میل به تداوم نسل نه فقط در انسان ها که در همه موجودات زنده وجود دارد و انسان امروز با دستیابی به دانش نوین پزشکی توانسته به مرحله ای برسد که سلول های جنسی را منجمد و سال ها بعد از آنها استفاده کند.
طول عمر باروری خانم ها از زمان بلوغ تا یائسگی و برای آقایان از بلوغ تا پایان عمرشان است اما نکته اینجاست که با افزایش سن افراد کمیت و کیفیت سلول های جنسی کاهش و ناهنجاری های ژنتیکی در اسپرم و تخمک افزایش پیدا می کند.
در مجرد ماندن برخی از افراد و نزدیک شدن به سنین میانسالی فقط موضوع پیدا کردن جفت مناسب مطرح نیست بلکه یکی از دغدغه ها داشتن فرزند و تداوم نسل است و همین موضوع عده ای از همین افراد را مشتری مراکز درمان ناباروری می کند تا سلول های جنسی جوان و سالمشان را تا پیدا کردن جفت مناسبشان ذخیره کنند.
برخی نیز به دلایل پزشکی و توصیه متخصصان مبادرت به انجماد سلول های جنسی شان می کنند.
انجماد سلول های جنسی ۵۰ خانم پزشک مجرد و ۱۰۰ مرد در کرمانشاه
مدیرمرکز درمان ناباروری جهاد دانشگاهی کرمانشاه به ایرنا گفت: تاکنون حدود ۵۰ نفر خانم با میانگین سنی ۳۰ تا ۴۲ سال برای انجماد تخمک به مرکز ما مراجعه کرده اند که همگی پزشک و مجرد هستند.
دکتر نازنین کریمی بیان داشت: همچنین بیش از ۱۰۰ نفر آقا از سنین ۲۰ تا ۵۰ سال نیز برای انجماد اسپرم به مرکز ما مراجعه کرده و این کار را به دلایل مختلفی انجام داده اند به عنوان مثال برخی از افراد به دلیل ابتلا به سرطان، قبل از شروع شیمی درمانی به دستور آنکولوژیست انجماد اسپرم داشته اند.
وی اضافه کرد: ضمن اینکه عده ای به دلیل داشتن مشاغل پرخطر و یا به دلیل تشخیص متخصص ارولوژیست مبنی بر کاهش پیش رونده اسپرم از نظر کمی و کیفی برای انجماد اسپرم در این مرکز اقدام کرده اند.
آنچنان که کریمی گفت: دوران محدود باروری خانم ها تا زمان یائسگی و تجرد آنها باعث شده تا دغدغه بیشتری نسبت به آقایان داشته باشند هرچند وی تاکید کرد که آقایان نیز از ۴۰ سالگی به بعد کمیت و کیفیت اسپرمشان کاهش پیدا می کند.
وی زمان یائسگی خانم ها را بسته به ژنتیک افراد بین ۴۰ تا ۶۵ سال متغیر دانست.
برای انجماد سلول های جنسی چه باید کرد؟
مدیرمرکز درمان ناباروری جهاد دانشگاهی کرمانشاه در ادامه در خصوص مراحل انجام این کار بیان داشت: کسانی که می خواهند اقدام به انجماد سلول های جنسی شان بکنند نیاز به بررسی های اولیه دارند که هزینه ای حدود ۵۰ هزار تومان دارد و هزینه هر ۶ ماه نگهداری سلول های جنسی در این مرکز نیز حدود ۳۰۰ هزار تومان است.
وی مدت نگهداری اسپرم برای آقایان را تا ۲ سال توصیه کرد و گفت: با این وجود چون کیفیت اسپرم ها به نوع تغذیه، وضعیت شغلی، استرس و نیز کیفیت آب و هوا ارتباط مستقیم دارد بنابراین احتیاط آن است که هر ۶ ماه یک بار اسپرم ها از نظر کیفیت و کمیت بررسی و با نمونه های قبلی مقایسه بشوند.
به گفته کریمی، اگر نمونه جدید اسپرم با کیفیت تر باشد جایگزین نمونه قبلی می شود و گرنه همان نمونه قبلی اسپرم ها ذخیره می مانند.
روند اسپرم سازی در آقایان هر ۲ ماه یک بار است به این معنی که ۲ ماه طول می کشد تا یک نسل از اسپرم بالغ و نابالغ در بدن آقایان شکل بگیرد.
مدیر مرکز درمان ناباروری جهاد دانشگاهی کرمانشاه نیز توصیه کرد که بهتر است آقایان ۲ ماه قبل از اقدام به انجماد اسپرم مکمل های دارویی خاصی که برای تقویت عمومی بدن و اسپرم ها تجویز می شود را مصرف کنند.
اما ظاهرا انجماد تخمک دردسرش از انجماد اسپرم بیشتر است چرا که به گفته کریمی، خانم ها برای ساکشن تخمک باید یک پروسه جراحی همراه با بیهوشی را تحمل بکنند؛ ضمن اینکه قبل از انجام این کار باید هورمون های خاصی در ساعات مشخصی مصرف شود.
آنچنان که این مسوول مرکز درمان ناباروری گفت: روند انجماد سلول های جنسی و خارج کردن آنها از انجماد منجر به تضعیف این سلول ها می شود اما شدت این موضوع در مورد تخمک بیشتر است و بسته به کیفیت تخمک و سن خانم ممکن است تا ۴۰ درصد کیفیت خودش را از دست بدهد.
پدران بیولوژیکی
یکی دیگر از مباحث علمی پیچیده و بحث برانگیز موضوع اهدای اسپرم است؛ این راهکار برای آن دسته از زوج هایی است که اسپرم مرد، قدرت باروری ندارد اما همسرش قدرت باروری دارد و هر ۲ نیز می خواهند که صاحب فرزند شوند؛ در اینجا راهکار، اهدای اسپرم سالم از شخصی دیگر و لقاح مصنوعی آن با تخمک است.
این موضوع از جنبه های مختلف حقوقی، روانی، اجتماعی، اخلاقی و دینی حساسیت برانگیز است اما راهکاری شدنی برای بچه دار شدن است.
آنچنان که مدیرمرکز درمان ناباروری جهاد دانشگاهی کرمانشاه گفت: امکان اهدای اسپرم در شرایطی است که دادگاه و پزشکی قانونی اعلام می کند که مرد نابارور مطلق است و به هیچ گونه درمانی جواب نمی دهد.
به گفته وی، هم اکنون امکان انجام این کار در کرمانشاه فراهم نیست ولی چند مرکز درمان ناباروری در تهران آن را انجام می دهند.
کریمی توضیح داد که افراد اهدا کننده اسپرم علاوه بر داشتن گواهی عدم سوءپیشینه باید از نظر بیماری های روانی، ژنتیکی و عفونی بررسی و سلامت آنها تایید شده باشد.
جلوگیری از تداخل ژنتیکی یا ازدواج های ژنتیکی در نسل های آینده فرزندانی که از این طریق به دنیا می آیند موضوع مهمی بود که این مدیر مرکز درمان ناباروری بر آن تاکید کرد.
برخی از مراجع تقلید و علمای دین لقاح آزمایشگاهی را جایز دانسته اما برای انجام آن شروطی تعیین کرده اند؛ به عنوان مثال: حضرت آیت الله خامنه ای «لقاح آزمایشگاهی در صورتی که اسپرم و تخمک از زن و شوهر شرعی باشد» را جایز دانسته و گفته اند «ولی واجب است از مقدمات حرام مانند لمس و نظر اجتناب شود.»
آیت الله مکارم شیرازی نیز در این زمینه گفته است: تلقیح نطفه مرد بیگانه، شرعاً حرام است و فرزند حاصل نامشروع خواهد بود. بنابراین، جایز نیست نطفه مرد بیگانه را در رحم زنی وارد کنند، خواه با اجازه آن زن باشد یا نه و خواه شوهر داشته باشد یا نه و خواه شوهرش اجازه بدهد یا نه. به گفته او «تنها راه برای استفاده از نطفه مرد بیگانه این است که مرد موقّتا همسر خود را طلاق دهد و آن زن پس از عدّه به عقد موقّت مرد موردنظر درآید(هر چند اصلا همدیگر را نبینند) سپس نطفه آن مرد را برداشته و در زمان عقد با تخمک زن ترکیب کنند و پس از بخشش باقیمانده مدّت عقد موقّت و تجدید عقد دایم با شوهر سابق، نطفه ترکیب شده را در رحم او بکارند. فرزندی که متولّد می شود بر آن مرد و زن و اقوام زن محرم است اما بر اقوام مرد محرم نیست، و تنها از آن زن و صاحب نطفه ارث می برد.»
از کریمی می پرسم آیا خانم های مجردی هستند که برای بچه دار شدن خواهان دریافت اسپرم به روش لقاح مصنوعی باشند؟
او می گوید: هم اکنون طبق قانون خانم های مجرد به شرط دارا بودن شرایط خاص از نظر اقتصادی و اخلاقی و نیز نداشتن بیماری می توانند مجوز سرپرستی فرزندی را از بهزیستی بگیرند اما نمی توانند گیرنده اسپرم از طریق لقاح مصنوعی برای باردار شدن باشند و اصلی ترین عامل تعیین کننده این قوانین البته عرف جامعه است.
مادران بیولوژیکی
موضوع دیگر که مدت هاست حسابی سر و صدا به پا کرده است بحث رحم اجاره ای است به این معنی که سلول های جنسی زن و مرد مشکل باروری ندارند اما به دلایل مختلفی رحم زن نمی تواند یا نمی خواهد که از جنین نگهداری کند.
برخی مراجع تقلید استفاده از روش رحم اجاره ای برای بچه دار شدن را با رعایت شرایطی جایز دانسته اند اما این موضوع مسایل و مشکلات خاص خودش را نیز دارد.
اینکه آیا صاحب رحم اجاره ای شخص قابل اعتمادی است و در دوران بارداری امانت دار خوبی می تواند باشد که از جنین با تغذیه خوب و شرایط روحی مناسب نگهداری کند و بعد از زایمان، نوزاد را به پدر و مادرش تحویل دهد؛ اینکه آیا زوج صاحب جنین تا آخر بارداری همچنان مشتاق فرزند خواهند ماند و کارشان به جدایی نمی کشد؟ و سوالاتی از این دست!
مدیرمرکز درمان ناباروری جهاد دانشگاهی کرمانشاه در این خصوص نیز به ایرنا گفت: این راهکارها برای بچه دار شدن افرادی است که به دلایل پزشکی قادر به بچه دار شدن نیستند اما هستند خانم هایی که نمی خواهند سختی دوران حاملگی را پشت سر بگذارند و یا از نظر زیبایی مراقب هیکلشان هستند و به همین دلیل به دنبال رحم اجاره ای برای بچه دار شدن می روند.
کریمی تاکید کرد که این افراد باید آگاه باشند که ۸۰ درصد صفات یک جنین از صاحبان اصلی اسپرم و تخمک به ارث می رسد اما تا ۲۰ درصد صفات نیز از صاحب رحم یا به اصطلاح مادر بیولوژیکی کسب می شود.
به هرحال چه در موضوع اهدای اسپرم و چه در بحث رحم اجاره ای هدف کمک به افرادی است که بنا به دلایل پزشکی سالها در حسرت به آغوش گرفتن فرزند خودشان هستند.
اما واضح است که عده ای بخواهند از این نمد کلاهی برای خودشان بسازند و به موضوع فقط به دید یک تجارت پرسود بنگرند؛ نمونه اش زمزمه هایی است که در خصوص قیمت نجومی اسپرم های افراد خاص از نظر هوش، زیبایی و معروفیت مطرح می شود.
با این حال در استان کرمانشاه هم اکنون فقط امکان انجماد سلول های جنسی مهیا است و کسانی که به دلایل پزشکی مجبورند از روش های اهدای اسپرم و رحم اجاره ای استفاده کنند؛ به ناچار باید به مراکز درمان ناباروی تهران مراجعه کنند.
گزارش از جواد الماسی
