به گزارش خبرنگار ایرنا، سنت مردمان کُردنشین کرمانشاه مملو از آیین ها و رسوم شاد، جذاب و با اصالتی است که گسترش آن موجب شده همگان از مردمان کُرد، به عنوان افرادی سرزنده و شاداب و در عین حال غیور و باصلابت یاد کنند.
از جلوه های بصری همانند لباس های رنگارنگ و خیره کننده کرمانشاهیان تا جلوه های بصری طبیعی، همگی زمینه ای برای ایجاد نشاط و شادی در میان مردم این دیار به ویژه در فصل بهار است.
همه این آیین ها با روش ها و هنجارهای لذت بخش و همگون با منطقه جغرافیایی در کرمانشاه کهن انجام می شد که اکنون برخی از آنان از بین رفته و برخی دیگر نیز به قوت خود باقی است.
**همخوانی ترانه کُردی با مشاهده پرواز لک لک های مهاجر
چنانچه یک محقق و پژوهشگر اجتماعی در گفت و گو با ایرنا، از استقبال بهار به عنوان یکی از آیین های شاد از گذشته تا به امروز اشاره کرد و اظهار داشت: پس از رهایی زمین از دست زمستان های سرد و سخت و برف های سنگین، بی شک آمدن گل های نوروزی و روییدن گیاهان موجب نشاط درونی در انسان می شده و اوج لذت را به ببیننده منتقل می کند.
رضا موزونی ادامه داد: در گذشته این شادی و نشاط قبل از آمدن فصل بهار، با ترانه خوانی کودکان آغاز می شد، هنگامی که لک لک ها از سمت جنوب به شمال باز می گردند و از منطقه ما عبور می کنند در آن هنگام کودکان به محض دیدن پرواز لک لک ها ترانه کُردی با متن 'حاجی لک لک مارهات، مار گلنگ دار هات، کاکه م و سوار هات، شتریل و قطار هات، گنه م و خروار هات' (حاجی لک لک، مار آمد، 2 مار گلنگ بر گردن آمد، برادرم با سوار آمد، شترها به صف مانند قطار آمدند و گندم هم با خروار آمد) را با شعف و شادی بسیار سر می دادند.
**بازی زره مشتکی در چهارشنبه سوری
وی با بیان اینکه برگزاری آیین های مرتبط با چهارشنبه سوری در گذشته فرصت طلایی برای بروز شادی و نشاط بوده، اظهار داشت: در آن هنگام آتشی با نماد شادی برافروخته می شد و همگی با جمع شدن در وسط آبادی و روستا آتشی بزرگ می افروختند و بازی های مختلف انجام می دادند که زره مشتکی و یا همان گل یا پوچ شایع ترین بازی کرمانشاهیان در شب چهارشنبه سوری و در کنار آتش بود.
**همخوانی کودکان کُرد در شب نخست بهار
وی از همخوانی در شب نخست بهار به عنوان یکی دیگر از آیین های شاد مردم کرمانشاه یاد کرد و ادامه داد: کودکان خردسال دست در دست هم در کوچه های شهر و روستا شعری با مضمون 'امشو اول وهاره، خیر وی ماله بواره، عصا خوی چکشی، خدا کُردان نکشی' (امشب اول بهار است، خیر و برکت به این خانه رو کند، عصا مانند چکش است، خدایا کُردها را نکش) را سر می دادند و همزمان درب منازل را به صدا در می آوردند که در این صورت صاحبخانه با شیرینی های محلی همچون بژی، تخم مرغ پخته و دیگر تنقلات از کودکان پذیرایی می کرد و بدین گونه در شادی آنان شریک می شد.
**بازی محلی پالان و شال درکی
موزونی از بازی 'پلان' به عنوان یکی دیگر از آیین های شاد کودکان و جوانان کرمانشاهی یاد کرد و افزود: این بازی معمولا غروب هنگام با محور باران خواهی و طلب باران انجام می شد.
وی از شال درکی به عنوان یکی دیگر از آیین های شاد و جذاب به ویژه برای نوجوانان یاد کرد و تصریح کرد: در این بازی 2 شال بلند به یکدیگر وصل می شد و از پشت بام و ایوان خانه به پایین آویزان می شد و بازی کنندگان آوازی با عنوان 'پرشالم نسوزن' ( گوشه شالم را نسوزان) را سر می دادند که خانواده ها مواد خوراکی را در داخل شال گذاشته و آن را می بستند سپس کودکان با شادی و شوق شال را به سمت بالا کشیده و در پایان همه شیرینی های جمع شده را در بین مردم روستا تقسیم می کردند.
به گفته این پژوهشگر اجتماعی، کودکان از طریق بازی های شاد روحیه مشارکت پذیری در جمع را پیدا خواهند کرد که در فصل بهار موجب افزایش انرژی و آمیخته شدن با شادی طبیعت می شود.
**ثبت ملی 28 میراث ناملموس در استان کرمانشاه
در ادامه معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه در گفت و گو با ایرنا، به وجود 2 نوع میراث ملموس و ناملموس اشاره کرد و افزود: میراث ملموس به بناهای تاریخی، سنگ ها و هراثر باارزش باستانی و بصری اشاره دارد و از سوی دیگر آداب و رسوم پیشینیان میراث ناملموس و یا همان میراث معنوی یاد می شود.
اکبر رضایی افزود: نزدیک به 28 میراث ناملموس از استان کرمانشاه به ثبت رسیده که آهنگ های موسیقی 'هوره' و 'مور' نمونه ای از آن است و برای ثبت ملی دیگر آیین های استان پیشنهاد داده ایم.
**آداب متفاوت پرداخت جهیزیه و شیربها در میان مردم کُردهای کرمانشاه
رضایی اظهار داشت: در برپایی آیین هایی همچون ازدواج و عروسی، هر مردمی دارای فرهنگ، آداب و رسوم و ذوق کاربردی مختص به خود هستند، عروسی یک دگردیسی محسوب می شود و در مناطق کُردنشین کرمانشاه دارای آداب و رسوم و احترام ویژه ای است و سنن خاص خود را دارد.
به گفته رضایی، در عروسی های گذشته پرداخت شیربها و جهیزیه متفاوت بود به گونه ای که این وسایل در میان دامداران حتما باید از حیوانات و چهارپایان حلال گوشت انتخاب می شد، در میان کارگران و برخی از مشاغل، شیربها و جهیزیه از اسلحه و یا تیرکمان و در بین کشاورزان معمولا یک قطعه زمین تعیین می شده است .
رضایی ادامه داد: خرید عروسی حتما از البسه سنتی و کُردی انتخاب می شد، در این بین هدیه ای با عنوان شیرحلالانه به مادر دختر اهدا می شد که ترجیحا سربند، لباس کُردی و یا سایر البسه کُرد بود و همچنین آوردن عروس به خانه توسط همراهان خاص که هریک عناوین کسردی داشتند انجام می شد.
*بووکه بارانه و هه وره بارانه
رضایی از آیین 'بووکه بارانه' به عنوان سنت طلب باران در زمان خشکسالی یاد کرد و افزود: این آیینی مشترک در مناطق کُردنشین است که در کرمانشاه و ایلام به اسم بازی 'پلان' شناخته می شود این بازی ریشه اسطوره ای دارد که در ثلاث مردان بازی می کنند و زنان آنان را تشویق می کنند.
وی از 'هه وره بارانه' به عنوان یکی از آیین های فراموش شده یاد کرد و گفت: این اصطلاح امروزه خیلی کاربرد ندارد از همین رو باید ثبت شود چرا که ثبت آیین به معنای در خطر بودن آن آیین است، در زمان گذشته کمباین، تراکتور، ماشین آلات سنگین وجود نداشته و کشاورزی به سختی و از طریق حیوانات انجام می شد از همین رو خیلی دیر محصولات کشاورزی برای کوبیده شدن به خرمنگاه آورده می شد و به باران پاییزی بر می خورد.
رضایی اظهار داشت: از همین رو آیین 'هه وره بارانه' با هدف نباریدن باران انجام می شد چرا که بارش در چنین شرایطی موجب از بین رفتن محصولات کشاورزی می شد.
آئین های چهارشنبه آخر سال در کرمانشاه
وی با بیان اینکه سور واژه ای کُردی به معنای سرخ است، به آداب چهارشنبه سوری مردمان کُرد کرمانشاه اشاره کرد و اظهار داشت: در گذشته غروب روز سه شنبه در مناطق کُردنشین 2 نوع چهارشنبه سوری برگزار می شد، به این صورت که آتش بر سر در خانه ها روشن می شد که این آیین به رسوم اساطیری و اسطوه اسفندیار باز می گشت.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه ادامه داد: براساس شنیده ها در این مراسم توسط صاحب هر خانه گندم و جو در بالای خانه و در کنار آتش افروخته شده ریخته می شد چرا که معتقد بودند اسب اسفندیار از این غذا خواهد خورد و در نتیجه آن سال، محصول به میزان بالایی کشت می شود.
وی یادآور شد، بعدها آتش بر روی پشت بام ها افروخته می شد چرا که آتش در دوران ایران باستان دارای احترام و تقدس بوده است و هیچگاه همسطح زمین روشن نمی شده است.
*آیین احترام به آب
وی یادآور شد، در ایران باستان و در محل زندگی آریایی ها، آب و آتش از احترام و قداست بالایی برخوردار بود و هیچگاه آب دهان، فاضلاب و زباله در آب رها نمی شد.
رضایی از سیزده بدر به عنوان آیین پاسداشت طبیعت یاد کرد و افزود: سیزه بدر آیین احترام به پنج عنصر طبیعی، منابع طبیعی، پاکسازی و حفاظت از محیط زیست است که اکنون دچار کج مداری شده و معمولا با کباب کردن گوشت و مرغ و سپس رهاکردن زباله در طبیعت به پایان می رسد.
این مسئول افزود: در گذشته 13روز پس از نوروز، مردم به طبیعت رفته و کاشته های خود را به طبیعت و به آب تقدیم می کردند که علاوه بر زیبایی به معنای همکاری بشر با طبیعت و احترام به آب بود.
وی یادآور شد، رفتار انسان و پاکی اجتماعی و تعامل وی را می توان در رفتار او با طبیعت سنجید و چنین نگرشی ملاکی مناسب برای بررسی شخصیت انسان است.
رضایی در پایان خاطرنشان ساخت، برخی از سنن و میراث های مردم کُرد کلهر در ایران و عراق مشترک است میراث معنوی مردم کُردنشین همچون گویش کُردی کلهر، ضرب المثل، موسیقی و موارد بیشماری که پیشنهاد شده می تواند در کشور عراق هم ثبت شود که در این صورت صلح، دوستی، همکاری اجتماعی و تبادل بیشتر خواهد شد.
کرمانشاه؛ هندوستان ایران
در استان کرمانشاه که بیش از 24 هزار کیلومتر مربع وسعت دارد؛ حدود 2 میلیون نفر جمعیت در 14 شهرستان و بیش از 2 هزار و 600 روستا سکونت دارند که از این تعداد نیمی از جمعیت در مرکز استان زندگی می کنند.
این استان بافتی قومی و مذهبی دارد و اقوام کُرد، لک، جاف و ترک و همچنین مذاهب و فرق اهل تسنن، تشیع و اهل حق در این استان سکونت دارند.
استان کرمانشاه همچنین 371 کیلومتر مرز مشترک با 2 بخش کُردنشین و عرب نشین کشور عراق دارد و می توان گفت جزء استان های مهم کشور محسوب می شود.
به دلیل تنوع قومی و مذهبی و وجود خُرده فرهنگ های فراوان از استان کرمانشاه به عنوان هندوستان ایران نام می برند، کرمانشاه از پیشینه تاریخی نیز برخوردار است و سنگ نوشته ها و بناهای تاریخی دوران قبل از اسلام و دیگر دوره های تاریخی نشان از وجود فرهنگ و تمدن در این دیار دارد.
7460/8066
انتهای پیام از جلوه های بصری همانند لباس های رنگارنگ و خیره کننده کرمانشاهیان تا جلوه های بصری طبیعی، همگی زمینه ای برای ایجاد نشاط و شادی در میان مردم این دیار به ویژه در فصل بهار است.
همه این آیین ها با روش ها و هنجارهای لذت بخش و همگون با منطقه جغرافیایی در کرمانشاه کهن انجام می شد که اکنون برخی از آنان از بین رفته و برخی دیگر نیز به قوت خود باقی است.
**همخوانی ترانه کُردی با مشاهده پرواز لک لک های مهاجر
چنانچه یک محقق و پژوهشگر اجتماعی در گفت و گو با ایرنا، از استقبال بهار به عنوان یکی از آیین های شاد از گذشته تا به امروز اشاره کرد و اظهار داشت: پس از رهایی زمین از دست زمستان های سرد و سخت و برف های سنگین، بی شک آمدن گل های نوروزی و روییدن گیاهان موجب نشاط درونی در انسان می شده و اوج لذت را به ببیننده منتقل می کند.
رضا موزونی ادامه داد: در گذشته این شادی و نشاط قبل از آمدن فصل بهار، با ترانه خوانی کودکان آغاز می شد، هنگامی که لک لک ها از سمت جنوب به شمال باز می گردند و از منطقه ما عبور می کنند در آن هنگام کودکان به محض دیدن پرواز لک لک ها ترانه کُردی با متن 'حاجی لک لک مارهات، مار گلنگ دار هات، کاکه م و سوار هات، شتریل و قطار هات، گنه م و خروار هات' (حاجی لک لک، مار آمد، 2 مار گلنگ بر گردن آمد، برادرم با سوار آمد، شترها به صف مانند قطار آمدند و گندم هم با خروار آمد) را با شعف و شادی بسیار سر می دادند.
**بازی زره مشتکی در چهارشنبه سوری
وی با بیان اینکه برگزاری آیین های مرتبط با چهارشنبه سوری در گذشته فرصت طلایی برای بروز شادی و نشاط بوده، اظهار داشت: در آن هنگام آتشی با نماد شادی برافروخته می شد و همگی با جمع شدن در وسط آبادی و روستا آتشی بزرگ می افروختند و بازی های مختلف انجام می دادند که زره مشتکی و یا همان گل یا پوچ شایع ترین بازی کرمانشاهیان در شب چهارشنبه سوری و در کنار آتش بود.
**همخوانی کودکان کُرد در شب نخست بهار
وی از همخوانی در شب نخست بهار به عنوان یکی دیگر از آیین های شاد مردم کرمانشاه یاد کرد و ادامه داد: کودکان خردسال دست در دست هم در کوچه های شهر و روستا شعری با مضمون 'امشو اول وهاره، خیر وی ماله بواره، عصا خوی چکشی، خدا کُردان نکشی' (امشب اول بهار است، خیر و برکت به این خانه رو کند، عصا مانند چکش است، خدایا کُردها را نکش) را سر می دادند و همزمان درب منازل را به صدا در می آوردند که در این صورت صاحبخانه با شیرینی های محلی همچون بژی، تخم مرغ پخته و دیگر تنقلات از کودکان پذیرایی می کرد و بدین گونه در شادی آنان شریک می شد.
**بازی محلی پالان و شال درکی
موزونی از بازی 'پلان' به عنوان یکی دیگر از آیین های شاد کودکان و جوانان کرمانشاهی یاد کرد و افزود: این بازی معمولا غروب هنگام با محور باران خواهی و طلب باران انجام می شد.
وی از شال درکی به عنوان یکی دیگر از آیین های شاد و جذاب به ویژه برای نوجوانان یاد کرد و تصریح کرد: در این بازی 2 شال بلند به یکدیگر وصل می شد و از پشت بام و ایوان خانه به پایین آویزان می شد و بازی کنندگان آوازی با عنوان 'پرشالم نسوزن' ( گوشه شالم را نسوزان) را سر می دادند که خانواده ها مواد خوراکی را در داخل شال گذاشته و آن را می بستند سپس کودکان با شادی و شوق شال را به سمت بالا کشیده و در پایان همه شیرینی های جمع شده را در بین مردم روستا تقسیم می کردند.
به گفته این پژوهشگر اجتماعی، کودکان از طریق بازی های شاد روحیه مشارکت پذیری در جمع را پیدا خواهند کرد که در فصل بهار موجب افزایش انرژی و آمیخته شدن با شادی طبیعت می شود.
**ثبت ملی 28 میراث ناملموس در استان کرمانشاه
در ادامه معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه در گفت و گو با ایرنا، به وجود 2 نوع میراث ملموس و ناملموس اشاره کرد و افزود: میراث ملموس به بناهای تاریخی، سنگ ها و هراثر باارزش باستانی و بصری اشاره دارد و از سوی دیگر آداب و رسوم پیشینیان میراث ناملموس و یا همان میراث معنوی یاد می شود.
اکبر رضایی افزود: نزدیک به 28 میراث ناملموس از استان کرمانشاه به ثبت رسیده که آهنگ های موسیقی 'هوره' و 'مور' نمونه ای از آن است و برای ثبت ملی دیگر آیین های استان پیشنهاد داده ایم.
**آداب متفاوت پرداخت جهیزیه و شیربها در میان مردم کُردهای کرمانشاه
رضایی اظهار داشت: در برپایی آیین هایی همچون ازدواج و عروسی، هر مردمی دارای فرهنگ، آداب و رسوم و ذوق کاربردی مختص به خود هستند، عروسی یک دگردیسی محسوب می شود و در مناطق کُردنشین کرمانشاه دارای آداب و رسوم و احترام ویژه ای است و سنن خاص خود را دارد.
به گفته رضایی، در عروسی های گذشته پرداخت شیربها و جهیزیه متفاوت بود به گونه ای که این وسایل در میان دامداران حتما باید از حیوانات و چهارپایان حلال گوشت انتخاب می شد، در میان کارگران و برخی از مشاغل، شیربها و جهیزیه از اسلحه و یا تیرکمان و در بین کشاورزان معمولا یک قطعه زمین تعیین می شده است .
رضایی ادامه داد: خرید عروسی حتما از البسه سنتی و کُردی انتخاب می شد، در این بین هدیه ای با عنوان شیرحلالانه به مادر دختر اهدا می شد که ترجیحا سربند، لباس کُردی و یا سایر البسه کُرد بود و همچنین آوردن عروس به خانه توسط همراهان خاص که هریک عناوین کسردی داشتند انجام می شد.
*بووکه بارانه و هه وره بارانه
رضایی از آیین 'بووکه بارانه' به عنوان سنت طلب باران در زمان خشکسالی یاد کرد و افزود: این آیینی مشترک در مناطق کُردنشین است که در کرمانشاه و ایلام به اسم بازی 'پلان' شناخته می شود این بازی ریشه اسطوره ای دارد که در ثلاث مردان بازی می کنند و زنان آنان را تشویق می کنند.
وی از 'هه وره بارانه' به عنوان یکی از آیین های فراموش شده یاد کرد و گفت: این اصطلاح امروزه خیلی کاربرد ندارد از همین رو باید ثبت شود چرا که ثبت آیین به معنای در خطر بودن آن آیین است، در زمان گذشته کمباین، تراکتور، ماشین آلات سنگین وجود نداشته و کشاورزی به سختی و از طریق حیوانات انجام می شد از همین رو خیلی دیر محصولات کشاورزی برای کوبیده شدن به خرمنگاه آورده می شد و به باران پاییزی بر می خورد.
رضایی اظهار داشت: از همین رو آیین 'هه وره بارانه' با هدف نباریدن باران انجام می شد چرا که بارش در چنین شرایطی موجب از بین رفتن محصولات کشاورزی می شد.
آئین های چهارشنبه آخر سال در کرمانشاه
وی با بیان اینکه سور واژه ای کُردی به معنای سرخ است، به آداب چهارشنبه سوری مردمان کُرد کرمانشاه اشاره کرد و اظهار داشت: در گذشته غروب روز سه شنبه در مناطق کُردنشین 2 نوع چهارشنبه سوری برگزار می شد، به این صورت که آتش بر سر در خانه ها روشن می شد که این آیین به رسوم اساطیری و اسطوه اسفندیار باز می گشت.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه ادامه داد: براساس شنیده ها در این مراسم توسط صاحب هر خانه گندم و جو در بالای خانه و در کنار آتش افروخته شده ریخته می شد چرا که معتقد بودند اسب اسفندیار از این غذا خواهد خورد و در نتیجه آن سال، محصول به میزان بالایی کشت می شود.
وی یادآور شد، بعدها آتش بر روی پشت بام ها افروخته می شد چرا که آتش در دوران ایران باستان دارای احترام و تقدس بوده است و هیچگاه همسطح زمین روشن نمی شده است.
*آیین احترام به آب
وی یادآور شد، در ایران باستان و در محل زندگی آریایی ها، آب و آتش از احترام و قداست بالایی برخوردار بود و هیچگاه آب دهان، فاضلاب و زباله در آب رها نمی شد.
رضایی از سیزده بدر به عنوان آیین پاسداشت طبیعت یاد کرد و افزود: سیزه بدر آیین احترام به پنج عنصر طبیعی، منابع طبیعی، پاکسازی و حفاظت از محیط زیست است که اکنون دچار کج مداری شده و معمولا با کباب کردن گوشت و مرغ و سپس رهاکردن زباله در طبیعت به پایان می رسد.
این مسئول افزود: در گذشته 13روز پس از نوروز، مردم به طبیعت رفته و کاشته های خود را به طبیعت و به آب تقدیم می کردند که علاوه بر زیبایی به معنای همکاری بشر با طبیعت و احترام به آب بود.
وی یادآور شد، رفتار انسان و پاکی اجتماعی و تعامل وی را می توان در رفتار او با طبیعت سنجید و چنین نگرشی ملاکی مناسب برای بررسی شخصیت انسان است.
رضایی در پایان خاطرنشان ساخت، برخی از سنن و میراث های مردم کُرد کلهر در ایران و عراق مشترک است میراث معنوی مردم کُردنشین همچون گویش کُردی کلهر، ضرب المثل، موسیقی و موارد بیشماری که پیشنهاد شده می تواند در کشور عراق هم ثبت شود که در این صورت صلح، دوستی، همکاری اجتماعی و تبادل بیشتر خواهد شد.
کرمانشاه؛ هندوستان ایران
در استان کرمانشاه که بیش از 24 هزار کیلومتر مربع وسعت دارد؛ حدود 2 میلیون نفر جمعیت در 14 شهرستان و بیش از 2 هزار و 600 روستا سکونت دارند که از این تعداد نیمی از جمعیت در مرکز استان زندگی می کنند.
این استان بافتی قومی و مذهبی دارد و اقوام کُرد، لک، جاف و ترک و همچنین مذاهب و فرق اهل تسنن، تشیع و اهل حق در این استان سکونت دارند.
استان کرمانشاه همچنین 371 کیلومتر مرز مشترک با 2 بخش کُردنشین و عرب نشین کشور عراق دارد و می توان گفت جزء استان های مهم کشور محسوب می شود.
به دلیل تنوع قومی و مذهبی و وجود خُرده فرهنگ های فراوان از استان کرمانشاه به عنوان هندوستان ایران نام می برند، کرمانشاه از پیشینه تاریخی نیز برخوردار است و سنگ نوشته ها و بناهای تاریخی دوران قبل از اسلام و دیگر دوره های تاریخی نشان از وجود فرهنگ و تمدن در این دیار دارد.
7460/8066
کپی شد
