پرنده نگری شاخه ای از بوم گردی یا اکوتوریسم و یکی از پرطرفدارترین انواع گردشگری محسوب می شود که در کشورهای مختلف جهان علاقه مندان زیادی دارد به طوری که تنها در کشور انگلیس بیش از ۳۰۰ هزار پرنده نگر حرفه ای وجود دارد.
پرنده نگری تفریحی بسیار جذاب است که تنها با رفتن به دامان طبیعت و بویژه حاشیه تالاب ها با تماشای انواع پرندگان زیبا امکان پذیر است.
کارشناسان اکوتوریسم معتقدند که پرنده نگری در دنیا به عنوان یک تفریح سالم مطرح است به طوری که در کشورهای اروپایی بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارد.
پرنده نگری در استان کهگیلویه و بویراحمد و حتی کشورمان هنوز در میان مردم و گردشگران چندان شناخته شده نیست و تنها توانسته است گروه خاصی از گردشگران با سلایق تقریبا خاص را به سوی خود جذب کند.
اندکی توجه و سرمایه گذاری می تواند این شاخه از گردشگری را به یک بخش پردرآمد و اشتغالزا در کشور تبدیل کند.
استان کهگیلویه و بویراحمد افزون بر ظرفیت های پرندگان و حیات وحش بومی این روزها میزبان پرندگان مهاجر است.
روزهای پاییزی و زمستانی که پرندگان آبزی و کنار آبزی از مناطق سردسیری سیبری و شمال کشور در کنار منابع آبی کهگیلویه و بویراحمد فرود آمده اند فرصتی برای رونق پرنده نگری است.
این پرندگان از گروه های اگرت ها،حواصیل ها،اردک ها،باکلان ها و کشیم ها هستند که با توجه به شرایط توپوگرافی،اقلیمی ،پوشش گیاهی مختلف و وجود زیستگاه های مناسب هر ساله آبگیرهای کهگیلویه و بویراحمد را برای زمستان گذرانی انتخاب می کنند.
رودخانه های بشار،مارون،زهره،تنگ سرخ،کبکیان،خرسان،شاه بهرام و سدهای مارون ،کوثر،شاه قاسم،تالاب های برم الوان و مورد زرد زیلایی از جمله مکان هایی هستند که همه ساله در فصول پاییز و زمستان میزبان پرندگان مهاجر هستند.
طول رودخانه های کهگیلویه و بویراحمد در ۲ منطقه گرمسیری و سردسیری یکهزار و ۴۰۰ کیلومتر است.
اختلاف دمای گرمترین و سردترین نقاط کهگیلویه و بویراحمد به ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد در فصول مختلف می رسد.
پرندگان مهاجر سایر کشورها از گونه‌های انواع لک‌لک، حواصیل خاکستری و سفید و مرغابی سار، چنگر، کاکانی، پرستوی دریایی، گیلانشاه و بالکان هستند.
۷۰ درصد از گونه‌های پرنده ایآبگیرهای کهگیلویه و بویراحمد را آبزی و سایر پرندگان را کنار آبزی تشکیل می‌دهد.
این استان با ۲۴۰ گونه پستانداران، بیش از ۲۰۰ گونه پرندگان ، ۳۹ گونه خزندگان، ۹ گونه ماهیان و سه گونه دوزیستان از زیستگاه های مهم حیات وحش منطقه زاگرس محسوب می شود که ظرفیت های فراوانی برای گردشگری در انواع گونه های حیات وحش دارد.
پوشش متنوع گیاهی از جمله ویژگی های طبیعت کهگیلویه و بویراحمد است و افزون بر ۲ هزار گونه گیاهی را در خود جای داده است.
مهمترین پوشش گیاهی مناطق حفاظت شده کهگیلویه و بویراحمد شامل بلوط بنه، کلخنگ، بادام وحشی، ارژن، خوشک، گون، گیاهان دارویی و گونه‌هایی از خانواده گندمیان است.
گونه‌های مهم حیات وحش این مناطق نیز شامل کل و بز، گرگ، کفتار، شغال، روباه، تشی، کاراکال، پلنگ و پرندگانی از جمله کبک، تیهو، بحری و دلیجه است.
استان کهگیلویه و بویراحمد با ۳۱۲ هزار و ۵۰۰ هکتار منطقه حفاظت شده و موقعیت اکولوژیکی و توپوگرافی خاص خود دارای پوشش گیاهی، جانوری و منابع حیاتی متنوعی است به گونه ای که افزون بر ۲۰ درصد پوشش جنگلی زاگرس و حدود ۴۰ درصد گونه های دارویی کشور را در خود جای داده است.
هم اینک هفت منطقه حفاظت شده دنا با وسعت ۹۳ هزار و۶۶۰ هکتار، دنای شرقی با وسعت ۲۸ هزار و ۲۰۲ هکتار، خاییز سرخ با مساحت ۳۳ هزار و ۲۳۵ هکتار، خامی با وسعت ۲۵هزار و ۶۷۱ هکتار، دیل با ۱۰ هزار و ۳۸۱ هکتار، سولک با ۲ هزار ۴۲۸۷ هکتار و سیوک با ۱۲ هزار ۸۵۸ هکتار در این استان زیبای طبیعی وجود دارد.
کهگیلویه وبویراحمد همچنین دارای پنج منطقه شکار ممنوع شامل پادنای سمیرم، خرم ناز، لار و ماغر، حاتم و کوه تلرش است.
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد می گوید: توسعه صنعت پرنده نگری در استان نیازمند ثبت تالاب هاست.
جمشید عبدی پور افزود: هنوز هیچ یک از تالاب های کهگیلویه و بویراحمد در فهرست آثار ملی ثبت نشده است.
وی بیان کرد: پرونده ثبت ملی سه تالاب استان از جمله برم الوان و مورد زرد زیلایی در دست اقدام است.
عبدی پور ابراز داشت: در صورت ثبت ملی این مناطق در کنوانسیون تالاب های کشور امکان اختصاص اعتبار برای ایجاد زیرساخت ها فراهم می شود.
وی عنوان کرد: اختصاص خودروهای کمک دار برای جابه جایی گردشگران،جذب راهنماهای گردشگری و حفاظت از این مناطق از نیازهایی است که در صورت ثبت ملی می تواند با مشارکت میراث فرهنگی و گردشگری،بخش خصوصی و حفاظت محیط زیست انجام شود.
عبدی پور با اشاره به اینکه در حال حاضر امکان پرنده نگری در منابع آبی نظیر رودخانه ها و سدهای کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد تاکید کرد: همزمان با مهاجرت پرندگان آبزی و کنار آبزی به رودخانه های استان گشت های کنترلی حریم رودخانه ها از طریق نیروهای حفاظت محیط زیست افزایش یافته است.
جمشید عبدی پور ابراز داشت: پایش منابع آبی با هدف پیشگیری از شکار غیر مجاز و پیشگیری از شیوع احتمالی بیماری های خاص از قبیل , آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در تمام زیستگاه های محل استقرار پرندگان مهاجر انجام می شود.
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد تاکید کرد: تاکنون هیچ موردی از آنفولانزای پرندگان در استان مشاهده نشده است.
تصریح کرد: مهاجرت پرندگان و وحوش به پایین دامنه ها و یا از مناطق سردسیری به مکان های گرمسیری نیز در استان شروع شده که محیط بانان برای حفاظت از گونه های ارزشمند حیات وحش تلاش مضاعف می کنند.
کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی حدود ۱۶ هزار و ۲۴۹ کیلومتر مربع، سرزمینی مرتفع و کوهستانی با اقلیم سردسیری و گرمسیری در جنوب غربی ایران قرار دارد.
