هر گوشه و دیار استان پهناور و تاریخی کرمان جاذبه های فرهنگی و باستانی خاص خود را دارد، بطوریکه مردمان این دیار کهن با سازه ها و ساخته های دست خود گنجینه ای غنی از تمدن و سنت را به یادگار گذاشته اند.
صنایع دستی استان کرمان نقش پر رنگی در به رخ کشیدن آداب و رسوم مردم این خطه دارد به گونه ای که حضور صنایع دستی در زندگی روزمره و آیین های این مردم قابل مشاهده و ملموس است.
عروسک سازی یکی از صنایع دستی پرسابقه و ارزشمند مادران کرمانی برای کودکان و نوجوان خود محسوب می شود که علاوه بر وسیله بازی، مونس تنهایی و نشان دهنده دغدغه ها و عواطف زنان و مردان این استان است.
عاروسو که برگرفته از کلمه عروسک در گویش محلی، از ساخته های دست زنان روستایی شهرستان شهربابک در شمال غرب کرمان است که با ساده ترین لوازم و مواد ساخته می شود که ساخت آن سالهای اخیر به دلیل کم توجهی و ورود اسباب بازی های مدرن کودکانه کمرنگ شده است.
مسئول ثبت آثار اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان گفت: خاستگاه این عروسک دست ساز پارچه ای بیشتر در دهستان ده نو و استبرق شهرستان شهربابک است و هنر ساخت این عروسک از مادران به فرزندان دختر خود، سینه به سینه انتقال داده می شود.
مینا صالحی افزود: مادران این عروسک ها با لوازم در دسترس خود مانند پارچه، نخ و سوزن، پنبه یا چوب این عروسک ها را برای بازی و سرگرمی دختر بچه های خود درست می کردند که کودکان پس از توانایی ساخت این عروسک، آن را در جمع هم سن و سالان می ساختند.
وی تصریح کرد: ساخت عروسک عاروسو بهانه و سرگرمی لذت بخشی برای ساعت ها بازی گروهی بود و کودکان در نقش همان عروسک ها برای مدتی داستانی برای بازی خود طراحی می کردند و مادر، پدر، فرزند یا خاله می شدند.
مسئول ثبت آثار اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان بیان کرد: چهره عروسک های عاروسو برگرفته از احساسات و عواطف پاک کودکان بود به گونه ای که برخی چهره ها شاد و غمگین، پیر و جوان، زن و مرد، لاغر و چاق بودند و نشان دهنده حالات درونی کودک بود.
وی اظهار داشت: گاهی زنان چیره دست چنان هنرمندانه چهره آنها را با نخ و سوزن طراحی می کردند که این عروسک ها تداعی کننده چهره واقعی افراد دور و بر کودکان بود.
صالحی افزود: با توجه به شواهد و خاطرات ذکر شده از خانمهای مسن شهربابک، می توان قدمت این نوع عروسک ها را به بیش از ۱۲۰ سال قبل تخمین زد که هنر ساخت آن به نسل های بعد منتقل شده است.
وی تاکید کرد: این عروسکها در گذشته وسیله ای برای پر کردن وقت کودکان به شیوه سالم با امکانات محدود در قدیم بوده و از نظر اجتماعی و فرهنگی تاثیر زیادی در شکل گیری دنیای کودکان داشته است.
مسئول ثبت آثار اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان با اشاره به فراموشی عروسک عاروسو در گذر زمان تصریح کرد: در حال حاضر در صورت ثبت این هنر دستی به عنوان اثر ناملموس، می تواند تاثیر اقتصادی مثبتی بر اقتصاد زنان خانه دار هنرمند داشته باشد.
وی ادامه داد: همچنین با آموزش ساخت این عروسک ها به کودکان کم توان ذهنی و معلول می‌توان برخی از اوقات فراغت آنها را به شیوه صحیح پر کرد و از نظر اقتصادی هم سطح آنها را ارتقا داد.
صالحی گفت: همچنین از ترویج و معرفی عروسک عاروسو می توان به عنوان یک هویت فرهنگی که منتقل کننده آداب و رسوم بومی منطقه و در قالب یک بازی و حکایت معرفی کرد.
وی تاکید کرد: امروزه از عاروسو می تواند به عنوان صنایع دستی خاص و بومی مورد عرضه شود و قابلیت اشتغال زایی و درآمد زایی برای جامعه محلی را دارد و همچنین برای گردشگران داخلی و خارجی دارای جذابیت ویژه ای داشته باشد.
نهادهایی مانند میراث فرهنگی و صنایع دستی و کانون پرورشی کودکان و نوجوانان با ثبت، معرفی و حمایت از ساخت و تکثیر این عروسک پارچه ای دست ساخت، می توانند گام موثری برای این ساخته دست کودکان کرمانی و ایرانی بردارند.
