درسال 1353 هجری شمسی تا الان بوده است.
اگر چه به واسطه رخداد تلخ سیل اوایل امسال دربرخی شهرهای استان گلستان از جمله شهرهای ترکمن نشین، مسابقات کورس بهاره گنبد به تاخیر افتاد اما متولیان برگزاری این رخداد فرهنگی ورزشی به دلیل اهمیت موضوع در نزد مردم این دیار، برگزاری 6 هفته این مسابقات را برنامه ریزی کردند که تاکنون چهار هفته آن برگزار شده است.
در دو روز برگزاری مسابقات اسبدوانی در روزهای پنجشنبه و جمعه از ترافیک نسبتا سنگین خودروها در دو مسیر ورودی شمالی و جنوبی مجموعه سوارکاری این شهر و نیز افرادی که پیاده درحال ورود به این مجموعه هستند، می توان به اهمیت این مسابقات و علاقه وافر مردم این دیار به برگزاری ابن ورزش سنتی منطقه که ریشه در فرهنگ آنها دارد، بیشتر پی برد.
حضور 5 تا 6 هزار تماشاگری که در بین آنان از کودکان و نوجوانان گرفته تا مردان پا به سن گذاشته و افرادی که با خانواده شان از برخی شهرهای دیگر گلستان و دیگر مناطق کشور به مجموعه سوارکاری گنبدکاووس می آیند، مهر تایید دیگری بر اهمیت موضوع و ریشه دواندن مساله اسب و مسابقات اسبدوانی در فرهنگ و گوشت، پوست و خون مردمان گلستان بالاخص ترکمن ها است.
برگزاری مسابقات کورس سوارکاری گنبدکاووس در دل طبیعت زیبا و بهاری این شهر توانسته رضایت نسبی مردم منطقه را در ایجاد فضایی برای سرگرمی و تفریح سالم در دو روز آخر هفته فراهم کند و این رضایت و نشاط را می توان در چهره 'متین' نوجوان 14 ساله هم مشاهده کرد که چند سالی است برای تماشای مسابقات کورس اسبدوانی به این مجموعه می آید.
این رضایت و البته هیجان مسابقه در زمان برگزاری آن، در چهره چین خورده 'آنه محمد' مرد 65 ساله ای که نیمی از عمر خود را برای تماشای این مسابقات در گنبد، آق قلا و بندرترکمن صرف کرده است و نیز در چهره صدها بلکه هزاران متین و آنه محمد دیگر نیز قابل مشاهده است
حتی ده ها دستفروشی که رزق و روزیشان را در روزهای برگزاری کورس با فروش تنقلات یا پخت نان های سنتی به دست می آورند، نیروهای انتظامی کنترل کننده نظم و امنیت و چند ده نفر خانمی که در قسمت پیش بینی مسابقات به کار گرفته شده اند و نیز صدها نفری که به نوعی در حوزه اسب و سوارکاری فعالیت دارند، تماما از برگزاری مسابقات کورس اسبدوانی راضی و خوشحال هستند.
شور و نشاط علاقه مندان به مسابقات سوارکاری گنبدکاووس و پیگیری مسائل فنی آن چشمگیر است و مشتاقان و علاقه مندان از یکی دو ساعت قبل از شروع مسابقات ابتدا با گرفتن دفترچه مسابقات و دیدن نام اسب ها و مربیان و چابکسواران آن در هر دور و همچنین گرفتن برگه های پیش بینی مسابقات از باجه های مربوطه به تکاپو می افتند.
از نیم ساعت قبل از شروع هر کورس، ابتدا اسب های هر دور، در محوطه ای که به آن مانژ می گویند، جمع می شوند و مالک یا مربی هر اسب آن را از مقابل چشم تماشاگران عبور داده و به اصطلاح رژه می برد تا به افراد در پیش بینی نتایج مسابقات کمک کند.
شرکت کنندکان در پیش بینی مسابقات در قسمت مانژ براساس مشاهدات خود نسبت به نوع اسب، نژاد و نیز سرحالی و نشاط اسب، دست به انتخاب اسب های برتر می زنند که دراین بین افرادی که شناخت کاملی از اسب دارند و مسابقات را نیز مرتب دنبال می کنند، معمولا اکثر پیش بینی های آنان به ثمر می نشیند و از جوایز آن بهره مند می شوند.
براساس برنامه اعلامی از سوی برگزارکنندگان مسابقات سوارکاری پیش بینی اسب های برتر در قالب پنج شکل انجام می شود که با عناوین 'پیش بر، دو قلو، پی بر، سه پره و پنج پره امتیازی' درنزد علاقه مندان مشهور است.
'پیش بر' یعنی اسب انتخابی، مقام اول را کسب کند/ 'دو قلو' یعنی دو اسب انتخابی مقام های اول و دوم را کسب کنند اما ترتیب اول و دوم آن مهم نیست/ 'پی بر' یعنی یک اسب انتخابی مقام اول، دوم یا سوم را کسب کند/ 'سه پره امتیازی' یعنی سه اسبی که در سه دور آخر مسابقات انتخاب شوند و مقام نیز کسب کنند/ 'پنج پره امتیازی' یعنی پنج اسب در پنج دور انتخاب شوند و این اسب ها مقام نیز کسب کنند که در سه پره و پنج پره، جوایز آن بین افرادی که بالاترین امتیاز ها را کسب نمایند، تقسیم می شود.
شرکت در قسمت پیش بینی مسابقات سوارکاری و بهره مندی از جوایز آن برای بیشتر تماشاگران لذت بخش و مهیج است و همین موضوع آنان را به امید کسب جایزه وارد عرصه پیش بینی می کند اگرچه این ورود برای افراد تازه کار در هفته های نخست سخت و گاه با زیان مالی همراه است اما تجربه ای لذت بخش و سهیم شدن در شور و هیجانی است که در لحظه لحظه رقابت اسب ها در میدان وجود دارد.
بر اساس قوانین مسابقات سوارکاری در پیش بینی نتایج کورس ها، اسب اول 8 امتیاز، اسب دوم چهار و اسب سوم 2 امتیاز دارند که جوایز جمع آوری شده که معادل 70 درصد قیمت پرداختی شرکت درمسابقات است، بین افرادی که نتایج را درست حدس بزنند و یا در قسمت سه و پنج پره که بعضا مقدار جوایز آن به بیش از 100 میلیون تومان می رسد، بین افرادی که بالاترین امتیازها را کسب کنند، تقسیم می شود.
با این حال دیدن شور و نشاطی که در چهره تماشاگران به ویژه آنانی که در قسمت پیش بینی مسابقات اسبدوانی شرکت و با حساسیت و استرس خاصی لحظه به لحظه دویدن اسب ها را تا لحظه عبور از خط پایان مشاهده می کنند، تماشایی است.
عملکرد گزارشگر مسابقات که با شور و حرارت خاصی اسامی و بیوگرافی اسب ها، مالکان، مربیان و چابکسواران را هنگام ورود به میدان معرفی و با شروع کورس نیز با همان حرارت هیچان انگیز خود اسامی اسب های پیش رو را لحظه به لحظه برای تماشاگران اعلام می کند، بر شور و هیچان شرکت کنندگان می افزاید.
قسمت مهم برگزاری مسابقات اسبدوانی در داخل میدان یا پیست آن است که باید با حساسیت و نظارت خاصی ازسوی متولیان برگزار شود تا حق اسبی ضایع نشود زیرا در این قسمت مقدار جوایز پیش بینی شده برای اسب های برتر اول، دوم و سوم چند میلیون تومان است، به عنوان مثال در هفته سوم این مسابقات جوایز هر کورس به ترتیب برای اسب اول 62 میلیون ریال، اسب دوم 31 میلیون ریال و اسب سوم 15 میلیون و 500 هزار ریال برای تعیین شده بود.
تعیین جوایز متناسب با درآمدهای حاصله از پیش بینی مسابقات سوارکاری انجام می شود و بر اساس مقدار جوایز، اسب اول دو برابر اسب دوم و اسب دوم دو برابر اسب سوم جایزه نقدی از آن خود می کند که پس از طی مراحل اداری و مثبت نبودن تست دوپینگ که توسط گروهی مستقل از سوی فدراسیون سوارکاری انجام می شود، به مالکان اسب های برتر داده می شود.
مسئولیت برگزاری مسابقات سوارکاری در داخل میدان و نظارت فنی تمام مسائل مرتبط با آن اعم از ورود بموقع اسب ها داخل مانژ و دپار و نیز وزن کشی اسب ها و چابکسواران قبل از مسابقه و همچنین پیگیری تخلفات احتمالی از سوی چابکسواران که با چهار تا پنج دوربین نصب شده در طول مسیر کورس و به همین تعداد داوران ثابت و سیار در طول مسیر و خط پایان برعهده فردی است که 'سرکلانتر' نام دارد.
در مسابقات اسبدوانی گنبدکاووس 'عبدالغفور آق' که مرحوم پدرش در دهه 30 هجری شمسی از بنیانگذاران برگزاری مسابقات اسبداوانی در منطقه بوده و خودش هم حدود 50 سال را در کنار اسب و مسابقات اسبدوانی گذرانده و در بیشتر این سال ها حدود 40 سال به عنوان داور یا مسئول برگزاری این رخداد فرهنگی - ورزشی فعالیت داشته، سرکلانتر است.
وی می گوید: مسئولیت تمامی اقدامات ذکر شده در میدان مسابقات بر عهده بنده و همکارانم است تا خدای نکرده تخلفی ازسوی مربی، اسب یا چابکسوار درحین برگزاری کورس رخ ندهد و این اقدامات با حضور داوران ثابت و سیار و چندین دستگاه دوربین نصب شده در طول مسیر کورس که از پنج زوایه مختلف حرکت اسب ها و چابکسواران را فیلمبرداری می کند، انجام می شود.
آق اضافه کرد: دوربین اصلی به 'فتو فنیش' معروف است که در قسمت خط پایان نصب شده و با استفاده از آن، نتیجه نهایی اسب های برتر بویژه دو یا چند اسبی که همزمان از خط پایان عبور می کنند، اعلام می شود.
وی گفت: تمام مراحل حضور اسب در میدان مسابقه با دقت خاصی از سوی همکاران بنده بررسی می شود؛ از وزن کشی دقیق اسب ها و چابکسواران در اتاق توزین گرفته تا حضور اسب در دپار که بعضا در این مرحله برخی اسب ها عصبی شده از ورود به داخل دپار که به اصطلاح نوعی گیت است، خودداری می کنند.
آق ادامه داد: درصورت وقوع چنین حالتی به چابکسوار برای هدایت اسب به دخل دپار 4 تا 5 دقیقه وقت داده می شود و اگر در این مدت موفق به هدایت اسب نشد مجددا سه دقیقه وقت اضافه می دهیم و درنهایت اگر اسبی دراین مدت به داخل دپار نرود، از گردونه مسابقات آن دور حذف می شود.
به هر حال به نظر می رسد انجام این چنین اقدامات فنی و نظارت دقیق بر اجرای مسابقات کورس اسبدوانی نشان از اهمیت موضوع داشته تا مسابقات درصحت و سلامت کامل انجام شده و حقی از اسب و مالک آن ضایع نشود.
با این حال مجموعه سوارکاری گنبدکاووس و طبیعت زیبا و سرسبز بهاری آن با وجود داشتن علاقه مندان قابل توجه، از برخی کمبودها و امکانات رنج می برد که متولیان امر می بایست برای رفع آن آستین همت بالا بزنند.
مجموعه سوارکاری گنبدکاووس درسال 1353 و در زمینی به مساحت 400 هکتار احداث شده اما اکنون حدود 150 هکتار آن باقی مانده و بقیه اراضی آن در سال های گذشته و متناسب با نیاز منطقه و برای تاسیس دانشگاه، استادیوم ورزشی، ایستگاه تحقیقات کشاورزی و هواشناسی، به این ادارات و نهادها واگذار شده است.
گفته می شود از مجموع 150 هکتار فعلی مساحت مجموعه سوارکاری گنبدکاووس، 40 هکتار آن به محوطه مسابقات سوارکاری و جایگاه تماشاگران، اصطبل، توقفگاه و دیگر اماکن مورد نیاز و محوطه اختصاص دارد و 110 هکتار دیگر آن هم به زیرکشت محصولات کشاورزی می رود.
مشتاقان ورزش سوارکاری که در ایام برگزاری مسابقات در دو روز پایانی هفته در مجموعه سوارکاری گنبد حضور می یابند، با تاکید بر ضرورت آسفالت کردن راه ورودی قسمت جنوبی مجموعه سوارکاری می گویند، بخش های زیادی از این راه دسترسی شنی که مسافت چندانی هم ندارد، بر اثر بارندگی از بین رفته و چاله های نسبتا عمیق مملو از آب و گل در جای جای آن مشاهده می شود که تردد را مشکل کرده است.
لکه گیری آسفالت راه ورودی از قسمت شمال و معابر داخلی محوطه پارک خودرها، توجه به فضای سبز مجموعه و حذف علف های هرز آن، افزایش ظرفیت جایگاه تماشاگران، ایجاد برخی زیرساخت های رفاهی و بهسازی سرویس های بهداشتی از دیگر مسائل مطرح شده ازسوی تماشاگران بود.
رفع کمبودهای این مجموعه با تخصیص اعتبار دولتی یا سرمایه گذاری بخش خصوصی بدون تردید ساعات خوشی برای علاقه مندان به رشته سوارکاری در گنبدکاووس ایجاد می کند.
نکته ای که 'محمدتقی دمیرچی' از پیشکسوتان و از مستخدمین اولیه مجموعه سوارکاری گنبدکاووس به آن اشاره می کند و می گوید: این مجموعه می تواند با ایجاد برخی امکانات رفاهی برای 5 تا 6 هزار تماشاگری که سرمایه اصلی و روح و جان مسابقات سوارکاری هستند و هر هفته برای تماشای مسابقات می آیند، اوقات فراغت خوب و سالمی را فراهم کند.
وی افزود: وضعیت فعلی مجموعه سوارکاری گنبد که از آن به عنوان پایتخت اسبدوانی کشور یاد می شود و امکانات رفاهی آن در شان مردم این دیار نیست و لازم است برای نگهداری و امور عمرانی آن بودجه مستقل پیش بینی شود.
حکیم ایگدری دبیر هیات سوارکاری گلستان نیز با تایید برخی کمبودها و مشکلات مطرح شده می گوید که شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی به عنوان مالک مجموعه سوارکاری گنبد در سال های اخیر این مجموعه بزرگ را برای برگزاری مسابقات کورس بهاره و پاییزه به هیات سوارکاری این شهرستان سالانه به مبلغ چهار میلیارد ریال اجاره داده و هزینه خاصی در حوزه نگهداری یا امور عمرانی مجموعه انجام نمی دهد.
وی افزود: زمانی که ملک سالانه در اختیار مستاجر قرار می گیرد، طبیعی است که مستاجر بیشتر به دنبال برگزاری مسابقات و تامین هزینه های آن اعم از جوایز، حقوق پرسنل و هزینه های جاری باشد و ذکر این نکته نیز لازم است که درآمدهای فعلی مجموعه در حد کفاف همین هزینه ها است.
ایگدری گفت: شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی به عنوان مالک می بایست هرساله بخشی از اجاره دریافتی را صرف نگهداری و توسعه مجموعه سوارکاری گنبدکاووس نماید و یا برای آن ردیف بودجه ای در وزارت ورزش و جوانان مشخص نماید.
وی بابیان اینکه در 40 سال پس از پیروزی انقلاب تا الان هزینه عمرانی قابل توجهی جز رقم 15 میلیارد ریال که درسال های 91 و 92 که برای تبدیل پیست خاکی آن به ماسه ای کردند، نشده است، اضافه کرد: مسئولان باید به مجموعه سوارکاری گنبد توجه بیشتری داشته باشند زیرا این مجموعه در ایجاد شور و هیجان و نشاط اجتماعی خیل عظیم مردم منطقه که شوق وافری به اسب و سوارکاری دارند، تاثیر بسزایی می تواند داشته باشد.
دبیر هیات سوارکاری گلستان می گوید که مجموعه سوارکاری گنبدکاووس در زمان ساخت با دورنمای 15 تا 20 ساله احداث شده بود و اگر قرار است از این مجموعه در بعد فرهنگی، تفریحی و اقتصادی استفاده بهتر شود، می بایست نسبت به اصلاح و بازسازی آن اقدامات اساسی انجام شود.
ایگدری گفت: هیات سوارکاری استان گلستان و کارشناسان حوزه اسب و سوارکاری منطقه آمادگی ارائه مشاوره فنی به مسئولان شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی و فدراسیون سوارکاری را برای بهبود وضعیت فعلی دارند.
وی اضافه کرد: در همه جای دنیا که مسابقات سوارکاری یا دیگر مسابقات مرتبط آن برگزار می شود برای تماشاگران و فعالان حوزه اسب امکانات رفاهی لازم را فراهم می کنند زیرا این مسابقات تنها با حضور تماشاگران که حامیان اصلی مالی آن محسوب می شوند، معنا پیدا می کند.
ایگدری می گوید: با اختصاص بودجه های سالانه که به مراتب کمتر از هزینه ساخت مجموعه مشابه مجموعه سوارکاری گنبدکاووس است، می توان برای اصلاح و بهسازی این مجموعه اقدام و آن را از وضعیت فعلی خارج کرد.
رییس هیات سوارکاری گنبدکاووس نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: مسابقات اسبدوانی کورس بهاره این شهر امسال به دلیل در پیش بودن ماه مبارک رمضان فعلا تا 6 هفته پیش بینی شده که چهار هفته آن پایان یافته و دو هفته دیگر در روزهای پنجشنه و جمعه هفته پیش رو برگزار می شود.
میکائیل قزلجه افزود: این مسابقات هر هفته با حضور 60 تا 80 راس اسب مادیان و نریان از سه نژاد ترکمن، دوخون و تروبرد از شهرهای مختلف گلستان و برخی استان ها مانند تهران، یزد و خراسان شمالی و اهدای 700 میلیون تا یک میلیارد ریال جایزه به اسب های اول تا سوم هر کورس و نیز برخی جوایز درحوزه پیش بینی مسابقات به تماشاگران که حضوری حداقل 5 تا هفت هزار نفری دارند، برگزار می شود.
وی اضافه کرد: درسال های اخیر، مسابقات کورس بهاره و پاییزه هر فصل بین 20 تا 25 هفته برگزار شده است و از محل برگزاری این مسابقات، صدها نفر از مربیان، چابکسواران و مهتران گرفته تا نیروهای خدماتی، اداری و قسمت پیش بینی مسابقات و نیز دستفروشان ارتزاق می کنند.
قزلجه ادامه داد: با این حال برخی کمبودها در مجموعه سوارکاری وجود دارد که شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی، وزارت ورزش و جوانان و یا فدراسیون سوارکاری می بایست برای رفع آن آستین همت بالا بزنند.
وی گفت: حصارکشی اطراف مجموعه سوارکاری به طول تقریبی هفت هزار متر و اصلاح پیست آن با تعویض ماسه ها از مهمترین نیازهای اصلی این مجموعه است که بایستی با اولویت انجام شود.
قزلجه تصریح کرد: این نیازها به شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی منتقل شده اما هنوز از اختصاص اعتبار برای این اقدامات خبری نیست؛ ضمن اینکه درآمدهای مجموعه سوارکاری از محل برگزاری مسابقات نیز تنها کفاف جوایز و هزینه های جاری و پرداخت اجاره بها را می دهد.
به نظر می رسد، مجموعه سوارکاری گنبدکاووس که حداقل یکی از بهترین ها در نوع خود درسطح کشور به شمار می رود را می توان با حداقل امکانات عمرانی و رفاهی به مکانی مناسب برای رونق و توسعه صنعت اسب و اسبداری، مسابقات سوارکاری و نیز گسترش شور و نشاط اجتماعی این شهرستان تبدیل کرد.
مجموعه ای که در روزهای برگزاری مسابقات کورس بهاره یا پاییزه برای صدها نفر به صورت مستقیم و غیر مستقیم ایجاد شغل کرده و می توان با برنامه ریزی و سرمایه گذاری مناسب دولتی یا بخش خصوصی فرصت های شغلی بیشتری نیز ایجاد و زمینه شادی و نشاط آحاد مختلف مردم را فراهم کرد.
همچنین می توان با سرمایه گذاری مناسب امکانات این مجموعه را ارتقا داد و زمینه را برای برگزاری مسابقات مختلف سوارکاری در سطوح ملی، منطقه ای و یا جهانی فراهم کرد و درآمدهایی را عاید مردم منطقه و کشور نمود.
شهرستان گنبدکاووس با 350 هزار نفر جمعیت درشرق استان گلستان واقع است.
/3039/1860
کپی شد
