بی شک افراد معلول و کم توان بخشی از نیروهای فعال هر جامعه‌ای را تشکیل می‌دهند و همانند سایر اقشار حق استفاده از امکانات، تجهیزات، خدمات و تمام فرصت‌ها و ظرفیت‌های موجود در جامعه را دارند.
در میان جامعه معلولان که از آنان به عنوان قشر آسیب پذیر نام برده می‌شود، تعدادی هستند که حتی برای انجام امور روزانه خود با مشکلات و موانع جدی مواجه بوده و بدون کمک دیگران قادر به انجام کوچکترین کارهایشان نیز نیستند.
این افراد هر چند شاید همانند سایر اقشار جامعه از توانایی‌های لازم جسمی و فیزیکی برخوردار نیستند اما در زمینه‌های دیگر توانمندی‌های زیادی دارند که اگر زمینه برای آنان فراهم باشد می‌توانند در توسعه و پیشرفت جامعه بسیار تاثیرگذار باشند.
اما این قشرآسیب پذیر هنوز هم با موانع و مشکلاتی در جامعه مواجه هستند و نه تنها نمی‌توانند از همه امکانات و زیرساخت‌های موجود همانند سایر شهروندان استفاده کنند بلکه نگرش منفی به این قشر و عدم پذیرش از سوی جامعه بر رنج مضاعف آنان افزوده، رنجی که تاکنون پایانی نداشته است.
آمارهای موجود نشان می‌دهد که حدود ۱۰ درصد جامعه را افراد کم توان و معلول تشکیل می‌دهند که برای حضور در اجتماع به خصوص تردد در معابر و اماکن عمومی با مشکل مواجه هستند.
بیش از ۲۸ هزار معلول زیرپوشش بهزیستی کردستان
معاون توانبخشی بهزیستی کردستان می‌گوید: در حال حاضر ۲۸ هزار و ۴۱۷ معلول زیرپوشش این سازمان در استان هستند که ۱۱ هزار و ۳۴۷ نفر از آنان زن و ۱۷ هزار و ۷۰ نفر نیز مرد هستند.
مژگان مشفق افزود: یک هزار و ۲۶۵ نفر از این تعداد معلول کمتر از ۶ سال، یک هزار و ۹۶۴ نفر بین ۶ تا ۱۲ سال، ۲ هزار و ۱۳۶ نفر بین ۱۲ تا ۱۸ سال، ۲۱ هزار و ۳۲۹ نفر بین ۱۸ تا ۶۵ سال و یک هزار و ۷۳۳ نفر نیز بالای ۶۵ سال سن دارند.
وی همچنین به وضعیت تاهل این افراد اشاره کرد و اظهار داشت: ۱۵ هزار و ۹۲۴ نفر از این افراد متاهل، ۱۱ هزار و ۷۱۴ نفر مجرد و ۷۷۹ نفر از آنان نیز مطلقه، متارکه و یا همسر فوت شده هستند.
معاون توانبخشی بهزیستی‌کردستان با اشاره به اینکه این معلولان با مشکلات و موانع زیادی مواجه هستند، اضافه کرد: اقدامات و فعالیت‌های زیادی در راستای رفع این مشکلات انجام شده اما کافی نیست و این قشر همچنان با موانع زیادی در جامعه روبرو هستند.
عدم پذیرش از سوی جامعه
کارشناس ارشد مدیریت توانبخشی بهزیستی کردستان نیز زدر این رابطه می‌گوید: به تبع وضعیت اجتماعی حاکم بر جامعه، معلولان با تنگناها و مشکلات خاصی مواجه هستند و آنگونه که باید در جامعه پذیرش نشده‌اند.
داوود پرویزی افزود: بسیاری از آحاد جامعه به معلولان به عنوان ناتوان نگاه می‌کنند نه فردی که دارای محدودیت است، در حالیکه این قشر توانمندی‌های زیادی در زمینه‌های مختلف دارند اما بدلیل نگرش غلط حاکم بر جامعه این توانایی‌ها نادیده گرفته می‌شود.
وی تاکید کرد: همین نگرش موجب شده که آمار بیکاران در میان جامعه معلولان بسیار زیاد باشد و به جرات می‌توان گفت که از هر ۱۰۰ نفرمعلول شاید۲ نفر اشتغال به کار داشته باشند واین مساله نشان می‌دهد که قانون سهم سه درصد معلولان از اشتغال دستگاه‌های اجرایی خیلی مورد توجه قرار نگرفته است.
کارشناس ارشد مدیریت توانبخشی بهزیستی کردستان با اشاره به ایجاد فرآیندهای انگیزشی برای اشتغال معلولان از سوی بهزیستی گفت: در راستای ارتقای وضعیت اشتغال معلولان فرآیندهای انگیزشی و تشویقی از جمله پرداخت حق بیمه فرد معلول و همچنین تسهیلات کم بهره و بلاعوض به کارفرمایانی که آنان را بکارگیری کنند از سوی بهزیستی انجام شده است.
وی با بیان اینکه همچنین قراراست بهزیستی هزینه عدم کارآیی فرد معلول را به کارفرما نیز بدهد، یادآور شد: علی‌رغم تمام این اقدامات همچنان آمار بیکاران بخصوص افراد دارای مدارک تحصیلی دانشگاهی نسبت به افرادی که اشتغال به کار دارند خیلی بیشتر است.
مبلمان شهری موجب انزوای معلولان شده است
پرویزی افزود:عدم مناسب سازی محیط و مبلمان شهری و وضعیت ادارات و سازمان‌ها در استان موجب شده است که قشر معلول جامعه دسترسی لازم به امکانات شهری نداشته باشند و همین امر زمینه محدودیت حضور اجتماعی و روابط اجتماعی این قشر را فراهم کرده است.
وی گفت: مناسب سازی محیط شهری تنها وظیفه سازمان بهزیستی نیست، بلکه براساس قانون جامع حمایت از معلولان تمام ادارات و دستگاه‌های مختلف باید در این زمینه همکاری لازم را داشته باشند، در حالیکه این مساله نیز از سوی متولیان رعایت نمی‌شود.
کارشناس ارشد مدیریت توانبخشی بهزیستی کردستان یادآور شد: درحال حاضر حتی در ساختمان‌های جدید ادارات نیز مساله مناسب سازی رعایت نمی‌شود و تعدادی از بانک‌ها رمپ‌های خود را در پیاده‌روها ایجاد می‌کنند، آن هم رمپ‌های شیب‌دار که حتی برای اقشار دیگر جامعه نیز قابل استفاده نیست.
وی اضافه کرد: کمیته مناسب سازی در سطح کشور تدوین و به استان‌ها ابلاغ شده و مجموعه ادارات در این کمیته عضو هستند و براساس قانون جامع حمایت از معلولان موظف هستند در زمینه مناسب سازی تلاش کنند اما در این زمینه کوتاهی می‌شود، البته حرکت‌هایی انجام شده که بسیار کم است.
پرویزی با بیان اینکه یکی از عوامل انزوای اجتماعی معلولان وضعیت مبلمان شهری است، اظهار داشت: جامعه ما باید به این درجه از آگاهی برسد که قشر معلول نیز عضوی از جامعه بوده و همانند سایر افراد حق زندگی و مشارکت و استفاده از امکانات عمومی را دارند، لذا با اقدامات مناسب و نگرش مثبت مانع انزوای آنان شوند.
وی تاکید کرد: در حال حاضر قوانین خوبی در زمینه حمایت از جامعه معلولان وجود دارد اما گاهی ضمانت اجرایی ندارند و در بسیای از مواقع ضمانت اجرایی فقط در ثبت آن است و تعدادی از مسوولان نیز نه براساس قانون بلکه احساسی و از روی ترحم برای این افراد کاری انجام می‌دهند.
لزوم نهادینه شدن توجه به معلولان در دستگاه‌های اجرایی
مشاور استاندار کردستان در امور معلولان نیز می‌گوید: معلولان نیز همانند سایر افراد در این جامعه زندگی می‌کنند لذا نیازهای همسان نیز دارند بنابراین باید نیازهای ویژه انان بصورت جدی مورد توجه مردم و مسوولان باشد.
نصرالله ابراهیمی که خود جزو جامعه معلولان است، افزود: عمده‌ترین اقدامی که در استانداری به دنبال آن هستیم این است که توجه به معلولان در دستگاه‌های اجرایی نهادینه شود و دستگاه‌های اجرایی فکر نکنند تنها متولی معلولان و نابینایان بهزیستی است.
وی اظهار داشت: انتظار می‌رود، محیط هم از لحاظ فرهنگی و هم از لحاظ فیزیکی به گونه‌ای مناسب سازی شود که نابینایان وسایر معلولان بصورت مستقل کارهای خود را انجام دهند و به دیگران وابسته نباشند.
این روشندل کردستانی یادآور شد: در قانون جدید حمایت از حقوق معلولان آمده است که اگر بخش خصوصی فرد معلولی را جذب کند، بخشی از حقوق و سهم بیمه کارفرما توسط دولت پرداخت می‌شود اما بسیاری از کارفرمایان از این موضوع بی اطلاع هستند.
وی گفت: اگر اطلاع رسانی در زمینه‌های مختلف به درستی انجام شده و رسانه‌ها کمک کنند و مردم در زمینه توانمندی‌های معلولان توجیه شوند بخشی از مشکلات این قشر رفع خواهد شد.
نگاه واقع بینانه به توانمندی معلولان داشته باشیم
رییس آموزش و پرورش استثنایی کردستان نیز گفت: معلولان از توانایی‌های زیادی برخوردارند و همه ما باید به وظیفه خود در قبال این قشرعمل وبا نگاهی واقع بینانه توانمندی‌ها و ظرفیت‌های آنان را به جامعه نشان دهیم.
خلیل رنجبر افزود: ارتقای مشارکت افراد دارای معلولیت برای دستیابی به توسعه فراگیر، عادلانه وپایدار به عنوان شعار امسال روز جهانی معلولان اعلام شده که می‌تواند فتح البابی برای رفع و یا کاهش مشکلات این قشر باشد.
وی با اشاره به اینکه در سال تحصیلی جاری یک هزار و ۳۶۶ دانش آموز دارای معلولیت در مدارس با نیازهای ویژه استان تحصیل می‌کنند، اظهار داشت: در بین هفت گروه دانش آموزی که از آموزش وپرورش با نیازهای ویژه استان خدمات آموزشی، پرورشی، حمایتی وتوانبخشی می‌گیرند، دانش آموزان با نیاز ویژه ذهنی با ۹۹۱ نفر بیشترین آمار را دارند.
رییس آموزش و پرورش استثنایی کردستان گفت: در راستای تحقق عدالت آموزشی و تسهیل دسترسی دانش آموزان به آموزش فراگیر بستر مناسب برای حضور و حمایت از ۱۵۰ دانش اموز دارای آسیب بینایی و ۲۷۸ نفر دانش آموز دارای آسیب شنوایی خفیف تا عمیق، یک هزار و ۸۰۰ دانش آموز دارای مشکلات ویژه یادگیری و بیش از چهار هزار دانش آموز دیرآموز در مدارس عادی فراهم شده است.
وی اضافه کرد: نگرش منفی به معلولان زمینه ایجاد ناکامی، سرخوردگی، عدم اعتماد به نفس و در نهایت افزایش وابستگی و نیاز آنان به دیگران را فراهم می‌کند بنابراین باید تلاش شود نگاه جامعه به این قشر همواره مثبت بوده و از ظرفیت و توانمندی آنان استفاده شود.
از سال ۱۹۹۲ که از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد روز ۱۲ آذر مصادف با سوم دسامبر با عنوان روز جهانی معلولان نامگذاری شده است.
