قالی گل‌سرخ محصولی انحصاری از منطقه اسفندقه در شهرستان جیرفت که به دلیل خاص بودن آن در دنیا به ویژه کشورهای اروپایی طرفداران خود را پیدا کرده بود، در این قالی سمبلی از پیوند تاریخ و فرهنگ جنوب استان کرمان رقم خورده ولی متاسفانه سال‌ها زیر بار مصائب اقتصادی و ضعف‌های مدیریتی هیچ اقدامی برای شناسنامه‌دار کردن این قالی نشده بود اما سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با درک این واقعیت، هستی با شکوه قالی گل‌سرخ را از سمت نیستی و نابودی غریبانه به سوی برندسازی و شناسایی بیشتر این محصول تغییر داد.
قالی گل‌سرخ اسفندقه در دولت تدبیر شناسنامه‌دار شد
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان جیرفت از ثبت ملی قالی گل‌سرخ اسفندقه خبر داد و گفت: در جلسه بررسی آثار ارائه شده در وزارت میراث فرهنگی کشور، قالی گل‌سرخ اسفندقه به نام جیرفت در لیست آثار ملی ایران ثبت شد.
محمد سالاری افزود: قدمت بافت این قالی به اواخر دوران قاجاریه برمی‌گردد و نقش و نگار این قالی از پارچه‌های گلدار آن دوره الگوبرداری شده است.
وی ادامه داد: قالی گل‌سرخ اسفندقه مشتریان خاصی در کشورهای اروپایی داشته و در جهان کاملا شناخته شده است.
قالی گل‌سرخ اسفندقه کالایی ارزشمند
کارشناس فرش با بیان اینکه قالی گل سرخ اسفندقه کالایی لاکچری و ارزشمند است، گفت: در بافت این نوع قالی ۱۰ تا ۱۲ رنگ همچون قرمز گلی، عنابی، سبز، نارنجی، سفید، نخودی، آبی، صورتی، قهوه‌ای و مشکی به کار برده می‌شود.
حسین بهادری افزود: این نوع رنگ‌بندی ریشه در آداب و رسوم اهالی اسفندقه دارد و بنا به گفته مردم این منطقه، طرح افسانه‌ای قالی گل‌سرخ با روح و جان مردمان این دیار عجین شده چرا که در گذشته معیار و ملاک هنرمندی دختران دم بخت و نو عروسان بر اساس توانمندی آن‌ها در بافت قالی یا به کار بردن طرح‌های زیبا و پر فروش سنجیده می‌شد.
وی علت نامگذاری قالی گل‌سرخ اسفندقه را وجود دسته گل‌های رُزی شکل عنوان کرد و گفت: طرح گل‌سرخ طبق تحقیقات به عمل آمده از بافندگان این منطقه به ویژه بافنده معروف این دیار "قیصر خلیفه" که متأسفانه اکنون در قید حیات نیست، از پارچه‌ای با عنوان گلرخ که تجار برای خان این منطقه (محمدباقر خان) می‌آوردند اقتباس شده و چون خان از طرح این پارچه خوشش آمده بود به بافندگان این منطقه سفارش بافت آن را می‌داد.
بهادری افزود: از حدود ۲۰۰ سال قبل این طرح در منطقه اسفندقه بافته می‌شود و حاشیه‌های بزرگ در این فرش به نام هاشمی و لاله عباسی و مُنجُق شناخته می‌شود که حاشیه هاشمی را فردی به همین نام که از تجار فرش تهران بود به این منطقه می‌آورد.
کارشناس فرش با بیان اینکه قالی گل‌سرخ با این سه حاشیه بافته می‌شود، گفت: حاشیه منجق این طرح به شکل ۲ گل رز بوده که به صورت قرینه کنار هم قرار دارند و وقتی از زمینه کرِم در این حاشیه استفاده شود، همخوانی زیبایی در فرش ایجاد می‌کند.
وی افزود: شاید یکی از دلایل شهرت و مورد توجه قرار گرفتن این فرش در میان خریداران، همین ویژگی است که به هر بیننده‌ای آرامش می‌دهد و این خود دلیلی بر ذوق هنری مردم این منطقه است.
بهادری نوع گره قالی گل سرخ اسفندقه را گره فارسی برشمرد و گفت: این گره به گره افشاری نیز معروف بوده چون قسمتی از ایل بزرگ افشار در این منطقه وجود دارد و اقتباس این گره از بافندگان ایل افشار بوده است.
قالی باف اسفندقه ای گفت: بزرگترین مشکل قالی بافان گل سرخ اسفندقه نبود بیمه است که امیدواریم با حمایت مسئولان این مشکل برطرف شود.
پویایی بافندگان با ثبت ملی قالی اسفندقه
بافنده قالی گل‌سرخ اسفندقه گفت: ثبت ملی این قالی گامی در جهت انگیزه بیشتر قالی بافان این منطقه است که جای تشکر دارد.
فاطمه محمدحسنی با بیان اینکه با ثبت ملی قالی اسفندقه بانوان بیشتری ترغیب به بافت قالی می‌شوند، اظهار داشت: با توجه به خشکسالی‌های پیاپی کشاورزی در این منطقه بسیاری از روستاها دچار رکود شده ولی با ثبت ملی قالی اسفندقه زمینه رونق اشتغالزایی این منطقه فراهم می شود.
منطقه اسفندقه در فاصله ۷۵کیلومتری از شهر جیرفت واقع شده که یکی از مناطق ییلاقی و خوش آب و هوای شهرستان جیرفت بوده که شامل روستاهای فردوس، فتح آباد و دولت آباد است.
با تدبیر دولتمردان، تار و پود قالی در هم تنیده اسفندقه از فرش به عرش پرواز داده شده و کالبد این هنر را با تار و پود فرش پیوند زده تا آنجا که قالیبافی نه تنها یک هنر بلکه اینک به یک صنعت و حرفه با قابلیت اشتغال زایی بسیار بالا تبدیل شده است.
