فیلم‌هایی که در فضای مجازی از خاکسپاری متوفیان مبتلا به کرونا پخش شد، نشان می‌داد که بستگان چندانی جز یکی دو نفر حضور ندارند و جسد در فضایی غریبانه به خاک سپرده می‌شود.
البته درستش هم همین بود که تدفین و خاکسپاری جانباختگان مبتلا به کرونا بر اساس پروتکل وزارت بهداشت و با رعایت موازین بهداشتی انجام پذیرد و کمترین تعداد افراد در این مراسم حضور داشته باشند.
ویروسی که یک تنه همه مناسبات سیاسی، فرهنگی، مذهبی و اجتماعی را در نوردیده و کسب و کارها را هم کساد کرده، انگار تنها جنبه جسمی ندارد و روح و روان بیماران و اطرافیان آنان را هم مورد هدف قرار داده است.
کرونا هم یک بیماری مانند همه بیماری‌های دیگر است که شخص مبتلا به آن یک بیمار است و جرمی مرتکب نشده تا به او و خانواده‌اش نگرشی منفی شود.
جدای از جنبه روحی و روانی از دست دادن عزیزان بخاطر ابتلا به کرونا، نوع نگرش جامعه به چنین خانواده‌هایی باعث شده تا همه هم و غم آنان برای انکار ابتلا به کرونا صرف و داغ شان تازه‌تر شود.
در کنار همه حسرت ها، شاید بدترین حسرتی که بر دل داغدیدگان می ماند اینکه نتوانستند یک دل سیر برای عزیزشان گریه و شیون کنند چون برای آنها دردناکتر از داغی که دیده‌اند نگرانی از ابتلای خودشان به کرونا بود.
نگاهی که این روزها بیشتر از همیشه داغدیدگان را اذیت می کند، طرد شدن از جامعه است، جامعه ای که مناسبات آن مجازی شده و حتی در روزهای اخیر کانال‌های مختص آگهی ترحیم راه‌اندازی و شماره تماس بازماندگان متوفی درج می‌شود تا همدردی ها در بستر تکنولوژی انجام شود.
برخی خانواده ها چند عضو خود را از دست داده‌اند، در یکی از شهرستان‌ها ۲ برادر مسن قربانی کرونا شدند، داغی که به این زودی ها سرد نمی شود ضمن اینکه حتی اعضای خانواده نمی‌توانند همدیگر را آنطور که باید و شاید دلداری داده و تیلی دل هم باشند.
از روزی که بزرگ طایفه را غریبانه به خاک سپرده‌اند، دیگر نتوانسته بر سر مزارش برود، می‌گویند خاک داغ را سرد می‌کند اما این روزها این خاک هم نیست تا آتش داغشان را کمی التیام بخشد.
وقتی خیلی دلتنگ می شود با ماشین تا پشت درب آرامستان شهر می‌روند و از دور فاتحه‌ای قرائت می‌کنند البته آن هم بعد از چندین روز، چون قرنطینه خانگی بودند و نباید بیرون می‌آمدند.
تسلای خاطر مجازی
رییس دانشگاه علوم پزشکی کردستان می‌گوید: مهمترین اثرات روانشناختی بعد از کرونا متوجه افرادی است که عزیزان خود را بر اثر این بیماری از دست داده و نتوانسته اند روال طبیعی سوگواری را داشته باشند به همین برخی آسیب‌های روانی متوجه این افراد است.
دکتر فرزین رضاعی با تاکید بر اینکه باهم بودن تاب آوری را افزایش می‌دهد که این مساله در شرایط فعلی غیرممکن است، افزود: این خلاء و بار روانی سنگین را با ابراز همدردی به صورت تلفنی و یا از طریق فضای مجازی می توان بسیار کمتر کرد به همین دلیل توصیه می‌کنیم تا بستگان و آشنایان، بازماندگان بیماران کرونایی را تنها نگذارند و از این بسترها با آنان همراه باشند.
رییس دانشگاه علوم پزشکی کردستان با بیان اینکه می شود مراسم ترحیم را هم مجازی برگزار کرد، گفت: به احترام کادر درمان که این روزها در همه بیمارستان‌های استان موارد مثبتی از ابتلای آنان به بیماری کرونا داریم و یک نفر نیز در این راه شهید شد، مردم به توصیه ها توجه بیشتری داشته باشند.
وی به افرادی هم که در قرنطینه هستند توصیه کرد تا خود را با سرگرمی های خانگی نظیر مطالعه، فضای مجازی، دیدن فیلم، ورزش و دیگر برنامه ها مشغول کنند.
دکتر رضاعی روزهای پیش رو را در کنترل و یا شیوع بیماری بسیار تاثیرگذار دانست و تاکید کرد: اگر مردم همراهی نکنند امیدی به گذر از بحران نیست. .
پنهان کاری و انگ بیماری
متاسفانه عده ای از افراد در جامعه ابتلا به این ویروس را انگ می دانند و در بسیاری از موارد این بیماری را پنهان می کنند که این می تواند بسیار خطرناک باشد.
این را معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی می گوید و اضافه می‌کند: پنهان کردن ابتلا به این ویروس باعث می‌شود که فرد به دنبال درمان نرود و اطرافیان خود را نیز مبتلا کنند.
دکتر ابراهیم قادری تاکید کرد: ابتلا به کرونا همانند سرما خوردگی و سایر بیماری های تنفسی است که در هر خانواده ای برای هر گروه سنی و هر طبقه اجتماعی اعم از شهری و روستایی، پیر و جوان، زن و مرد اتفاق می‌افتد.
وی با تاکید بر اینکه نباید به بیماران و خانواده های افراد مبتلا به ویروس کرونا بی حرمتی کرد، ادامه داد: افرادی که مسائل و نکات بهداشتی را رعایت می‌کنند نباید نگران همسایگی با فرد کرونایی باشند.
سوگ پیچیده پایدار
یک مدرس روانشناسی و آسیب شناسی روانی می‌گوید: سوگ واکنش طبیعی و سازگارانه ای است که به هنگام از دست دادن عزیزان تجربه می‌کنیم و بیشترین هیجان تجربه شده در سوگ، غم و خشم است.
دکتر کاوه قادری افزود: سوگ تا چند ماه طبیعی و نشانه ای از پردازش هیجان غم در فرد است اما وقتی فرصت سوگواری برای افراد میسر نباشد، ممکن است غم به خوبی توسط کورتکس مغز پردازش نشود و بعدا حالتی ایجاد کند که از آن به عنوان افسردگی تاخیری یا سوگ پیچیده پایدار نام ببرند.
وی تنها راهکار در شرایط کنونی را ابراز همدردی با تسلیت تلفنی به جای پیامک دانست و افزود: با این شیوه از تسلیت، گریه و غم هم اجازه پردازش پیدا کرده و سرکوب نمی‌شود.
قادری یادآور شد: روانشناس ها هم باید به داغدیدگان کمک کنند و به آنها بگویند از اینکه نتوانسته‌اند مراسم ترحیم بگیرند احساس گناه نکنند و بدانند که بعدها می‌توانند برای عزیزان خود سوگواری کنند.
این روانشناس از افرادی که ابراز همدردی تلفنی می کنند، خواست تا بیشتر اجازه بدهند هیجاناتشان نمود پیدا کند و چون تسلیت شأن تلفنی است، احساسات را سرهم بندی نکنند.
قادری با تاکید بر اینکه کرونا نباید باعث شود که از قوت های فرهنگی خود فاصله بگیریم، گفت: باید سعی کنیم در عین سازگاری با شرایط کرونا، شرایط جایگزینی خلق کنیم چرا که بودن در کنار سوگواران صرفا حضور فیزیکی نیست و مهم همدلی و نزدیکی روانشناختی است و می‌شود فرسنگ ها فاصله داشت ولی همدل بود و این همدلی را باید انتقال داد تا سوگواران راحت تر این شرایط را بگذرانند.
وی به خانواده هایی که کرونا را انگ می دانند حق داد و تاکید کرد: جامعه ما باید آموزش های بیشتری در این زمینه ببیند تا بیماری مختلف را انگ به حساب نیاورده و این را بدانند که کرونا ممکن است از بهترین فوق تخصص های یک کشور تا شریف ترین انسان ها را درگیر کند و و ربطی به جایگاه آنها ندارد.
در خط خطر کرونا
مدیرعامل سازمان آرامستان های سنندج می‌گوید: همکارانم بویژه در بخش غسالخانه بیشتر درخ معرض کرونا هستند.
توفیق سرفراز با اشاره به اینکه درب آرامستان بهشت محمدی سنندج از همان اوایل شیوع بیماری در استان بسته شد، از برخی شهروندان گلایه کرد که در برابر این مساله موضع گیری کرده و اصرار داشتند که بر سر مزار بستگانشان حاضر شوند.
وی با بیان اینکه هم اکنون همه کارکنان آرامستان با تدفین متوفیان (اعم از کرونایی و غیرکرونایی) درگیر هستند، اضافه کرد: هیچ جایی حرف از کارکنان آرامستان‌ها نیست که این روزها در معرض خطر هستند.
سرفراز با بیان اینکه دفن اموات در روزهای بعد از کرونا هم بر اساس فتوای شرعی هیات افتاء انجام می شود، گفت: کارکنان آرامستان با حساسیت ویژه‌ای پروتکل دفن اموات را که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرده، به کار بسته و انجام می‌دهند.
وی تاکید کرد: بازماندگان متوفیان نگران شرایط کفن و دفن اموات خود نباشند چرا که همه این امور بر اساس فتاوای شرعی انجام می‌شود.
بن بست کرونا
این روزها صبوری برای داغ عزیزانی که از دست رفته اند سخت تر از هر زمانی است، در شرایط عادی هرکسی سرسلامتی می داد و آرزوی صبر می کرد و دادغدیده می دانست این یعنی عزیزش را برای همیشه از دست داده و چاره ای جز صبر برایش باقی نمانده و باید جریان زندگی خود را در مسیری ادامه دهد که عزیزش دیگر در آن مسیر نیست اما حالا در این شرایط خاص، مسیری که برای داغدیدگان مانده انگار به بن بست رسیده است.
دردناکتر از هر داغی، داغ کادر درمانی است که روزهاست در بیمارستان به سر می‌برند و جسم و روحشان خسته شده، نمونه‌اش شهید محمد یار احمدی از کادر درمان بیمارستان امام خمینی(ره) سقز که ۴۱ سال داشت و پدر ۲ فرزندی بود که در حسرت در آغوش کشیدنشان به جمع شهدا پیوست.
یکی دو روز پیش تولدش را تنها با یک عکس با ماسک اکسیژن بر دهان و بر روی بستر بیماری با خانواده‌اش به اشتراک گذاشت، عکسی که بعد از شهادتش لایک های زیادی خورد و خیلی ها با دیدنش گفتند: برای در خانه ماندن خیلی دیر شده است.
خاکسپاری و سوگواری برای عزیزان از دست‌رفته، کارکردهای روانی، اجتماعی و خانوادگی بسیاری دارد، مساله‌ای که این روزها به‌دلیل شیوع کرونا، خانواده‌های داغدیده از آن محروم شده‌اند و آرام کردن این داغ، همدردی بیشتر اعضای جامعه را می‌طلبد، البته دور از هم.
