به گزارش خبرنگار ایرنا، اولین بمب ارتش عراق در ساعت ۱۱ روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ به دست شخص «صدام حسین» به سمت کرمانشاه شلیک شد تا جنگ تحمیلی به طور رسمی آغاز شود.
تا پایان جنگ، بیش از هشت هزار بار صدای آژیر حمله در کرمانشاه بلند شد و بیش از ۱۲۰۰ بار بمب و موشک، خانه و کاشانه مردم این خطه را زیر و زبر کرد. آخرین حمله دشمن هم عملیات «فروغ جاویدان» منافقین در کرمانشاه بود که البته با پاسخ ویرانگر «مرصاد» در هم کوبیده شد.
ساکنان دروازه کربلا هرگز سنگر دفاع و مقاومت را رها نکردند و برای حفظ دین و وطن، هزاران شهید، جانباز، شیمیایی و آزاده تقدیم کردند.
آغاز ایثارگری کرمانشاه البته از مبارزات دهه ۵۰ بود؛ جایی که ۱۰۰ شهید برای پا گرفتن انقلاب اسلامی فدا شدند. کرمانشاهی‌ها هنوز طعم شیرین پیروزی انقلاب اسلامی را نچشیده بود که درگیر جنگ داخلی با ضدانقلاب شدند.
ارتش و نیروی های مردمی پس از جمع کردن قائله پاوه و دشت ذهاب، عازم کردستان شدند تا سرکشی گروهک های متحدشده ضدانقلاب را مهار کنند؛ جایی که نزدیک بود با تصرف پادگان لشکر ۲۸ ارتش کردستان یک بحران ملی ایجاد شود اما ۲۳ هزار نفر برای جلوگیری از این بحران جان خود را فدا کردند.
همزمان و از فروردین سال ۱۳۵۸ تعرض های ارتش صدام به مرزهای کرمانشاه آغاز شد و تعداد آنها تا زمان آغاز جنگ تحمیلی به ۶۳۷ بار رسید.
بخشی از توان ارتش کرمانشاه صرف مقابله با این تعرض ها شد و شهدای زیادی هم در این راه تقدیم شد از جمله ۱۴ شهید در درگیری های پاسگاه «خان لیلی» قصرشیرین که هنوز هم پیکر پاکشان مفقود است.
با آغاز جنگ تحمیلی، لشکر ۸۱ ارتش کرمانشاه باید با چهار لشکر عراق می جنگید و از استان ایلام هم حفاظت می کرد اما با کمک نیروهای مردمی و سازماندهی و انسجام سپاه پاسداران، ماشین جنگی صدام خیلی زود متوقف و دشمن به عقب رانده شد.
ارتش، سپاه و بسیج مردمی گرچه دستشان خالی بود و تجهیزات نظامی محدودی داشتند اما کمبودها را با دلاوری، شجاعت و ایثار جبران کردند و یک وجب از خاک، اقتدار، اعتقاد و داشته‌های ایران اسلامی عقب ننشستند.
محدوده زمانی پیروزی انقلاب اسلامی تا زمان آغاز جنگ تحمیلی در استان کرمانشاه از مقاطعی است که کمتر به آن پرداخته شده؛ دوره ای که کرمانشاه درگیر جنگ داخلی و حمله غیررسمی عراق بود.
خبرگزاری ایرنا کرمانشاه برای بررسی این وقایع میزگردی را با حضور امیر سرتیپ فرهاد آریانفر، فرمانده قرارگاه عملیاتی ارتش در غرب کشور و بهروز همتی، از مبارزان دوره انقلاب و رزمندگان دفاع مقدس برگزار کرده که مشروح آن را در ادامه می خوانید. البته چند نفر از سرداران سپاه و فرماندهان دوران دفاع مقدس هم به این میزگرد دعوت شدند که در نهایت صندلی‌شان خالی ماند.
توطئه انحلال ارتش و اقدامات نامناسب دولت موقت
فرمانده قرارگاه عملیاتی ارتش در غرب کشور گفت: در شرایطی که دنیا به ۲ قطب شرق و غرب تقسیم شده بود و بیشتر کشورها تحت سلطه این ۲ ابرقدرت بودند، انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی رحمت الله علیه بدون وابستگی به آنها ظهور کرد؛ آمریکا هم که مهره کلیدی خود در منطقه را از دست داده بود از همان آغاز انقلاب به دنبال ایجاد توطئه در ایران بود.
امیر آریانفر یکی از نخستین توطئه های دشمن را «انحلال ارتش» دانست و گفت: آمریکا در دوران شاه از ارتش ایران حمایت بسیاری کرد اما با پیروزی انقلاب اسلامی بسیاری از تجهیزات پیشرفته ای که پول آن توسط ایران پرداخت شده بود، به جمهوری اسلامی تحویل نشد از جمله جنگنده های اف ۱۶ و آواکس، زیر دریایی ها و ناوچه های موشک انداز پیشرفته.
او اظهار داشت: از سال اواخر سال ۱۳۵۷ و اوایل سال ۵۸ با توطئه استکبار ناآرامی های مختلفی در بیشتر نقاط کشور ایجاد شد از جمله در استان های خوزستان، کردستان، گلستان، آذربایجان و مناطق پاوه، نوسود و دشت ذهاب در استان کرمانشاه؛ ناآرامی هایی که به جنگ داخلی تبدیل شد.
امیر آریانفر افزود: دشمن البته از زمانی قطعی شدن پیروزی انقلاب کوشید که نظم و ساختار ارتش را به هم بریزد؛ چنانچه این شعار در بین سربازان رسوخ داده شد که «رهبر ما امام است/ خدمت ما تمام است». تا شرایط برای مدیریت و تدبیر فرماندهان ارتش سخت و دشوار شود.
به گفته فرمانده قرارگاه عملیاتی ارتش در غرب کشور «جریان نفاق» از گروه های محوری در پیگیری انحلال ارتش بود که با شعارهای «ارتش توحیدی و ارتش بی طبقه» وارد میدان شد.
او افزود: گرچه بخشی از انقلابیون از سر ناآگاهی با این شعارها همراه شدند اما امام راحل (ره) بابصیرت، ژرف نگری و آینده نگری الهی این توطئه را نقش بر آب کردند و فرمودند «هرکس شعار انحلال ارتش را بدهد منافق است».
امیر آریانفر گفت: هدف جریان نفاق از طرح شعار انحلال ارتش این بود که انقلاب نوپای اسلامی ایران را از یک ظرفیت بزرگ نظامی تهی کند تا زمینه برای حمله نظامی دشمن و به شکست کشاندن انقلاب فراهم شود.
او عنوان کرد: به موازات ناآرامی های اوایل انقلاب، دولت موقت انقلاب چند اقدام غیرکارشناسی و نابجا انجام داد؛ از جمله کاهش مدت خدمت سربازی از ۲ به یک سال و انتقال کارکنان متخصص به محل تولد و زندگی خود که این اقدام سبب کاهش کارایی و در هم ریختگی ارتش می شد. البته نقش شهید فلاحی در انسجام بخشی و ایجاد انضباط در ارتش برای مقابله با ناآرامی های پس از انقلاب بسیار برجسته بود.
«کودتای نقاب» با محوریت حزب توده و برخی دیگر از گروهک ها و با هدف خارج کردن خلبانان زبده نیروی هوایی ارتش از میدان، دیگر توطئه‌ای بود که به گفته امیر آریانفر در همین زمان صورت گرفت.
او گفت: همه این رویدادها و تحولات در شرایطی بود که سپاه پاسداران هنوز ساختار و سامان مناسبی پیدا نکرده بود و هیچ نیروی مدافع انقلابی جز ارتش وجود نداشت؛ اینجا بود که ارتش به عنوان یک ناجی وارد عرصه مبارزه با گروهک ها و توطئه های دشمن شد.
بهروز همتی هم در این باره گفت: با قاطعیت می‌گویم که دشمن عظمت و بزرگی انقلاب اسلامی ایران را بیش از ما درک کرده بود و می دانست که اگر این انقلاب زنده بماند، در آینده بزرگترین خطر برای منافع نامشروع استکبار جهانی نه در منطقه که در کل جهان خواهد بود بنابراین از لحظه اعلام همبستگی ارتش با انقلاب در روز ۲۲ بهمن، به دنبال در نطفه خفه کردن انقلاب بود که شعار انحلال ارتش هم از دل همین هدف درآمد.
این مبارز دوران انقلاب با بیان اینکه «تنها نیروی مسلح حاضر در صحنه کشور نیروهای سه گانه ارتش بودند»، عنوان کرد: منافقین شعار انحلال ارتش را آگاهانه و در نشریات و روزنامه های رهاشده آن زمان مانند امت و مجاهد سر می دادند و برخی نیروهای انقلاب هم ناآگاهانه به آن دامن می‌زدند اما در مقابل، شخصیت های بصیر و آگاهی که به عمق توطئه‌های دشمن پی برده بودند جلوی این خیانت را گرفتند از جمله حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، شهید چمران و در راس آنها رهبر کبیر انقلاب اسلامی.
۶۳۷ بار تعرض به کرمانشاه پیش از آغاز جنگ
به اعتقاد فرمانده قرارگاه عملیاتی ارتش در غرب کشور، رژیم صدام که به دنبال تبدیل شدن به قدرت منطقه بود، با نزدیک شدن به آمریکا چنین شرایطی را برای از سر راه برداشتن ایران غنیمت شمرد؛ عراق حتی به این برآورد رسید که می تواند طی یک هفته تهران را هم تصرف کند.
امیر آریانفر اظهار کرد: بر پایه همین تصورات بود که تعرض های مرزی ارتش عراق به ایران و استان کرمانشاه از همان اوایل انقلاب آغاز شد به طوری که از فروردین ۱۳۵۸ تا پیش از آغاز جنگ تحمیلی، ارتش عراق بیش از ۶۳۷ بار به مرزهای استان کرمانشاه تعرض کرد؛ حتی در روزهای ۱۶ و ۱۸ شهریور سال ۱۳۵۹ عراق پاسگاه مرزی خان لیلی و بخشی از ارتفاعات میمک را تصرف کرد.
۱۴ شهید مفقود شهریور ۵۹
به گفته او، در درگیری های منطقه خان لیلی در جنوب قصرشیرین بود که ۱۴ نفر از پرسنل لشکر ۸۱ ارتش شهید شدند و همچنان مفقودالاثر هستند و پیکر پاکشان تفحص نشده است.
ارشد نظامی ارتش در غرب کشور عنوان کرد: نیروهای لشکر ۸۱ زرهی ارتش استان کرمانشاه که از دلاوران همین دیار بودند به تقویت و حمایت از پاسگاه های مرزی پرداختند؛ در عین حال تیپ ۲ لشکر ۸۱ زرهی در همین سال ۵۸ درگیر مبارزه با ضد انقلاب در پاوه و کردستان و تیپ ۳ وارد میدان ناآرامی های دشت ذهاب شد. البته امیر آذربون با حکم حضرت امام سپاه سرپل و یگانی به نام یگان ضربت را تشکیل داد که بسیاری از اعضای آن اکنون سرداران بازنشسته سپاه پاسداران هستند.
امیر آریانفر گفت: با همت و ایثارگری ارتش و سپاه ناآرامی های دشت ذهاب کنترل شد سپس با فرمان امام راحل و حرکت نیروهای جدید از جمله یک گردان ارتش از تیپ ۲ بیستون، یک گردان از تیپ خرم آباد و یک گردان از تیپ ۲۳ نیروی مخصوص با هدایت شهید فلاحی محاصره پاوه و نیروهای شهید چمران شکسته و تا ارتفاعات نوسود آزاد شد.
نقش برجسته کرمانشاه در برچیدن ناآرامی‌های کردستان
بهروز همتی هم درباره ناآرامی‌های اوایل انقلاب که با هدایت استکبار و نقش آفرینی جریان نفاق و گروهک های ضدانقلاب راه افتاد، گفت: هنوز انقلابیون کرمانشاه از مبارزه علیه شاه فارغ نشده بودند که درگیر توطئه دشمن و جنگ داخلی سپس تعرض و سرکشی های صدام شدند.
همتی با اشاره به ناآرامی های پاوه و دشت ذهاب در آغاز انقلاب در عین حال گفت: نقش نیروهای انقلابی و ارتش کرمانشاه در ایجاد امنیت و نظم در کردستان و برچیدن ناآرامی های این منطقه نیز برجسته بود؛ امنیتی که ۲۳ هزار شهید برای آن تقدیم شد.
این مبارز دوران انقلاب گفت: یک روز پس از پیروزی انقلاب، بنده و تعداد دیگری از دوستان از جمله سردار بهروز اثباتی و شهیدان فریدون تعریف، داوود رضوانی، احمد زارعی و... به همراه شهید سیدمحمدسعید جعفری برای بسیج نیروهای انقلاب عازم استان کردستان شدیم زیرا شهید جعفری اعتقاد داشت که دشمن در این منطقه در حال توطئه است.
او افزود: روز ۲۶ بهمن ۵۷ گروهک‌های ضدانقلاب پادگان ارتش در مهاباد را محاصره کردند و پس از سقوط پادگان، تمام تجهیزاتش را برداشتند و تا در گام بعد تیپ ارتش در سقز کردستان را هم تصرف کنند اما موفق به این کار نشدند به همین دلیل به سمت شهر سنندج حرکت کردند و پادگان لشکر ۲۸ ارتش کردستان را محاصره کردند.
همتی اظهار کرد: ما آن زمان با پوشش چفیه و در قالب نیروهای مردمی در بین ضدانقلاب اطلاعات جمع آوری می کردیم و در اختیار شهید جعفری می گذاشتیم.
آنچنان که این رزمنده انقلابی بیان کرد: با وجود اینکه ضدانقلاب آب، برق و تلفن پادگان لشگر ۲۸ را قطع کرده بودند اما مقاومت با شدت و جان و دل از طرف ارتش ادامه داشت؛ با این حال شرایط بسیار دشوار بود زیرا خانواده‌های پرسنل ارتش هم در داخل پادگان مستقر بودند.
۲۰۰ شهید برای ۲۰۰ متر پیشروی
به گفته همتی «اگر ضدانقلاب موفق به تصرف پادگان لشگر ۲۸ کردستان می شد، کردستان از دست می رفت سپس کرمانشاه و کل کشور دچار یک بحران می‌شد زیرا انبوهی از سلاح، مهمات و تجهیزات جنگی در اختیار آنان قرار می گرفت.»
به گفته او «روز ۲۹ اسفند سال ۵۷ جمعی از نیروهای کرمانشاهی با ۲ فروند بالگرد شینوک در داخل پادگان لشکر ۲۸ سنندج هلی‌برن کردند که در میان آنان کسانی از جمله "امیر و حسین اشک تلخ و امیر منصور شاهرضایی" بودند. امیر اشک تلخ در همان روز اول و حسین برادرش ۲ روز بعد در اول فروردین ۵۸ شهید شدند سپس شهید شاهرضایی عروج کرد.»
این رزمنده دوران دفاع مقدس تاکید کرد: در طی مدتی که پادگان لشکر سنندج در محاصره ضدانقلاب بود حتی یک خمپاره یا تیر از سمت پادگان به داخل شهر سنندج شلیک نشد و همواره امنیت مردم شهر یک خط قرمز بود. با این حال جنجال و سر و صدای ضدانقلاب سبب شد که دولت موقت یک هیات حسن‌نیت برای مذاکره با آنان راهی کردستان کند، هیاتی که به اعتقاد ما «هیات سوءنیت» بود زیرا اعضای هیات معتقد بودند با دادن امتیاز و پول به ضدانقلاب می توان آنها را کنترل کرد اما خیلی زود نادرست بودن این تصور مشخص شد.
همتی گفت: برای شکستن محاصره لشکر ۲۸ و پس گرفتن سنندج از ضدانقلاب، نیروهای ارتش همدان از سمت گردنه صلوات آباد، نیروهای کرمانشاه از مسیر کامیاران و نیروهای زنجان و قزوین از مسیر بیجار عازم جبهه مقابله با ضدانقلاب شدند. قرار بود نیروهای پادگان ۲۸ سنندج هم وارد شهر شوند اما مسیر ۲۰۰ متری بین پادگان تا ورودی شهر سنندج زیر آتش دشمن و گذر از آن مشکل بود. با این حال حدود ۱۰، ۱۵ تانک راه افتادند و نیروهای ارتش و داوطلب مردمی هم در پناه تانک ها شروع به حرکت به سمت شهر کردند تا جنگ خانه به خانه را آغاز کنند. در فاصله همین ۲۰۰ متر حدود ۲۰۰ نفر شهید شد تا اینکه نیروها به اولین خانه رسیدند و پاکسازی شهر را آغاز کردند.
دفاع از ایلام هم بر عهده ارتش کرمانشاه بود
ارشد نظامی ارتش در غرب کشور افزود: هنوز ما از مقابله با ضدانقلاب خارج نشده بودیم که تجاوزها و تعرض های مستمر مرزی رژیم صدام به کرمانشاه و ایران تبدیل به یک جنگ علنی و رسمی شد. چند روز بعد از حمله عراق به پاسگاه مرزی خان لیلی در شهریور ۵۹، صدام قطعنامه ۱۹۷۵ الجزایر را در مقابل تلویزیون پاره کرد و ساعت ۱۱ روز ۳۱ شهریور ماشه اولین توپ را از استان دیالی کشید و به طور رسمی جنگ علیه ایران را از کرمانشاه آغاز کرد. حدود یک ساعت بعد هم جنگنده های دشمن بسیاری از پادگان های ما را بمباران کردند البته ساعت ۱۵ همین روز جنگنده های ایرانی پاسخ دشمن را دادند سپس در یک حمله بی سابقه ۱۴۰ فروند جنگنده ایرانی به مراکز نظامی، اقتصادی و اداری عراق یورش بردند و حدود نیم میلیون پوند بمب روی آنها ریختند.
"یکی از مهمترین دستاوردهای لشکر ۸۱ ارتش کرمانشاه این بود که با وجود تکمیل نبودن سازماندهی و کمبودهای مختلف، دشمن را در پیشروی های نخست خود متوقف کرد و بی تردید اگر این کار صورت نمی‌گرفت، دشمن خیلی سریع از شهر کرمانشاه هم عبور کرده بود"؛ این را فرمانده قرارگاه عملیاتی ارتش در غرب کشور گفت و افزود: لشکر ۸۱ کرمانشاه در مقابل چهار لشکر عراق با ۴۰۰ کیلومتر طول مرز قرار گرفته بود زیرا استان ایلام هم در حوزه مسئولیت لشکر ۸۱ بود.
او اظهار کرد: در همان روز اول جنگ سرهنگ سهرابی فرمانده تیپ ارتش اسلام آبادغرب تانک ها و نیروهای خود را به سمت مرز اعزام می کند تا دشمن را در همانجا متوقف کند. او و همرزمانش با دلاوری و شجاعت توفیقات خوبی هم در این زمینه به دست می آورند اما چون توازن قوا برقرار نیست ما در این نبرد شهدای زیادی را تقدیم کردیم. امیر سهرابی اکنون مشاور نظامی رهبر معظم انقلاب است.
ارتش در کرمانشاه حدود پنج هزار شهید داد
به گفته امیر آریانفر «از دیگر اقداماتی که برای توقف ماشین جنگی دشمن در منطقه انجام شد، توضیح حدود ۶ هزار اسلحه بین عشایر و بومیان منطقه بود که توسط ارتش آموزش داده شدند.»
او افزود: در ادامه جنگ با سازماندهی بهتر ارتش و سر و سامان گرفتن سپاه پاسداران، شرایط برای عقب راندن دشمن مهیا شد و با حضور شهید صیاد شیرازی به عنوان فرمانده نیروی زمینی ارتش، وحدت، همسویی و عملیات‌های مشترک و موفق سپاه و ارتش هم رشد چشمگیری پیدا کرد.
امیر آریانفر با بیان اینکه لشکر ۸۱ کرمانشاه هشت عملیات مستقل و ۱۳ عملیات مشترک با برادران سپاه انجام داده است، عنوان کرد: لشکر ۸۱ زرهی ارتش کرمانشاه ۳۷۴۲ شهید را تقدیم انقلاب اسلامی کرده است اما با احتساب سایر شهدای ارتش که در استان کرمانشاه به شهادت رسیده اند، آمار شهدای ارتش در این استان به چهار هزار و ۹۷۳ نفر رسیده است.
الان می‌فهیمم منظور امام(ره) چه بود
همتی هم با بیان اینکه پس از آغاز جنگ تحمیلی در همان چند روز نخست تا شهر سرپل ذهاب به تصرف ارتش عراق درآمد، گفت: آن زمان جمعی از نیروهای انقلابی به رهبری شهید جعفری آماده مقابله با دشمن شدیم اما وقتی از ارتش تقاضای اسلحه کردیم گفتند ما حتی دست خودمان هم خالی است و کمبود شدید داریم. با رایزنی و پیگیری از برخی اعضای شورای فرماندهی سپاه حدود ۵۰ قبضه سلاح های متفاوت برای ما ارسال کردند و یاران شهید جعفری با همان سلاح ها تا مدتی مبارزه کردند و جلوی دشمن را در جبهه شمالغرب استان گرفتند.
به گفته او «ایثارگران کرمانشاهی با دستان خالی و کمترین تجهیزات در مقابل دشمن ایستادند و پیشروی ارتش مجهز عراق را متوقف کردند؛ روی دیگر این ماجرا آن است که ما از آن همه کمبود امکانات و سلاح های اولیه جنگی به جایی رسیده ایم که اکنون در تولید پیشرفته‌ترین تسلیحات نظامی و حوزه امنیتی در بین قدرت های بزرگ دنیا قرار داریم. شاید ما اکنون می فهمیم که چرا امام راحل فرمودند جنگ تحمیلی از الطاف خفیه الهی بود.»
همتی گفت: بنابراین هفته دفاع مقدس را به این دلیل بزرگ می داریم که هم یاد شهدا و ایثارگران و دلاوری های آن دوران را گرامی بداریم و هم اینکه بدانیم قدرت، عزت، اقتدار و صلابت امروز ایران اسلامی مدیون و حاصل آن ایستادگی ها، مقاومت ها و از جان گذشتگی ها و البته هدایت الهی امام راحل و رهبری بی بدیل و و مدبرانه رهبر معظم انقلاب است.
همتی به خاطره ای از آیت الله شیخ نصرالله شاه آبادی از امام راحل اشاره کرد که امام در آن پیروی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را پیش بینی کرده بودند و آن را نشانه مقام والای عرفانی و الهی رهبر کبیر انقلاب اسلامی دانست.
او گفت: همین آینده نگری و بصیرت در وجود رهبر معظم انقلاب اسلامی هم هست و پیش بینی های مکرر ایشان از حوادث سیاسی- اجتماعی موید این واقعیت است.
استان کرمانشاه با ۲ میلیون نفر جمعیت بیش از ۹ هزار و ۸۰۰ شهید، نزدیک به ۲۰ هزار جانباز و هزار و ۷۰۰ آزاده تقدیم انقلاب اسلامی کرده است.
۷۴۴۴/۸۰۶۶
گزارش از عبدالله الماسی
