حتی اگر 91 هزار نفر دارای 'اشتغال ناقص' در استان کرمانشاه را هم به حساب بیاوریم، تعداد کل شاغلان این استان 2 میلیون نفری به سختی به 557 هزار نفر می رسد.
این در حالی است که براساس طرح آمارگیری از نیروی کار مرکز آمار ایران در سال 96، آمار 'بیکاران مطلق' کرمانشاه از 153 هزار نفر هم فراتر رفته است.
بیکار مطلق کسی است که حتی یک ساعت در هفته هم کار نمی کند و اما اگر میزان کار از یک تا 43 ساعت در هفته باشد، اشتغال ناقص گفته می شود.
از نظر مرکز آمار، کسی که اشتغال ناقص دارد جزء جمعیت بیکار محسوب نمی شود در حالی که به نظر می رسد اسامی بخش قابل توجهی از این افراد باید در لیست بیکاران نوشته شود زیرا با درآمد 10 یا 20 ساعت کار نمی توان حتی یک زندگی ساده هم داشت.
آنچنان که طهمورث الیاسی بختیاری، رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کرمانشاه به خبرنگار ایرنا گفت، مهمترین دلایل اشتغال ناقص در استان کرمانشاه 'فصل غیرکاری، رکود کاری و پیدا نکردن کار با ساعت بیش تر' است در حالی که متقاضی انجام کار اضافی به وفور وجود دارد.
به گفته الیاسی، نرخ بیکاری جوانان 15 تا 29 ساله استان نیز از بیکاری 37.4 درصدی این گروه سنی حکایت دارد.
** ریشه غول بیکاری کجاست؟
بحران بیکاری در استان کرمانشاه هرچند در سال های اخیر نرخ افزایشی داشته اما تازگی ندارد و این استان در 19 سال اخیر 15 بار رکوردار بیشتر بیکاری در کشور بوده است.
جنگ تحمیلی، ناپایداری و کاغذ بازی در فضای کسب و کار، ناتوانی در جذب سرمایه گذاری، ضعف فرهنگ کار و سختگیری بانک ها در دادن تسهیلات بویژه به کارآفرینان، از مهمترین دلایل رشد روزافزون جمعیت بیکار کرمانشاه بوده است.
از سوی دیگر رشته‌های تحصیلی دانشگاهی و نیازهای بازار کار استان همسو نبوده و نتیجه آن رشد تصاعدی دانش آموخته‌های بیکار و فاقد مهارت بوده است.
به گفته محسن دارابی، مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری کرمانشاه بیش از '70 درصد' جمعیت بیکاران استان مهارت لازم را برای اشتغال ندارند.
دنبال کردن این مسیر سرآغاز رسیدن به کلیدی است که بی شک قفل اشتغالزایی در کرمانشاه را باز خواهد کرد؛ قفلی که خلاصه آن می شود: 'غفلت از ظرفیت های بومی و محلی استان و تمرکز بیش از اندازه بر طرح های هزینه بر اما غیراشتغالزا'.
واقعیت این است که تا زمانی اولویت های سرمایه‌گذاری در استان کرمانشاه تعیین و در عمل پیگیری نشود، نمی توان منتظر رونق کسب و کار و اشتغالزایی بود.
** همه تخم مرغ های کرمانشاه را در یک سبد نگذارید
مدیران کرمانشاه ده ها سال از توان و انرژی خود و ظرفیت های بومی و محلی استان را به پای احداث پتروشیمی، پالایشگاه، خودروسازی و شهرک های صنعتی قربانی کرده اند که نتیجه آن ایستادن کرمانشاه بر قله بیکاری کشور است.
تا زمانی هم که ساخت طرح های بزرگ پتروشیمی، پالایشگاه و... اولویت اصلی مسئولان استان باشد و بی‌توجهی دیرینه آنها به ظرفیت های منحصر به فرد کرمانشاه ادامه یابد، نه تنها خبری از بهبود کسب و کارهای مردمی و اشتغالزا نیست که باید منتظر رکوردشکنی‌های جدید در نرخ بیکاری بود.
این تغییر نگاه هرگز به معنی بی توجهی به صنعت، پتروشیمی و... نیست بلکه معنی درست آن پرهیز از مصرف تمام توان و توجه به این بخش و گذاشتن بیشتر تخم مرغ های کرمانشاه در سبدهای مهمتری است.
شاید یک مثال ساده، بحث را روشن تر کند؛ اکنون برای تکمیل پنج مصوبه و طرح نیمه کاره صنعتی و پالایشگاهی در استان کرمانشاه (پالایشگاه آناهیتا، پتروشیمی اسلام آباد غرب، طرح توسعه پتروشیمی کرمانشاه، ذوب آهن بیستون و گسترش سوخت سبز) حدود 17 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است در حالی که حتی اگر این هزینه هنگفت بدون مشکل و پیگیری نفسگیر و معمول چندین ساله تامین شود، در نهایت تنها چهار هزار شغل ایجاد می کند.
اما اگر تنها بخش کمی از این اعتبار نجومی در حوزه مزیت های استان بویژه کشاورزی (کشت مکانیزه، صنایع تبدیلی، گیاهان دارویی، توسعه شیلات و دامداری و...) و گردشگری (آثار تاریخی و طبیعی، صنایع دستی، فرهنگ و آداب و رسوم محلی و...) هزینه شود، اشتغالزایی ده ها برابری و درآمدزایی مضاعف خواهد داشت و محیط زیست استان هم در امان خواهد بود.
قابل انکار نیست که رونق واقعی و چند بعدی در بخش کشاورزی و گردشگری به معنی ترغیب و جذب بخش خصوصی برای سرمایه گذاری بیشتر و در نهایت سپردن کار به دست خود مردم است.
در برخی کشورهای همسایه تجربه های موفقی از سرمایه گذاری در بخش گردشگری یا کشاورزی وجود دارد و نمونه های نزدیک تر آن هم در داخل کشور هست که بررسی و آسیب شناسی آنها برای مسئولان کرمانشاهی اقدام سختی نیست.
** چه باید کرد؟
بخش مهمی از این تغییر ریل و برداشتن موانع باید در تهران صورت گیرد؛ یعنی همه مسئولان اعم از مدیران و نمایندگان مجلس استان کرمانشاه باید متولیان ارشد دولت را قانع کنند که کلید شکوفایی و رونق این استان در 'تغییر اولویت های اقتصادی' است.
حذف یا دست کم تعلیق بخشی از قوانین سختگیرانه برای سرمایه گذاری و راه اندازی کسب و کار، به راه آوردن و قانع کردن بانک ها برای دادن تسهیلات مصوب به کارآفرینان و مماشات با صاحبان کسب و کار، خودداری از سختگیری های مالیاتی و توسعه معافیت‌های مالیاتی بویژه در بخش گردشگری و صنایع دستی، تلاش برای جذب اعتبارات ماده 180 توازن (اعتبارات خاص مناطق محروم) که تاکنون جذب نشده و پیگیری ماده 112 قانون برنامه ششم و ردیف بودجه کمک به توسعه استان های جنگ زده از مهمترین و ابتدایی ترین کارها برای قد راست کردن کشاورزی و گردشگری است.
جدا از این راهکارهای کلی، برای شکوفا کردن کشاورزی همچنین لازم است که ماشینی کردن کشاورزی بویژه در روستاها، کشت مزیت نسبی استان، استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی مرتبط در هر شهرستان، توجه به صنعت حمل و نقل کشاورزی، خرید تضمینی محصولات، ارائه آموزش های رایگان به کشاورزان، شناسایی، حفظ، برداشت، بازاریابی، عرضه و معرفی گیاهان دارویی، توسعه شیلات و دامداری ماشینی و احداث کارخانه ریسندگی و رنگرزی برای فرآوری انبوه پشم گوسفند در دستور کار قرار گیرد.
اجرای کریدور گردشگری بیستون - طاق بستان و ساماندهی طاق بستان و پیگیری ثبت جهانی آن، ساماندهی مکان های مهم و پربازدید استان از جمله سراب نیلوفر، تالاب هشیلان، بوستان کوهستان، بازار سنتی کرمانشاه، تهیه نرم افزار جامع گردشگری استان و توزیع گسترده آن، توسعه، ساماندهی و توزیع مناسب اماکن اقامتی در سراسر استان، معرفی آثار دیدنی، تاریخی، طبیعی و سوغات استان در سطح ملی و فراملی، ساماندهی گروه های راهنمای گردشگری از جمله برای استقبال از گردشگران خارجی، تکمیل چرخه تولید تا فروش صنایع دستی استان بویژه فرش و گلیم و ایجاد راسته بازار صنایع دستی هم از ضروری ترین اقدام ها برای شکوفا کردن بخش گردشگری کرمانشاه است.
اگر این راهکارها به مرحله عمل و اجرا نرسد، شعار اشتغالزایی و رونق کسب و کار در استان کرمانشاه نه تنها شدنی نیست که حتی باید منتظر رشد جمعیت بیکار و رکود بیشتر در استان بود؛ همانند 'وعده کاهش 2 درصدی بیکاری' اسدالله رازانی، استاندار سابق کرمانشاه که به افزایش 3.5 درصدی تعداد بیکاران انجامید.
استان 2 میلیون نفری کرمانشاه در انتهای سال 93 نرخ بیکاری 15.7 درصد را تجربه کرد، در سال 94 به 17.6 درصد رسید و در سال 95 رکورد 22 درصد را ثبت کرد؛ کرمانشاه در سال 96 نیز همچنان از پیشتازان میدان بیکاری کشور بود.
7444/8066
گزارش از عبدالله الماسی
انتهای پیام این در حالی است که براساس طرح آمارگیری از نیروی کار مرکز آمار ایران در سال 96، آمار 'بیکاران مطلق' کرمانشاه از 153 هزار نفر هم فراتر رفته است.
بیکار مطلق کسی است که حتی یک ساعت در هفته هم کار نمی کند و اما اگر میزان کار از یک تا 43 ساعت در هفته باشد، اشتغال ناقص گفته می شود.
از نظر مرکز آمار، کسی که اشتغال ناقص دارد جزء جمعیت بیکار محسوب نمی شود در حالی که به نظر می رسد اسامی بخش قابل توجهی از این افراد باید در لیست بیکاران نوشته شود زیرا با درآمد 10 یا 20 ساعت کار نمی توان حتی یک زندگی ساده هم داشت.
آنچنان که طهمورث الیاسی بختیاری، رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کرمانشاه به خبرنگار ایرنا گفت، مهمترین دلایل اشتغال ناقص در استان کرمانشاه 'فصل غیرکاری، رکود کاری و پیدا نکردن کار با ساعت بیش تر' است در حالی که متقاضی انجام کار اضافی به وفور وجود دارد.
به گفته الیاسی، نرخ بیکاری جوانان 15 تا 29 ساله استان نیز از بیکاری 37.4 درصدی این گروه سنی حکایت دارد.
** ریشه غول بیکاری کجاست؟
بحران بیکاری در استان کرمانشاه هرچند در سال های اخیر نرخ افزایشی داشته اما تازگی ندارد و این استان در 19 سال اخیر 15 بار رکوردار بیشتر بیکاری در کشور بوده است.
جنگ تحمیلی، ناپایداری و کاغذ بازی در فضای کسب و کار، ناتوانی در جذب سرمایه گذاری، ضعف فرهنگ کار و سختگیری بانک ها در دادن تسهیلات بویژه به کارآفرینان، از مهمترین دلایل رشد روزافزون جمعیت بیکار کرمانشاه بوده است.
از سوی دیگر رشته‌های تحصیلی دانشگاهی و نیازهای بازار کار استان همسو نبوده و نتیجه آن رشد تصاعدی دانش آموخته‌های بیکار و فاقد مهارت بوده است.
به گفته محسن دارابی، مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری کرمانشاه بیش از '70 درصد' جمعیت بیکاران استان مهارت لازم را برای اشتغال ندارند.
دنبال کردن این مسیر سرآغاز رسیدن به کلیدی است که بی شک قفل اشتغالزایی در کرمانشاه را باز خواهد کرد؛ قفلی که خلاصه آن می شود: 'غفلت از ظرفیت های بومی و محلی استان و تمرکز بیش از اندازه بر طرح های هزینه بر اما غیراشتغالزا'.
واقعیت این است که تا زمانی اولویت های سرمایه‌گذاری در استان کرمانشاه تعیین و در عمل پیگیری نشود، نمی توان منتظر رونق کسب و کار و اشتغالزایی بود.
** همه تخم مرغ های کرمانشاه را در یک سبد نگذارید
مدیران کرمانشاه ده ها سال از توان و انرژی خود و ظرفیت های بومی و محلی استان را به پای احداث پتروشیمی، پالایشگاه، خودروسازی و شهرک های صنعتی قربانی کرده اند که نتیجه آن ایستادن کرمانشاه بر قله بیکاری کشور است.
تا زمانی هم که ساخت طرح های بزرگ پتروشیمی، پالایشگاه و... اولویت اصلی مسئولان استان باشد و بی‌توجهی دیرینه آنها به ظرفیت های منحصر به فرد کرمانشاه ادامه یابد، نه تنها خبری از بهبود کسب و کارهای مردمی و اشتغالزا نیست که باید منتظر رکوردشکنی‌های جدید در نرخ بیکاری بود.
این تغییر نگاه هرگز به معنی بی توجهی به صنعت، پتروشیمی و... نیست بلکه معنی درست آن پرهیز از مصرف تمام توان و توجه به این بخش و گذاشتن بیشتر تخم مرغ های کرمانشاه در سبدهای مهمتری است.
شاید یک مثال ساده، بحث را روشن تر کند؛ اکنون برای تکمیل پنج مصوبه و طرح نیمه کاره صنعتی و پالایشگاهی در استان کرمانشاه (پالایشگاه آناهیتا، پتروشیمی اسلام آباد غرب، طرح توسعه پتروشیمی کرمانشاه، ذوب آهن بیستون و گسترش سوخت سبز) حدود 17 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است در حالی که حتی اگر این هزینه هنگفت بدون مشکل و پیگیری نفسگیر و معمول چندین ساله تامین شود، در نهایت تنها چهار هزار شغل ایجاد می کند.
اما اگر تنها بخش کمی از این اعتبار نجومی در حوزه مزیت های استان بویژه کشاورزی (کشت مکانیزه، صنایع تبدیلی، گیاهان دارویی، توسعه شیلات و دامداری و...) و گردشگری (آثار تاریخی و طبیعی، صنایع دستی، فرهنگ و آداب و رسوم محلی و...) هزینه شود، اشتغالزایی ده ها برابری و درآمدزایی مضاعف خواهد داشت و محیط زیست استان هم در امان خواهد بود.
قابل انکار نیست که رونق واقعی و چند بعدی در بخش کشاورزی و گردشگری به معنی ترغیب و جذب بخش خصوصی برای سرمایه گذاری بیشتر و در نهایت سپردن کار به دست خود مردم است.
در برخی کشورهای همسایه تجربه های موفقی از سرمایه گذاری در بخش گردشگری یا کشاورزی وجود دارد و نمونه های نزدیک تر آن هم در داخل کشور هست که بررسی و آسیب شناسی آنها برای مسئولان کرمانشاهی اقدام سختی نیست.
** چه باید کرد؟
بخش مهمی از این تغییر ریل و برداشتن موانع باید در تهران صورت گیرد؛ یعنی همه مسئولان اعم از مدیران و نمایندگان مجلس استان کرمانشاه باید متولیان ارشد دولت را قانع کنند که کلید شکوفایی و رونق این استان در 'تغییر اولویت های اقتصادی' است.
حذف یا دست کم تعلیق بخشی از قوانین سختگیرانه برای سرمایه گذاری و راه اندازی کسب و کار، به راه آوردن و قانع کردن بانک ها برای دادن تسهیلات مصوب به کارآفرینان و مماشات با صاحبان کسب و کار، خودداری از سختگیری های مالیاتی و توسعه معافیت‌های مالیاتی بویژه در بخش گردشگری و صنایع دستی، تلاش برای جذب اعتبارات ماده 180 توازن (اعتبارات خاص مناطق محروم) که تاکنون جذب نشده و پیگیری ماده 112 قانون برنامه ششم و ردیف بودجه کمک به توسعه استان های جنگ زده از مهمترین و ابتدایی ترین کارها برای قد راست کردن کشاورزی و گردشگری است.
جدا از این راهکارهای کلی، برای شکوفا کردن کشاورزی همچنین لازم است که ماشینی کردن کشاورزی بویژه در روستاها، کشت مزیت نسبی استان، استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی مرتبط در هر شهرستان، توجه به صنعت حمل و نقل کشاورزی، خرید تضمینی محصولات، ارائه آموزش های رایگان به کشاورزان، شناسایی، حفظ، برداشت، بازاریابی، عرضه و معرفی گیاهان دارویی، توسعه شیلات و دامداری ماشینی و احداث کارخانه ریسندگی و رنگرزی برای فرآوری انبوه پشم گوسفند در دستور کار قرار گیرد.
اجرای کریدور گردشگری بیستون - طاق بستان و ساماندهی طاق بستان و پیگیری ثبت جهانی آن، ساماندهی مکان های مهم و پربازدید استان از جمله سراب نیلوفر، تالاب هشیلان، بوستان کوهستان، بازار سنتی کرمانشاه، تهیه نرم افزار جامع گردشگری استان و توزیع گسترده آن، توسعه، ساماندهی و توزیع مناسب اماکن اقامتی در سراسر استان، معرفی آثار دیدنی، تاریخی، طبیعی و سوغات استان در سطح ملی و فراملی، ساماندهی گروه های راهنمای گردشگری از جمله برای استقبال از گردشگران خارجی، تکمیل چرخه تولید تا فروش صنایع دستی استان بویژه فرش و گلیم و ایجاد راسته بازار صنایع دستی هم از ضروری ترین اقدام ها برای شکوفا کردن بخش گردشگری کرمانشاه است.
اگر این راهکارها به مرحله عمل و اجرا نرسد، شعار اشتغالزایی و رونق کسب و کار در استان کرمانشاه نه تنها شدنی نیست که حتی باید منتظر رشد جمعیت بیکار و رکود بیشتر در استان بود؛ همانند 'وعده کاهش 2 درصدی بیکاری' اسدالله رازانی، استاندار سابق کرمانشاه که به افزایش 3.5 درصدی تعداد بیکاران انجامید.
استان 2 میلیون نفری کرمانشاه در انتهای سال 93 نرخ بیکاری 15.7 درصد را تجربه کرد، در سال 94 به 17.6 درصد رسید و در سال 95 رکورد 22 درصد را ثبت کرد؛ کرمانشاه در سال 96 نیز همچنان از پیشتازان میدان بیکاری کشور بود.
7444/8066
گزارش از عبدالله الماسی
کپی شد
