این استان بخش کوچکی از پیکره ایران زمین است که به دلیل اقلیم چهارفصل، زیبایی های طبیعی و آثار تاریخی می توان آن را ایران کوچک نامید.
کهگیلویه و بویراحمد با بیش از ۷۵۰ اثر تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی جذابیت های فراوانی برای گردشگران علاقه مند به تاریخ این سرزمین دارد.
بیش از ۶۱ آسیاب، ۵۴ خانه تاریخی،۴۳ قلعه،۴۰ آب انبار،۲۳ بقعه متبرکه، ۱۹ گورستان، ۱۷ استودان، ۱۳ پل، ۱۳ بافت تاریخی، پنج حمام، پنج مسجد و سه کاروانسرای این استان در فهرست آثار ملی قرار گرفته است.
کهگیلویه و بویراحمد بخشی از تمدن عیلام بوده و در دوره بعد از اسلام و همچنین بعد از ورود آرایی‌ها جزئی از خاک تمامی حکومت‌های ایران بوده است.
روستاهای تاریخی
روستای مارین در ۳۶ کیلومتری شمال شهر دوگنبدان و ۱۹۸ کیلومتری جنوب شرقی یاسوج قرار دارد.
این روستا از شمال به کوه دلی گنج و از شرق به کوه خامی و از جنوب غربی به کوه دیل محدود می‌شود.
روستای مارین یکی از روستاهای تاریخی ایران است که راه سلطنتی شوش به تخت جمشید و بیشاپور (در دوره هخامنشیان)از مجاورت این روستا عبور می‌کرده است.
موقعیت سوق‌الجیشی روستای مارین، در دوره هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان سبب احداث قلعه‌های متعدد راهبانی در آن شده است.
دو طرف روستا دیواره‌های سنگی بلند با درختان سخت‌جانی که گویا جایی بهتر از شکاف سنگ‌ها برای زندگی نیافته‌اند، سرانجام خود را به قله خامین می‌رسانند؛ قله‌ای که در گرمای سوزان جنوب هم کلاه برفی‌اش را از سر برنمی‌دارد.
اما مارین این بهشت زیبای جنوب در سایه‌سار دیواره‌های بلند این قله دور از چشم سوزان خورشید بساط باغ‌هایش را به برکت چشمه‌ساران، روزبه‌روز گسترده‌تر می‌کند.
شرایط آب‌وهوایی، نوع معماری و بافت تاریخی و زیبای این روستا باعث شده تا مردم و گردشگران از آن به‌عنوان ماسوله دوم در جنوب یاد کنند.
روستای لار که در ۳۵ کیلومتری غرب شهر باشت حد فاصل روستاهای تلچگاه و کوهسرک واقع شده تصویری تمام عیار از عصاره زیبایی های تاریخی، طبیعی و مذهبی را به نمایش گذاشته است.
برای رسیدن به یک منطقه زیبا معمولا مسافر سختی سفر در جاده را به جان و دل می خرد تا به مقصد برسد اما در این روزها سفر به باشت و به ویژه روستای لار را باید طور دیگری تجربه کرد.
به اذعان بسیاری از ایرانگردان جاده های منتهی به روستای لار چون نقاشی چیره دست چنان مسافران را مبهوت زیبایی های خود می کند که اصلا متوجه گذر زمان و رسیدن به مقصد نمی شوند.
اگر برای یکبار قصد رهایی از زندگی ماشینی، دود و دم خودروها و فضای مجازی را دارید ،برای دیدن زندگی سنتی اما سالم در روستاهای باشت باید کوله بار سفر را بست.
اینجا دیدن روستاها با سنگ نماهای زیبا و مردمی پر تلاش که برای زندگی بهتر در تکاپویند وجودت را سرشار از انرژی و نشاط می کند.
در این سرزمین عطر پونه محلی فضا را معطر کرده و بازی و خنده کودکان ناب ترین لحظات شیرین را به ارمفان می آورد.
هر چند این روزها در جای جای نقاط روستایی باشت مناظر تماشایی زیادی وجود دارد اما شور و هیجان وصف ناشدنی خوردن عصرانه و صبحانه در زیر درختان بلوط صفای دیگری دارد.
استقبال بی نظیر شهروندان برای لذت بردن از این طبیعت زیبا و چشم نواز و خرید بی واسطه محصول از کشاورزان و دامپروران از دیگر مناظر زیبای دیگری است که تجربه به یادماندنی خواهد بود.
در دو سوی جاده زنان و مردان روستایی محصولات خود را در سبدهای چوبی و پلاستیکی چیده و با مهربانی به خریداران عرضه می کنند.
کوه لار یکی از منحصرترین زیستگاه های گونه های گیاهی و جانوری کشور در نزدیکی این روستا قرار دارد و از معدود ذخیره گاه های گونه گیاهی جاشیر (جوشیر) یکی از گیاهان شیرین و خوراکی در ایران است.
این کوه زیستگاه گونه های جانوری خرس، پلنگ و سایر پستانداران است.
وجود آثاری از بقایای شهر قدیمی لارندان که مورخان از آن به عنوان شهری پررونق در ایران باستان یاد می کنند گیراترین جذابیت این روستاست.
بقایای آتشکده قدیمی، آب انبار، سفال های به جای مانده و سکه های ضرب شده در کوه لار گویای تاریخ کهن این منطقه است.
یکی دیگر از جاذبه های گردشگری روستای لار وجود درخت کهنسال سرو است که به عنوان یکی از قدیمی ترین درختان سرو ایران شناخته شده است.
در کنار این درخت کهنسال کتیبه ها و دست نوشته هایی از دوره های مختلف و آتشکده زرتشت وجود دارد.
تحقیقات ۲ ساله کارشناسان و نمونه برداریهای DNA از درخت سن آن را به ۲ هزار و ۷۷۰ سال تخمین زده است.
ارتفاع این درخت هفت متر و ۴۵ سانتیمتر و دور تنه آن هفت متر است که یکی از سه درخت کهنسال ایران است.
به گفته خانم پروفسور سودابه علی احمد کروری استاد دانشگاه منابع طبیعی و علوم کشاورزی وین اتریش این درخت به جای مانده از دوره زرتشتیان است که اعتقاد زیادی به سرو داشته اند و در هر منطقه ای که زندگی می کرده اند درخت سرو وجود داشته است.
درخت سرو لار در سال ۹۰ در ردیف فهرست اثار طبیعی ملی به ثبت رسید.
آثار تاریخی مستعد جذب جهانگردان
پل بریم که به‌صورت طاق‌های کمانی به هم پیوسته است،یادگار تجارت انسان های روزگاران کهن بوده است.
این پل که ۱۳ دهانه طاق و پایه ستون های قطور دارد یکی از مهمترین مسیرهای ایران باستان بوده که جنوب ایران را به مرکز کشور متصل می کرده است.
وجود رودخانه ای پرآب و طبیعتی زیبا بر جاذبه تاریخی پل بریم افزوده است.
گنبد لیشتر
گنبد لیشتر به شکل پلکانی بر روی تپه‌ای مصنوعی احداث شده است.این گنبد دارای پلان مربع شکل و به وسیله فیلیپوش‌های هشت ضلعی و مخروطی پلکانی ساخته شده است.
فضای داخلی گنبد از طرح‌های زیبای هندسی و مقرنس کاری به شکل لانه زنبوری تزئین شده است.
به باور اهالی منطقه این اثر امامزاده بوده است که گاوبه نیز در کتاب ارجان و کهگیلویه از آن به نام امامزاده حبیب الله یاد برده است.
تل خسرو
یکی از مکان های باستانی در پنج کیلومتری جنوب یاسوج است که بومیان آن را به «کی خسرو» فرزند «سیاوش» از پادشاهان کیانی نسبت می دهند و افسانه این تل، قرن ها سینه به سینه بین مردم روایت می شود.
بومیان می گویند: پس ازآنکه به کی خسرو سروش الهی می رسد، به دشت یاسوج می آید و به سوارانش دستور می دهد هرکدام توبره ای خاک بر روی هم بریزند تا تپه ای شکل بگیرد.
آنطور که در متون اساطیری آمده ،آنگاه خسرو در حضور مردم پادشاهی را واگذار و تن به آب گوارای رودخانه بشار می سپارد .گروهی از سربازان سپاهش به فرماندهی بیژن که شمارشان به ۳۰نفر می رسیده برای پیدا کردن وی اعزام می شوند و در سی سخت و شمال این منطقه در برف گرفتار می شوند که به گردنه بیژن معروف می شود و شهر سی سخت نیز به یاد آن ۳۰ نفر نام نهاده شده است.
شهر تاریخی دهدشت
شهر قدیم دهدشت در ضلع جنوبی شهر امروزی دهدشت، در محدوده ای به وسعت ۳۵ تا ۴۰ هکتار یادگاری از عبور شاخه های فرعی جاده ابریشم است.
این شهر با وجود بناهایی چون مدرسه، کاروانسرا، حمام، مسجد، بازار بزرگ و هفت امامزاده، مجموعه ای بی نظیر از شاهکارهای معماری ایران ایجاد کرده است.
براساس اسناد تاریخی شهر تاریخی دهدشت به دستور مستقیم اردشیر بابکان و به نام فرزندش شاپور بنا شده است.
پل پاتاوه
پل های پاتاوه از آثار بنا شده دوران صفویه و قدیمی ترین بخش آن تخت شاه نشین است که مربوط به دوران ساسانی است.
این مجموعه شامل پنج پل تاریخی است که بر روی برخی از آن ها علائم و نشانه های تزئینات سنگ تراشی به چشم می خورد.
نقش برجسته های تنگ سولک
سنگ های منقوش تنگ سولک آثاری بی نظیر است که قرار گرفتن آن ها در منطقه ای با طبیعتی زیبا و بکر، جذابیت آن را برای بازدیدکنندگان دوچندان کرده است.
تنگه پر است از درختان سرو کهنسال که در گویش محلی این ناحیه به آن سول می گویند.
به همین دلیل است که نام این تنگ، سولک گذاشته شده است. این تنگ، از سایت های بسیار مهم باستانی کشور است.
نقش برجسته و کتیبه بر روی پنج قطعه سنگ جداگانه حجاری شده یادگار اشکانی در تنگ سولک وجود دارد.
راه سنگفرش اسب رو، چشمه گُوَردَک و سروها جلوه‌ای خاص به این اثر بخشیده است.
نقوش برجسته تنگ سولک صحنه‌های گوناگونی از آیین‌های باشکوه باستانی، نمادهای دینی، رزم‌های سواره نظام و پیاده نظام، تاج گذاری و گرفتن حلقه قدرت در حضور خدایان، شکارشاهی، خوش آمد گویی و دیگر جلوه‌های زندگی اشرافی را در دل کوهستان به نمایش گذاشته است.
چهار طاقی خیرآباد
در دوران ساسانی بخشی از تاریخ و تمدن کهن مردم این مرز و بوم، بر بلندای چهار طاقی خیر آباد نقش بسته است.
در درون این چهارطاقی که ایستاده بخشی از آسمان از درون دریچه این چهار طاقی دیده می شود.
در این مجموعه و در نزدیکی چهارطاقی خیرآباد، بقایای پلی تاریخی هم دیده می شود که عظمت تاریخ و تمدن این منطقه را به رخ بینندگان می کشد.
پل و قلعه دختر
یکی از معروف ترین جاذبه های گردشگری کهکیلویه و بویر احمد مجموعه پل و قلعه تاریخی دختر است.
در کنار روستای قلعه دختر، باقی مانده های پل و قلعه ای تاریخی، نشان از سخت کوشی و همت مردم این سرزمین دارد.
پل قلعه دختر بر روی رودخانه مارون است که با نگاه به آن، می توان نقش بزرگی را که در دوران خود داشته احساس کرد.
قلعه دختر نیز بر روی تپه ای مرتفع تر از نقاط دیگر ساخته شده و می توان تمام مناظر اطراف را از آن مشاهده کرد.
هرچند اکنون در قلعه کسی زندگی نمی کند، اما وقتی در میانه حیاط بزرگ قلعه لحظه ای درنگ می کنی و به اتاق های اطراف آن می نگری، احساس می کنی که هنوز هم قلعه سرشار از زندگی است.
قلعه رئیسی بزرگترین قلعه منطقه است که به لحاظ هنر و معماری در نوع خود مثال زدنی است.
مجموعه تاریخی خیرآباد
مجموعه آثار تاریخی منطقه خیرآباد یادگار ۳۵۰ سال شکوه و رونق اقتصاد کشور در ایران باستان است.
این اثر تاریخی شامل پل‌ها و چهارطاقی‌هایی برای سهولت عبور کاروانیان در جاده ارتباطی گچساران به بهبهان احداث شده است.
چهارطاقی خیرآباد بنا به اقوال مشهور آتشکده بوده است.
پل‌ها نیز برای عبور آب، اسکان کاروان‌ها و تردد ساخته شده است.
این سازه‌ها در جاده ارجان که دروازه تجارت ایران از خلیج فارس به جاده ابریشم بود در دوره اردشیر بابکان احداث شده است.
چهارطاقی در معماری به کالبدی با زمینه چهارگوش و پوشش گنبدی، متشکل از چهار پایه و یک طاق گنبدی بر روی آن با چهار ورودی طاق دار گفته می‌شود.
هر چهار پایه و چهارطاق این بنا سالم هستند.
مصالح اصلی به کار رفته در ساخت این بنا، سنگ، گچ و لاشه است که در طول صدها سال گنبد بزرگ و حجیم بنا را حفظ کرده است.
چهارطاقی خیرآباد با چهار فیل گوش پوشیده و طاق روی آن احیا شده است و علاوه براین بنا، در اطراف آن تأسیسات دیگری نیز دیده می‌شود.
این بنای تاریخی در فاصله ۵۰ کیلومتری از شهر دوگنبدان به سمت بهبهان در منطقه خیر آباد و در یک کیلومتری شمال روستای ده جلیل و در مسیر راه شاهی آن دوران در جانب چپ رودخانه خیرآباد قرار دارد.
برنامه ریزی برای توسعه زیرساخت های گردشگری
سرپرست معاونت گردشگری و سرمایه گذاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه ۳۴ طرح زیرساخت گردشگری این استان در دست اجراست گفت: ۸۵۰ میلیارد تسهیلات بانکی برای تکمیل این طرح ها در سال جاری تصویب شده است.
سلمان خوش قدم اظهار داشت: تاکنون ۳۵۰ میلیارد ریال از این اعتبار اختصاص یافته و در حال پرداخت به سرمایه گذاران است.
وی بیان کرد: این اعتبار برای تکمیل مجموعه پارک آبی، طرح تلکابین و اردوگاه های گردشگری کهگیلویه و بویراحمد پیش بینی شده است.
وی میانگین پیشرفت فیزیکی طرح های گردشگری استان را بیش از ۴۰ درصد اعلام کرد.
سرپرست معاونت گردشگری و سرمایه گذاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد:هم اکنون ۱۸ اردوگاه تفریحی رفاهی در مناطق مختلف استان در حال ساخت است.
خوش قدم با بیان اینکه توسعه زیرساخت های گردشگری در مناطق روستایی و عشایر از راهبردهای دولت است افزود: تاکنون هشت طرح بوم گردی در استان بهره برداری شده است.
وی تعداد اقامتگاه های بومگردی در حال احداث استان را ۱۰ واحد ذکر کرد و افزود: این طرح ها ۵۰ تا ۷۰درصد پیشرفت فیزیکی دارند.
خوش قدم گفت:برای احداث هر یک از این اقامتگاه ها یک تا چهار میلیارد ریال براساس نیاز تسهیلات بانکی پرداخت می شود.
سرپرست معاونت گردشگری و سرمایه گذاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد بیان کرد: تهیه کتابچه،فیلم،پوستر از برنامه های در حال اجرا برای معرفی جاذبه های گردشگری استان است.
وی گفت: ۹۳۸جهانگرد از ابتدای سال جاری تاکنون از جاذبه های دیدنی این استان بازدید کرده اند.
سلمان خوش قدم اظهار داشت: امسال گردشگرانی از کشورهای مختلف جهان از جاذبه های طبیعی،تاریخی و مردم شناسی کهگیلویه و بویراحمد بازدید کرده اند.
وی بدون اشاره به آمار مدت مشابه پارسال اظهار داشت: ورود جهانگردان به این استان امسال نسبت به مدت مشابه پارسال افزایش یافته است.
نیمه نخست سال گذشته ۶۱۳ گردشگر خارجی از استان دیدن کردند.
سرپرست معاونت گردشگری و سرمایه گذاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد در ادامه ابراز داشت:از ابتدای سال جاری تاکنون چهار میلیون و ۱۳۷ هزار و ۲۹۰ گردشگر داخلی از جاذبه های طبیعی و تاریخی استان دیدن کرده اند.
خوش قدم تعداد اقامت گردشگران داخلی در کهگیلویه و بویراحمد را یک میلیون و ۸۲۳ هزار نفر برآورد کرد.
وی ادامه داد: امسال مسافرانی از استان های سراسر کشور از جاذبه های طبیعی و تاریخی کهگیلویه و بویراحمد دیدن کردند.
خوش قدم عنوان کرد: کوه گل سی سخت، آبشار یاسوج، پل بریم باشت، بارگاه بی بی حکیمه (س) خواهر امام رضا (ع) گچساران، چشمه بلقیس چرام و نقش برجسته های تنگ سولک از مهمترین جاذبه های دیدنی استان هستند.
سرپرست معاونت گردشگری و سرمایه گذاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد اضافه کرد: استان به دلیل اقلیم چهارفصل در همه ایام سال ظرفیت پذیرش گردشگر را دارد.
خوش قدم افزود: شهرستان های گچساران و باشت در فصل بهار و یاسوج و سی سخت در تابستان پذیرای بیشترین گردشگران امسال بوده اند.
وی عنوان کرد: در فصل پاییز مناطق گرمسیری کهگیلویه و بویراحمد ظرفیت های خوبی برای جذب گردشگر دارند.
خوش قدم تصریح کرد:به دلیل آب و هوای مفرح و امکان اسکان در چادر کهگیلویه و بویراحمد یکی از مقاصد ارزان قیمت گردشگری است.
وی تاکید کرد: روستاهای کریک، تمنک، ده شیخ، قلات بویراحمد و دامنه‌های خامی به دلیل داشتن اقامتگاه‌های بومگردی فرصت طلایی برای آشنایی با جاذبه‌های طبیعی و مردم شناسی استان است.
خوش قدم اظهار داشت: نظارت بر یک هزار و ۲۰۰ تخت اقامتی در هتل‌ها و مهمانسراها، ساماندهی پارک‌های اسکان از مهمترین اقدامات انجام شده برای پذیرایی بهتر از گردشگران در کهگیلویه و بویراحمد است.
کهگیلویه وبویراحمد با بیش از ۱۶ هزار کیلومتر مربع وسعت بین استان‌های فارس، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، اصفهان و خوزستان قرار دارد.
این استان دارای دو منطقه سردسیری و گرمسیری است.
شهرستان‌های بویراحمد و دنا در منطقه سردسیری قرار گرفته‌اند و شهرستان‌های گچساران، باشت، چرام، کهگیلویه، لنده و بهمئی هم در منطقه گرمسیری واقع شده‌اند.
افزون بر ۲ هزار و ۶۰۰ اثر تاریخی، فرهنگی و طبیعی در کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد که از این تعداد ۷۵۰ مورد در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
کهگیلویه و بویراحمد با ۷۲۳ هزار نفر جمعیت در جنوب غربی ایران قرار دارد و این استان بیش از ۱۶ هزار کیلومتر مربع مساحت دارد.
