نام کرونا که حدود پنج ماه از تولدش در دنیا می‌گذرد و دو ماهی می‌شود وارد کشورما هم شده، این روزها پای ثابت تمام محافل رسمی، خانوادگی و دوستانه در فضاهای حقیقی و مجازی شده است، موجودی که با چشم قابل مشاهده نیست و با وجود کوچک بودنش، تاثیر بزرگی در زندگی انسان‌ها گذاشته و روال عادی زندگی مردم را دستخوش تغییرات زیادی کرده است.
با این وجود جای بسی خرسندی است که این ویروس در دوره‌ای متولد شده که اینترنت و گوشی هوشمند و دیگر تجهیزات نوین در اختیار بیشتر جمعیت دنیا قرار دارد، تکنولوژی در این بحران جهانی به یاری مردم آمد و در بخش‌های مختلف از جمله آموزش موجب جبران بخشی از خلل وارد شده بر روال عادی زندگی انسان‌ها شد.
سناریوهای بهبود وضعیت آموزش
بواسطه شیوع کرونا مدارس و دانشگاه‌ها در کشورهای درگیر این بیماری تعطیل شدند و همه اقدام به ارائه آموزش از راه دور کردند؛ اینترنت، گوشی هوشمند، لپ تاپ و کامپیوتر از ابزارهای مهم این روزها برای برقراری کلاس‌های مدارس و دانشگاه‌هاست که در ایران هم از این طریق، آموزش به دانش آموزان و دانشجویان در حال اجرا است.
ایران سناریوهای مختلفی برای بهبود وضعیت آموزش در منزل را طراحی و اجرایی کرد که از جمله آنها می‌توان به آموزش دروس از طریق شبکه تلویزیونی آموزش، تهیه لوح‌های فشرده آموزشی و تدوین درسنامه اشاره کرد.
آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها تمام تلاش خود را بکار گرفتند که دانش آموز و دانشجویی از کسب آموزش‌های لازم باز نماند، ولی نبود زیرساخت‌ها در برخی مناطق بویژه مناطق روستای و همچنین پایین بودن سطح درآمد برخی از اقشار بخصوص در حواشی شهرها موجب شد این سیکل آموزشی به طور کامل انجام نشود.
علاوه بر این وجود والدین بی‌سواد و کم سواد هم در پیش نرفتن مطلوب این برنامه‌های آموزشی تاثیر گذار بود، فایل‌های صوتی که دانش آموزان برای معلم‌های خود در این ایام ارسال می‌کنند و تعدادی از آنها هم که در فضای مجازی منتشر شده گویای این است که دانش آموزان علاوه بر استرس یادگیری دچار اضطراب ناشی از عدم درک و همراهی والدینشان هم شده‌اند.
یکی از این فایل‌های صوتی که مردم را هم بسیار تحت تاثیر قرار داده مربوط به پسربچه‌ای در یکی از شهرهای کردستان است که با زبان کُردی و دلی تنگ با معلمش حرف می‌زند و از نحوه برخورد والدینش و اینکه نه تنها او را در یادگیری درس‌هایش کمک نمی‌کنند بلکه به مانعی هم برای استفاده او از تلویزیون، لوح‌های فشرده و گوشی همراه شدند، گلایه می‌کند.
ارائه آموزش به بیش از ۳۰۰ هزار دانش آموز در کردستان
بیش از ۳۰۰ هزار دانش آموز کردستانی در سال تحصیلی ۹۹ - ۹۸ در دوره‌های مختلف مشغول به تحصیل و ۲۴ هزار نفر از پرسنل در واحدهای اداری و آموزشی استان مشغول به آموزش و خدمت رسانی به آینده سازان کشور هستند، از این تعداد دانش آموز ۱۵۸ هزار نفر در مقطع ابتدایی تحصیل می‌کنند که حدود ۴۵ هزار نفر آنها را دانش آموزان روستایی تشکیل می‌دهند.
معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش کردستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه در این ایام نه تنها کار معلم‌ها کمتر نشده بلکه نسبت به زمان دایر بودن کلاس‌ها بیشتر هم شده است، گفت: معلمان از طریق فضای مجازی، تلفنی و مکاتبه‌ای در حال ارائه آموزش به دانش آموزان خود هستند.
صدیقه عبداللهی افزود: برای دانش آموزان شهری و روستایی که توانایی خرید بسته‌های اینترنت و گوشی هوشمند را ندارند از طریق تهیه و توزیع لوح‌های فشرده آموزش لازم به آنها داده شد البته در هر پایه تحصیلی هیچ کسی همچون معلم خود دانش آموزان نمی‌تواند مطالب آموزشی را به گونه‌ای قابل فهم ارائه کند.
معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش کردستان یادآور شد: در همین راستا بسیاری از معلم‌ها از طریق فضای مجازی به طور صوتی و تصویری از طریق شبکه های مجازی با تشکیل گروه و فراخوان برای حضور والدین دانش آموزان در آن، دروس را برای دانش آموزانشان تدریس می‌کنند.
عبداللهی تاکید کرد: برای آموزش به دانش آموزان حاشی شهرها و روستاها که دسترسی به فضای مجازی ندارند از طریق شناسایی معلمان توانمند اقدام به تهیه و توزیع هشت لوح فشرده از تدریس دروس فروردین و اردیبهشت ۶ پایه تحصیلی ابتدایی کردیم.
وی با اشاره به اینکه این اقدام از ۱۰ تا ۲۵ اسفند سال گذشته انجام شد، اظهار داشت: این بسته آموزشی برای تمام مدارس استان ارسال شده و مدیر هر مدرسه آن را به طور رایگان در اختیار دانش آموزانی که به فضای مجازی دسترسی ندارند، قرار می‌دهد.
معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش کردستان با اشاره به اینکه از دانش آموزان سوال شده که چه امکاناتی برای دریافت آموزش درس‌ها دارند، گفت: تعدادی از دانش آموزان در روستاهای استان که دستگاه دی وی دی پلیر نداشتند مطالب آموزشی بر روی فلش مموری قرار داده و تحویل آنها شده است.
تدوین درسنامه مقاطع ابتدایی در کردستان
عبداللهی از تدوین درسنامه تا پایان فروردین امسال خبر داد و یادآور شد: درسنامه شامل تدریس گام به گام و خود آموز درس ها در کنار دی وی دی آنها و تکالیف مهارتی است که به صورت مکتوب تهیه به دانش‌آموزان تحویل داده می‌شود که چاپ این درسنامه با رعایت تمام پروتکل های بهداشتی انجام و سپس بین دانش آموزان توزیع شد.
معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش کردستان با اشاره به اینکه در هر شهرستان مرکز تخصصی برای پاسخگویی به سوالات دانش آموزان ایجاد شده است، تاکید کرد: این مرکز در مدارس هر روز از طریق تلفن پاسخگوی دانش آموزان یک پایه تحصیلی است.
عبداللهی اظهار داشت: برای آینکه در این شرایطی که مدارس دچار تعطیلات اضطراری شدند دانش آموزان از آموزش محروم نشوند هر آنچه به ذهنمان رسیده طراحی و اجرایی کردیم.
وی افزود: انتظار می‌رود مدیران مدارس بر عملکرد معلمان و دانش آموزان و همکاران ادارات نیز بویژه در حوزه آموزش بر استمرار فرایند آموزش مدارس نظارت داشته باشند و اقدامات را دنبال کنند.
معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش کردستان یادآور شد: اقدام دیگری که برای روستاهایی که به شبکه آموزش دسترسی ندارند، در حال انجام است تدریس دروس شبکه آموزش را بر روی لوح فشرده تکثیر و در اختیار دانش آموزان قرار دهیم.
عبداللهی گفت: در ضمن مدیر آموزگاران هم می توانند با ارتباط با خانواده‌ها از ظرفیت افراد با سواد خانواده دانش آموزان در استمرار فرآیند آموزش استفاده کنند.
ابتلای معلم‌ها و دانش آموزان به کرونا می‌تواند در روند آموزش مشکلاتی را پیش آورد که به گفته معاون تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش کردستان تاکنون موردی از ابتلای معلم‌ها و دانش آموزان در استان به ویروس کرونا به این اداره‌کل گزارش نشده است.
کرونا و فاصله گرفتن از روش‌های سنتی آموزش
ایوب مرادی معلم پایه ششم ابتدایی یکی از مدارس شهرستان دیواندره در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: شیوع بیماری کرونا و تعطیلی مدارس با آغاز آموزش‌های از راه دور و مجازی همراه شد که این اتفاق تاثیرات مثبتی هم تاکنون داشته است.
وی اضافه کرد: تدریس در هر زمان و مکان خارج از وقت‌های معمول و تعیین شده آموزش و به اشتراک گذاشتن مطالب آموزشی مفید و موثر و روش‌های برتر تدریس از جمله نقاط قوت آموزش از راه دور است.
این معلم کردستانی افزود: ایجاد تغییر و تغییر نگرش معلمان و دانش آموزان به سمت و سوی استفاده از روش‌های نوین آموزشی و تکنولوژی‌های آموزشی و فاصله گرفتن از روش‌های سنتی آموزش از دیگر محاسن اجرای آموزش مجازی است.
مرادی به معایب این نحوه آموزش هم اشاره کرد و گفت: نبود زیر ساخت‌های مناسب برای دسترسی اکثریت دانش آموزان به اینترنت و عدم پوشش شبکه و پهنای باند اینترنت مناسب، ایجاد محدودیت از طرف والدین نسبت به میزان استفاده از فضای مجازی توسط فرزندانشان به دلیل نبود سواد رسانه‌ایی و فرهنگ استفاده از آن و نداشتن گوشی مناسب یا کامپیوتر یا لپ تاپ هم از معایب آموزش از راه دور در این مقطع زمانی است.
وی افزود: از دیگر نقاط ضعف این شیوه آموزشی می‌توان به عدم هماهنگی مناسب بین مدارس و خانواده به منظور استفاده منسجم و هماهنگ از این روش و سیطره دیدگاه سنتی بر آموزش و پرورش، مقاومت معلمان و خانواده‌ها به منظور استفاده از فناوری‌های جدید و تحمیل هزینه بیشتر بر خانواده‌ها اشاره کرد.
این معلم دیواندره‌ای تعداد دانش آموزان کلاس خود را ۳۵ نفر اعلام کرد و یادآور شد: از این تعداد ۵۰ درصد آنها در کلاس تشکیل شده در فضای مجازی عضو شدند که دلیل عدم حضور برخی از این دانش آموزان به نداشتن امکانات و تعدادی هم به عدم توجه و بی خیالی والدین آنها برمی‌گردد.
تدریس برخی از دروس هم چون ریاضی از طریق فضای مجازی اگرچه غیرممکن نیست ولی کار سختی است و به همین دلیل آموزش این درس بیشتر از طریق لوح‌های فشرده و یا ارسال فایل تدریس شبکه آموزش در فضای مجازی تشکیل شده از سوی معلمان انجام می‌شود.
این روزها مبحث دوگانگی تدریس هم به عنوان یکی از نقاط ضعف این نحوه آموزش از سوی برخی از کارشناسان مطرح شده است ولی این معلم کردستانی معتقد است از آنجا که موضوعات آموزشی در تمام کشور مشترک است و شیوه آموزش هم زیاد تفاوتی با هم ندارند، نمی‌توان گفت که تدریس معلمی از طریق شبکه‌های تلویزیونی با آنچه معلم‌های خود دانش آموزان آموزش می‌دهند متفاوت باشد و ایجاد دوگانگی کند.
دانشگاه در خانه
به دنبال تعطیلی فعالیت‌های آموزشی و کلاس‌های حضوری، به منظور پیشگیری از شیوع ویروس کرونا و حفظ سلامتی دانشجویان و دانشگاهیان آموزش در دانشگاه کردستان هم به طور مجازی تاکنون ارائه شده است.
دانشگاه کردستان دارای ٤٦ گروه آموزشی، ٥٦ رشته کارشناسی، ١١٤ رشته کارشناسی ارشد و ٣٠ رشته دکتری است و ۱۱ هزار و ۴۵۰ دانشجو (هفت هزار و ۷۰۰ دانشجوی کارشناسی، سه هزار و ۲۰۰ دانشجویی کارشناسی ارشد و ٥٥٠ دانشجوی دکتری) در حال تحصیل هستند.
بیش از ٥٠٠ دانشجوی بین الملل (بیشتر از کردستان عراق) در دانشگاه کردستان تحصیل می کنند که امکانات نرم افزاری آموزش مجازی برای این دانشجویان نیز فراهم شده و آموزش این دانشجویان در خارج از کشور در قالب آموزش الکترونیکی در حال انجام است.
نیم‌سال تحصیلی جاری دروس دانشگاه توسط حدود ٨٣٠ مدرس (٣٨٠ هیات علمی تمام وقت و ٤٥٠ مدرس مدعو) تدریس می شود که می‌بایست بیش از چهار هزار و ۵۰۰ جلسه درس در هفته برگزار می‌شد از این تعداد جلسات درس ۲ هزار و ۸۳۳ مورد آن تئوری بود و امکان برگزاری آن به صورت الکترونیکی وجود دارد که این مهم محقق شده است.
دانشجویان در اوایل برگزاری کلاس‌های مجازی به دلیل آشنا نبودن زیاد با این نحوه آموزش زیاد با آن ارتباط برقرار نکرده بودند و همچنین به دلیل پایین بودن سرعت پایین اینترنت زیاد رغبتی به حضور در این کلاس‌ها نداشتند.
ولی به مرور با بهبود شرایط و افزایش ظرفیت پهنای باند اینترنت به تعداد دانشجویان در کلاس‌های مجازی افزوده شد و حال بسیاری از دانشجویان از این روش آموزشی برای تعدادی از دروس رضایت دارند.
آموزش مجازی برای دروس عمومی استمرار یابد
یکی از دانشجویان رشته روانشناسی دانشگاه کردستان به خبرنگار ایرنا گفت: در شیوه آموزش مجازی استاد تمام زمان آموزشی را به تدریس می‌پردازد و دیگر مباحث حاشیه‌ای که همیشه نصف وقت را می‌گرفت مطرح نمی‌شود.
سارا حسینی اضافه کرد: بسیاری از دروس تئوری به شیوه مجازی برگزار شود خیلی بهتر است و امیدواریم این شیوه بعد از کرونا هم ادامه یابد.
وی که از دانشجویان رشته محیط زیست دانشگاه کردستان است، اظهار داشت: اوایل سرعت اینترنت بسیار کم بود و از کلاس ۲۶ نفری ما حدود ۱۰ نفر آنلاین می‌شدند.
حسینی افزود: بتدریج به این شیوه آموزش عادت کردیم و سرعت اینترنت هم بهتر شد و به غیر از تعدادی از همکلاسی‌هایمان که در روستاها ساکن هستند و دسترسی ندارند، دیگر دانشجویان در کلاس غیرحضوری شرکت می‌کنند.
این دانشجوی دانشگاه کردستان یادآور شد: این نحوه آموزش برای درس‌های عمومی رشته ما خیلی به صرفه است و از آن استقبال می‌کنیم.
حسینی با اشاره به اینکه در این شیوه آموزشی اساتید بیشتر به روخوانی مطالب درسی می‌پردازند، تاکید کرد: میزان یادگیری دروس تخصصی رشته‌های کشاورزی و محیط زیست در آموزش مجازی پایین بوده و دراین رابطه آموزش حضوری موثرتر است.
ایران در نیم قرن اخیر تجربه هشت سال جنگ تحمیلی که منجر به تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها در یک بازه‌زمانی چندماهه شد را داشت، در آن سال‌ها چون اکثریت جمعیت کشور به تلویزیون دسترسی نداشتند و کامیپوتر و اینترنت هم وجود نداشت، امکان ارائه آموزش از راه دور هم ممکن نبود.
محمود کرمی یکی از معلمان بازنشسته در این رابطه به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: دوران جنگ هشت ساله ایران و عراق در کردستان راهی برای آموزش به دانش آموزان نداشتیم و تنها بعد از اتمام تعطیلی مدارس اقدام به برگزاری کلاس‌های فوق برنامه می‌کردیم تا عقب ماندگی دانش آموزان در درس‌ها را جبران کنیم.
بی‌شک کرونا پایان همه‌گیری یک بیماری نخواهد بود و امکان ظهور و بروز بیماری‌ها و بحران‌های دیگری همچنان وجود دارد و می‌طلبد درس‌هایی که از اتفاق پیش آمده در چند ماه اخیر گرفته شد تجربه گرانقدری باشد که در بحران‌های آینده چراغ راه مسوولان و مردم شود.
رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت اعلام کرد: تا ظهر دوشنبه ۲۵ فروردین در مجموع ۷۳ هزار و ۳۰۳ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده و با فوت ۱۱۱ نفر در ۲۴ ساعت گذشته، موارد فوت ناشی از این ویروس به ۴۵۸۵ نفر رسیده است.
ویروس کرونا موسوم به «کوید ۱۹» اواسط ماه دسامبر (۲۴ اذر) در شهر ووهان واقع در مرکز چین گزارش شد ابتدا از این بیماری به عنوان ذات الریه نام برده می شد اما کمیسیون ملی بهداشت چین در ۳۰ دسامبر سال ۲۰۱۹ (۹ دی ماه ۹۸) به صورت رسمی شیوع این ویروس را در چین اعلام کرد.
طبق آخرین آمار، یک میلیون و ۸۵۳ هزار و ۱۵۵ نفر در کل جهان به کرونا مبتلا شده اند.
