گزارش تصویری

عکس: نرگس نادعلی زاده
کدخبر: 1593024
۱۴۰۲/۰۲/۱۲ ۱۰:۳۸:۱۹

ایران، سرزمین زیبای من - 118

مجموعه تاریخی بسطام

به گزارش جماران، بسطام شهر کوچکی است که تنها 6 کیلومتر با شاهرود در استان سمنان فاصله دارد و قدمتی دیرینه دارد. شهر پر است از آثار تاریخی متنوع که در دوران مختلف تاریخی ساخته شده اند. این شهر بیش از 9 هزار سال قدمت دارد و نشانه های آن در تپه سنگ چخماخ یافت شده است. برخی می گویند بسطام حاکم خراسان در زمان پادشاهی خسرو پرویز این شهر را تاسیس کرده است که پس از حمله قوم مغول کم کم شهر رو به افول رفت. یکی از اصلی ترین منابع تامین آب شهر قنات هایی است که در آن جاری هستند و قدمت برخی از آن ها به 500 سال پیش می رسد. آب این قنات ها در طول تابستان بسیار خنک و گوارا و در روزهای سرد زمستان گرم است. در غرب شهر رشته کوه های شاهوار و شهر مجن است و در شرق آن نیز میامی و مناطق کویری واقع شده اند. از سمت شمال نیز همسایه استان گلستان است. بایزید بسطامی ابویزید طیفور پسر عیسی پسر سُروشان بسطامی ملقب به سلطان‌ العارفین، در نیمه اول قرن دوم هجری در شهر بسطام از ایالت کومِش (قومِس) در محله مؤبدان (زرتشتیان) در خانواده ای متدین متولد شد. بایزد در سال 261 هجری قمری دار فانی را واع گفت و او را همان جایی دفن کردند که سال ها ریاضت و سختی کشیده بود. مزار او امروزه جزو مجموعه تاریخی بسطام به شمار می آید. نکته قابل توجه این است که قبر او خارج از فضای اصلی است و در کنار آن صحن قرار گرفته است. در جوار این مزار می توان صومعه ای را یافت که بایزید بسطامی در آن به عبادت می پرداخت. این مکان نشان دهنه نحوه زندگی او و شیوه زندگی ساده و دور از تجمل وی بوده است. گویند بایزید مقام والای خود را به واسطه نیکی و احترام زیاد به مادر به دست آورده است. در کنار مزار او یک مزار دیگر قرار دارد که متعلق به امام زاده محمد فرزند امام جعفر صادق (ع) است. اغلب آثاری که در این مجموعه یافت می شود در دوران سلجوقیان و ایلخانی ساخته شده است.در سمت شرق مسجد مناره بسطام قرار گرفته که تاریخ ساخت آن به سال 514 هجری قمری بر می گردد. پله های مارپیچ که در سراسر آن کشیده می شوند راه رسیدن به بالای مناره هستند. در تمام طول این راه پله روزنه هایی قرار دارد که نور از میان آن ها به داخل تابیده شده و روشنایی لازم تامین می شود. ارتفاع این مناره 14.5 متر است. در ساخت آن از آجر استفاده شده و به مسجد بایزید متصل است. این بنا جزو یکی از زیباترین سازه های مجموعه تاریخی بسطام به حساب می آید. از دیگر جاذبه های شاهرود آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی که در روستای قلعه‌نو بسطام واقع ‌شده است. بقعه شیخ ابوالحسن ‌خرقانی در دوره معاصر ساخته شده و نمای بیرونی آن با آجر لعاب‌دار کار‎ ‎شده است. بر روی قبر این عارف ‌ایرانی سنگ مرمری حکاکی شده از اشعار خودش قرار دارد. گرچه معماری بنای آرامگاه ساده است، اما در ‌گذشته مسجدی در جوار آن بوده است که گنبد مخروطی شکل، کاشی‌کاری و گچ‌بری‌های استادانه آن بسیار ‌زیبا بوده است، ولی متاسفانه در حال حاضر جز محراب از آن چیزی باقی نمانده است.‌‎ ‎گفته می‌شود که این مسجد در زمان ایلخانیان ساخته شده بود. در وصف شیخ چنین گفته ‌شده است که دو شیر و یک مار توسط او رام شده بودند و شیران کوله‌بار هیزم او را حمل می‌کردند. برطبق این ‌افسانه مجسمه‌ای که در بالای پله‌های ورودی از شیخ خرقانی ساخته شده است نیز دارای دو شیر نشسته در ‌کنار ایشان است. ‌گفته ‌شده است که در سر خانقاه شیخ ابوالحسن خرقانی به خواست ایشان چنین نوشته‌شده بود «هر که در ‌این سرا درآید، نانش دهید و از ایمانش مپرسید، چه آن‌کس که به درگاه باری‌تعالی به جان ارزد البته برخوان ‌ابوالحسن به نان ارزد».