هرساله درپایان فروردین ماه زمزمه کوچ عشایر کهگیلویه و بویراحمد به سمت مناطق سردسیری آغاز می شود و در این میان عشایر به بهانه های مختلف اقدام به کوچ زودهنگام می کنند.
هر چند با تصمیم ستاد کوچ کهگیلویه و بویراحمد برای جلوگیری از شیوع بیماری کرونا ۲۵ اردیبهشت ماه تاریخ کوچ عشایر اعلام شده است اما عشایر گرمای بیش از حد، کمبود آب و علوفه و مدرسه فرزندان را بهانه قرار دادند و ۲۰ روز زودتر از زمان قانونی به دل کوه و بیابان زدند تا خود را به ییلاق برسانند.
با گروهی از عشایر منطقه دریلای گچساران که تصمیم به کوچ زودهنگام گرفته بودند همراه شدیم.
وسایل مورد نیاز و آذوقه بین راه را به وسیله خورجین با خود حمل می کنند و اسباب و اثاثیه اضافی را در منزل خویشان و کسانی که در گرمسیر می مانند به امانت می گذارند و رهسپار مناطق ییلاقی می شوند.
خانوار های مال، معمولاً در قشلاق پراکنده می شوند و خانوار سر مال ها، در منزلگاه دوم و سوم تا پیوستن سایر مال به انتظار می نشینند. از زمان های قبل، در طول مسیر کوچ منزلگاه های موقتی تعیین شده که عشایر در طول مسیر کوچ در این منزلگاه های موقت به سر می برند. انتخاب منزلگاه به عواملی نظیر وجود علوفه کافی، امنیت، آب و از همه مهم تر خلوت بودن محدوده اتراق و دور بودن از اراضی زراعی بستگی دارد.
حرکت از منزلی به منزل دیگر، از ساعات آغازین روز شروع و پس از حدود پنج تا شش ساعت پایان می پذیرد و گله ها به منظورچرای مناسب از مسیر جداگانه ای حرکت داده می شوند.
۹هر کس وظیفه خود را می داند وظیفه زنان حمل بارهای سبک، مراقبت از کودکان است و مردان و نوجوانان گله ها را همراهی می کنند بیشتر خانوار های متمکن کوچر و، با ماشین کوچ می کنند،استفاده از ماشین برای حمل دام به جز در وضعیت کاملاً اضطراری معمول نیست.
آغاز دردسر های کوچ زودهنگام
بعد از طی مسافتی طولانی به اولین پایگاه کنترل و جلوگیری از کوچ زودهنگام بر می خوریم،آنها بر اساس قانون از ادامه مسیر عشایر جلوگیری می کنند،فردی که مسئولیت کوچ را به عهده دارد با مامور ایست بازرسی وارد مذاکره می شود و بعد از چند ساعت رایزنی به عشایر اجازه ادامه مسیر داده می شود.
با وجود استقرار پنج گروه ایست بازرسی اما عشایر با هر ترفندی تنوانسته اند ۲۰ روز قبل از مهلت قانونی خود را به مناطق ییلاقی در شهرستان بویراحمد برسانند. برای بررسی این موضوع با برخی از اعضای خانواده های عشایر صحبت کردیم تا از نحوی عبور از ایست های بازرسی منابع طبیعی با خبر شویم.
علی ایوبی اصل می گوید:با پرداخت مبلغی پول یا یک راس دام خود را از شر ایست بازرسی ها خلاص می کنیم.
او می گوید در چین شرایطی ما حاضریم با پرداخت پول راهمان را ادامه بدیم تا اینکه بخواهیم یا در سرما و باران سرگردان باشیم و یا مجبور به بازگشت شویم.
محمد راستگو یکی دیگر از عشایر هم می گوید: ما خسته و کوفته صد ها کیلومتر راه را آمده ایم در بین راه فردی میاد و خود را مامور منابع طبیعی معرفی می کند و می گوید باید برگردید و بعد ما را مجبور می کند با پرداخت پول مجوز عبور دریافت کنیم.
تعدادی از این ایست بازرسی ها در مسیر ارتباطی بابامیدان - یاسوج که به بخش خصوصی واگذار شده به راحتی با گرفتن مبلغ ۲۰۰ هزار تومان از عشایر مجوز عبور به مناطق ییلاقی می دهند.
اما بعضی از عشایر هم از این موضوع ناراضی هستند و خواستار برخورد قانونی با این افراد سود جو هستند، آنها می گویند افراد زیادی در مسیر از ورود ما جلوگیری می کنند و خواهان دریافت پول هستند.
اقدامات دستگاه های مربوطه بعد از اطلاع از موضوع
معاون پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کهگیلویه و بویراحمد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: بعد از اطلاع از موضوع دریافت رشوه ماموران ایست های بازرسی از عشایر به صورت نامحسوس موضوع را پیگیری کردیم و متوجه شدیم یک تیم دلال از استانهای فارس و اصفهان این موضوع را مدیریت می کنند.
سید عسیی حسنی افزود: با هماهنگی های انجام شده این افراد شناسایی شده و در حال طی اقدامات قانونی برای برخورد با انها هستیم هستند.
وی بیان کرد: قانون با کسانی که زمینه ضرر به منابع ملی و محیط زیست را فراهم کنند برخورد شدید خواهد کرد.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد هم گفت: بعد از روشن شدن تخلف های نیرو های ایست بازرسی این اداره در مسیر کوچ عشایر، تمامی این نیرو های برکنار و مسئولیت ایست بازرسی ها به یگان ویژه منابع طبیعی واگذار شده است.
غلامحسین حکمتیان افزود: این افراد با گرفتن پول کامیون های حامل گوسفندان عشایر را شبانه از ایست های بازرسی عبور می دادند.
وی بیان کرد: پرونده قضایی برای تمامی این افراد از جمله دلالان خارج از استان تشکیل شده و در حال طی مراحل قانونی است.
دلایل کوچ زودهنگام
عشایر عشایر کهگیلویه و بویراحمد عمده دلایل خود برای کوچ زودهنگام را کمبود امکانات در مناطق قشلاقی بیان می کنند و می گویند گرمای هوا و کمبود علوفه در مناطق قشلاقی عملا ادامه حضور ما در این مناطق را غیر ممکن کرده است.
غلامرضا شهبازی می گوید: مسئولانی که این قانون ها را می نویسند اگر امکانات را برای ما در قشلاق فراهم کنند ما این همه دردسر را برای خود درست نمی کنیم.
وی می گوید: کمبود آب و علوفه در مناطق گرمسیری در فصل بهار موجب از بین رفتن بسیاری از دام هایمان می شود.
مدیرکل امور عشایر کهگیلویه و بویراحمد نیز گفت: ۱۱ طرح آبرسانی با اعتبار ۱۳۰ میلیارد ریال برای تامین پایدار آب مناطق عشایری این استان اجرا شده است.
بهمن آزادی با اشاره به اینکه طرح آبرسانی به ۱۵۰ خانوار عشایری مناطق شرقی گچساران با ۱۰۰ میلیارد ریال اعتبار مهمترین این طرح هاست .
وی تصریح کرد: تامین آب آشامیدنی منطقه عشایری پشت کوه بهمئی،دیلگون بویراحمد و چرام از دیگر طرح های پیش بینی شده برای تامین آب آشامیدنی پایدار در مناطق عشایری استان است.
وی مجموع اعتبار ۴۴ طرح عمرانی حوزه عشایر در بخش های استانی، نفت و ملی کهگیلویه و بویراحمد در حوزه های مختلف نظیر راه ها و آب کشاورزی در سال جاری را ۲۰۰ میلیارد ریال برآورد کرد.
تولیدات عشایر در سال جهش تولید
استان کهگیلویه و بویراحمد با ۱۱ هزار خانوار عشایری با جمعیتی بالغ بر ۷۰ هزار نفر و بیش از یک میلیون راس دام سبک و سنگین نقش مهمی در تحقق شعار سال دارند.
مهمترین تولیدات عشایر کهگیلویه و بویراحمدتولید گوشت قرمز و شیر است به گونه ای که سالانه بیش از هزار تن گوشت قرمز و افزون بر ۲۶ هزار تن شیر از دیگر تاثیرات عشایر در اقتصاد استان است .
همچنین عشایر کهگیلویه و بویراحمد ۳۵ درصد صنایع‌دستی شامل ۱۰ هزار مترمربع انواع گبه، جاجیم، قالی، گلیم و فرش این استان را تولید می‌کند که نقش مهمی در اشتغال و کاهش بیکاری عشایر دارند.
