در باب فواید فضای مجازی بسیار گفته اند و فراوان شنیده اید. منتقدان نیز ضمن تاکید بر آثار مثبت این فضا، برخی مضرات احتمالی آن را برشمرده اند. اما به لحاظ ارتباطی، از نکات منفی فضای مجازی کمتر سخنی به میان آمده است. از جمله اینکه در این فضا کمتر به تولید محتوای مناسب پرداخته می شود و فقط به دلیل سرعت انتشار و دربرگیری بالا، به انتشار پیام های فاقد ارزش خبری لازم اکتفا می کنیم.
ظهور این رسانه جدید هنوز نتوانسته جای کانالهای ارتباطی سنتی از جمله نشریه ها را بگیرد و فقط در بهترین حالت، ممکن است کمی ذائقه مردم را تغییر و کوتاه خوانی را رواج داده باشد، اما آن دسته از افراد جامعه که تعقیب کننده اخبار کامل، موثق و همچنین تحلیل ها و گزارش های مطمئن هستند همچنان سراغ جراید را می گیرند.
حال چرا اینگونه است؟ مگر نه اینکه روابط عمومی ها باید از ابزارهای جدید و به اصطلاح الکترونیک به گونه ای استفاده می کردند که اثراگذاری آن بسیار بیشتر از شیوه های سنتی باشد و در واقع جایگزین آن شود؟ در پاسخ به این سئوال و اینکه چرا اینگونه نشد، به نظر می آید بازهم توپ در زمین مسئولان روابط عمومی است و این فعالان عرصه ارتباطات هستند که نتوانستند از این نمد برای خود کلاهی ببافند.
در حال حاضر بیشترین استفاده اکثر روابط عمومی ها از فضای مجازی به اطلاع رسانی لحظه ای در کانال های تلگرامی بر‌می‌گردد. حتما تاکنون بارها دیده اید که فلان مسئول در جلسه ای حضور داشته و شخصی با موبایل در حال عکاسی از ایشان است و چند دقیقه بعد در نرم افزارهای پیام رسان از جمله تلگرام این عکس با زیرنویسی مبنی بر حضور جناب آقای مسئول در این نشست درج شده است. و یا دیگر پیام هایی از این دست که فاقد ارزش خبری و اطلاعات لازم هستند، مانند بازدید از یک مکان و یا همراهی مسئولی عالی رتبه‌تر و ... که هر روز در کانال ها می بینید. غافل از اینکه این نوع اطلاع رسانی کمترین اثربخشی را دارد و هیچ وقت نمی توان واژه خبررسانی را برای اینگونه اطلاع رسانی ها انتخاب کرد و تنها می توان گفت که شما یک پیام ارسال کردید. پیامی که فاقد هرگونه ارزش خبری است و عناصر تشکیل خبر را ندارد.
سئوال اساسی این است که با این وضعیت پس چرا اطلاع رسانی می کنید؟ اصلا برای مخاطبان شما چه سودی دارد که بدانند آقای رئیس الان کجا تشریف دارند و چه می کند؟! جالب اینجاست که به انتشار این پیام در یک گروه هم راضی نیستند و در هر گروه مرتبط و غیرمرتبطی که عضو هستند، حال از گروه خانوادگی، جک و شعر گرفته تا گروه‌های تخصصی و... حضور و اقدام رئیس محترم را فریاد می زنند.
همین الان گروه های عمومی تلگرام را چک کنید، چه می‌بینید؟ چه تعداد عکس با زیرنویس حضور مسئول فلان نهاد در نشست بهمان و در چند گروه منتشر شده است؟ چندی پیش که نشست مدیریت بحران استان با حضور نوبخت برگزار شد این پیام مرتب در گروه ها تکرار می شد 'حضور جناب آقای دکتر... در نشست مدیریت بحران با حضور ... و فقط اسامی مسئولان محترم بود که بجای نقطه چین می نشست.
واقعا این چه جور اطلاع رسانی است؟ چه ارزشی دارد؟ خوب الان متوجه شدیم رئیس سازمان x در این جلسه پربار حضور دارد، حالا چکار کنیم؟ برایش تندیس بسازیم یا لوح تقدیر بفرستیم؟! این حضور چه دردی از مخاطب شما دوا می‌کند؟ اصلا خود این جلسات چقدر برای مخاطبان آورده دارد که حالا قرار باشد حضور رئیس اداره شما در آن را به فال نیک بگیریم؟
یادمان نرود که یکی از مهمترین اصول روابط عمومی تولید محتواست و نوع کانال ارتباطی در درجه بعدی اهمیت قرار دارد. پس اگر نتوانیم محتوای مناسب تولید کنیم دیگر فضای مجازی یا حقیقی تفاوتی ندارد و برقرای ارتباط از نوع مذکور به ضدارتباط تبدیل می‌شود. یک ارتباط یک طرفه و حتی می‌توان گفت خودخواهانه. یعنی مخاطب شما وقتی اطلاعات لازم و مناسب را دریافت نکند گروه را ترک می کند.
چه بسا بسیاری افراد به دلیل انتشار همین نوع پیام‌های تکراری و بدون اثر، گروهی را که به برخی مطالب آن نیاز هم داشتند ترک کردند.
قرار این بود که در روابط عمومی الکترونیک ارتباط دوسویه باشد و در اصل همین مزیت دوسویه بودن است که ابزارهای جدید ارتباطی را از قدیمی‌ها متمایز می‌کند اما ما از فرصت‌های ایجاد شده توسط این ابزارهای ارتباطی مدرن، بهره کافی نبردیم.
جرج گربنر؛ نظریه پرداز علوم ارتباطات می گوید: 'ارتباطات؛ تعامل از طریق پیام هاست.' پس اینگونه اطلاع رسانی را نمی توان ارتباط نامید چون تعاملی صورت نمی گیرد و فقط می توان آن را یک نوع تبلیغ کم‌اثر دانست. تبلیغی که از میزان بازخورد آن اطلاعی نداریم و حتی حاضر به بررسی میزان تاثیر آن نیستم و فقط دلمان خوش است که اطلاع رسانی کرده ایم.
جدای از اینکه اینگونه اطلاع رسانی ها فایده چندانی برای سازمان ندارد، برای کسانی که به صورت حرفه‌ای کار خبررسانی را انجام می دهند نیز مشکلاتی به وجود آورده است. بارها دیده‌ایم که در جلسات، عکاس یا فیلمبردار در حال انجام رسالت حرفه‌ای خودش است و متاسفانه افراد موبایل به دست! در کادر این عکاسان و فیلمبرداران قرار گرفته و برای ایشان مشکلاتی را به وجود می‌آورند.
کاش فقط یک بار تاثیرگذاری این نوع اطلاع رسانی را مورد بررسی قرار دهیم و ببینیم استفاده از این فضا برای سازمان مفید بوده و یا فقط برای اینکه بگوییم در فضای مجازی حضور داریم اینگونه پیام‌ها را منتشر می کنیم.
کارشناس ارشد علوم ارتباطات
انتهای پیام ظهور این رسانه جدید هنوز نتوانسته جای کانالهای ارتباطی سنتی از جمله نشریه ها را بگیرد و فقط در بهترین حالت، ممکن است کمی ذائقه مردم را تغییر و کوتاه خوانی را رواج داده باشد، اما آن دسته از افراد جامعه که تعقیب کننده اخبار کامل، موثق و همچنین تحلیل ها و گزارش های مطمئن هستند همچنان سراغ جراید را می گیرند.
حال چرا اینگونه است؟ مگر نه اینکه روابط عمومی ها باید از ابزارهای جدید و به اصطلاح الکترونیک به گونه ای استفاده می کردند که اثراگذاری آن بسیار بیشتر از شیوه های سنتی باشد و در واقع جایگزین آن شود؟ در پاسخ به این سئوال و اینکه چرا اینگونه نشد، به نظر می آید بازهم توپ در زمین مسئولان روابط عمومی است و این فعالان عرصه ارتباطات هستند که نتوانستند از این نمد برای خود کلاهی ببافند.
در حال حاضر بیشترین استفاده اکثر روابط عمومی ها از فضای مجازی به اطلاع رسانی لحظه ای در کانال های تلگرامی بر‌می‌گردد. حتما تاکنون بارها دیده اید که فلان مسئول در جلسه ای حضور داشته و شخصی با موبایل در حال عکاسی از ایشان است و چند دقیقه بعد در نرم افزارهای پیام رسان از جمله تلگرام این عکس با زیرنویسی مبنی بر حضور جناب آقای مسئول در این نشست درج شده است. و یا دیگر پیام هایی از این دست که فاقد ارزش خبری و اطلاعات لازم هستند، مانند بازدید از یک مکان و یا همراهی مسئولی عالی رتبه‌تر و ... که هر روز در کانال ها می بینید. غافل از اینکه این نوع اطلاع رسانی کمترین اثربخشی را دارد و هیچ وقت نمی توان واژه خبررسانی را برای اینگونه اطلاع رسانی ها انتخاب کرد و تنها می توان گفت که شما یک پیام ارسال کردید. پیامی که فاقد هرگونه ارزش خبری است و عناصر تشکیل خبر را ندارد.
سئوال اساسی این است که با این وضعیت پس چرا اطلاع رسانی می کنید؟ اصلا برای مخاطبان شما چه سودی دارد که بدانند آقای رئیس الان کجا تشریف دارند و چه می کند؟! جالب اینجاست که به انتشار این پیام در یک گروه هم راضی نیستند و در هر گروه مرتبط و غیرمرتبطی که عضو هستند، حال از گروه خانوادگی، جک و شعر گرفته تا گروه‌های تخصصی و... حضور و اقدام رئیس محترم را فریاد می زنند.
همین الان گروه های عمومی تلگرام را چک کنید، چه می‌بینید؟ چه تعداد عکس با زیرنویس حضور مسئول فلان نهاد در نشست بهمان و در چند گروه منتشر شده است؟ چندی پیش که نشست مدیریت بحران استان با حضور نوبخت برگزار شد این پیام مرتب در گروه ها تکرار می شد 'حضور جناب آقای دکتر... در نشست مدیریت بحران با حضور ... و فقط اسامی مسئولان محترم بود که بجای نقطه چین می نشست.
واقعا این چه جور اطلاع رسانی است؟ چه ارزشی دارد؟ خوب الان متوجه شدیم رئیس سازمان x در این جلسه پربار حضور دارد، حالا چکار کنیم؟ برایش تندیس بسازیم یا لوح تقدیر بفرستیم؟! این حضور چه دردی از مخاطب شما دوا می‌کند؟ اصلا خود این جلسات چقدر برای مخاطبان آورده دارد که حالا قرار باشد حضور رئیس اداره شما در آن را به فال نیک بگیریم؟
یادمان نرود که یکی از مهمترین اصول روابط عمومی تولید محتواست و نوع کانال ارتباطی در درجه بعدی اهمیت قرار دارد. پس اگر نتوانیم محتوای مناسب تولید کنیم دیگر فضای مجازی یا حقیقی تفاوتی ندارد و برقرای ارتباط از نوع مذکور به ضدارتباط تبدیل می‌شود. یک ارتباط یک طرفه و حتی می‌توان گفت خودخواهانه. یعنی مخاطب شما وقتی اطلاعات لازم و مناسب را دریافت نکند گروه را ترک می کند.
چه بسا بسیاری افراد به دلیل انتشار همین نوع پیام‌های تکراری و بدون اثر، گروهی را که به برخی مطالب آن نیاز هم داشتند ترک کردند.
قرار این بود که در روابط عمومی الکترونیک ارتباط دوسویه باشد و در اصل همین مزیت دوسویه بودن است که ابزارهای جدید ارتباطی را از قدیمی‌ها متمایز می‌کند اما ما از فرصت‌های ایجاد شده توسط این ابزارهای ارتباطی مدرن، بهره کافی نبردیم.
جرج گربنر؛ نظریه پرداز علوم ارتباطات می گوید: 'ارتباطات؛ تعامل از طریق پیام هاست.' پس اینگونه اطلاع رسانی را نمی توان ارتباط نامید چون تعاملی صورت نمی گیرد و فقط می توان آن را یک نوع تبلیغ کم‌اثر دانست. تبلیغی که از میزان بازخورد آن اطلاعی نداریم و حتی حاضر به بررسی میزان تاثیر آن نیستم و فقط دلمان خوش است که اطلاع رسانی کرده ایم.
جدای از اینکه اینگونه اطلاع رسانی ها فایده چندانی برای سازمان ندارد، برای کسانی که به صورت حرفه‌ای کار خبررسانی را انجام می دهند نیز مشکلاتی به وجود آورده است. بارها دیده‌ایم که در جلسات، عکاس یا فیلمبردار در حال انجام رسالت حرفه‌ای خودش است و متاسفانه افراد موبایل به دست! در کادر این عکاسان و فیلمبرداران قرار گرفته و برای ایشان مشکلاتی را به وجود می‌آورند.
کاش فقط یک بار تاثیرگذاری این نوع اطلاع رسانی را مورد بررسی قرار دهیم و ببینیم استفاده از این فضا برای سازمان مفید بوده و یا فقط برای اینکه بگوییم در فضای مجازی حضور داریم اینگونه پیام‌ها را منتشر می کنیم.
کارشناس ارشد علوم ارتباطات
کپی شد
