روایتی از درخواست امام برای کلیات سعدی

به گزارش خبرنگار جی پلاس، یکی از علاقه مندی های امام خمینی (س)، ادبیات و شعر بود و در این میان ایشان به سعدی اهتمام ویژه ای داشتند. امام جوانان را توصیه می کردند که با استفاده از نثر و نظم ملت ها را بیدار کنند آنجا که فرمودند:

«امید است طبقه جوان که به سردی ‌ها و سستی‌ های ایام پیری نرسیده ‌اند با هر وسیله ‌ای که بتوانند ملت ‌ها را بیدار کنند، با شعر، نثر، خطابه، کتاب و آن چه موجب آگاهی جامعه است». (صحیفه امام؛ ج 2؛ ص: 253 ـ 254)

حجت الاسلام عبدالکریم بی آزار شیرازی در خاطرات خود درباره عنایت ویژه امام به سعدی چنین روایت کرده است:

 به یاد دارم چند ماه قبل از ارتحال امام بود که یک روز صبح حجت الاسلام رسولی محلاتی؛ رئیس دفتر امام به بنده زنگ زدند و گفتند: امام خواستار دیوان سه جلدی سعدی هستند، شما می‌ توانید برایشان پیدا کنید؟ گفتم با کمال میل. اما چرا سه جلدی نه یک جلدی؟ اظهار داشتند که امام می‌ خواهند مجلدات کم حجم باشد تا بتوانند در قدم زدن های روزانه آن را با خود ببرند و به آسانی آن ها را مطالعه کنند. همان روز برایشان تهیه کردم و فرستادم.

این جریان برایم از چند جهت جالب و آموزنده بود :

1- اهتمام فراوان امام به کتاب ‌خوانی.

2- استفاده از اوقات و فرصت ‌ها.

3- بیش از همه اهتمام امام به سعدی آن هم در آن سن و آن همه اشتغالات.

البته چند نکته برایم جای سؤال بود:

1- آیا امام تازه به اشعار سعدی علاقه ‌مند شده بودند یا از جوانی؟

2- چرا امام در اواخر عمر یکی از مجلدات سعدی را درخواست نکردند بلکه  هر سه جلد را خواستار شدند؟

3- ارتباط امام با کتاب غزلیات سعدی؟

4- رابطه امام با گلستان سعدی؟

5- رابطه امام با بوستان سعدی؟

راوی به دنبال پاسخی برای پرسش های خود رفت و می شود گفت که برای هر پنج تای آنها هم پاسخی در خور یافت اما به علت طولانی شدن مطلب تنها پاسخ  به پرسش اول آورده شده است که با هم می خوانیم:

به تاریخ تحصیلات امام خمینی (س) مراجعه کردم؛ متوجه شدم که ایشان در جوانی نزد استاد ادبیات «ملا ابوالقاسم» به فراگیری گلستان و بوستان سعدی و چند کتاب ادبی دیگر پرداخته ‌اند. (ویکی‌پدیا، دانشنامه آزاد) و سپس به کتاب های امام مراجعه کردم و دریافتم که ایشان در کتاب های خود از اشعار سعدی استفاده بسیار کرده ‌اند، و به خوبی می ‌توان دریافت که تا چه اندازه امام از دوران جوانی از سعدی درس انقلاب و کشورداری اخلاقی فرا گرفته ‌اند.

شاید برای بسیاری، علاقه مندی به شعر و شاعری به خصوص برای رهبری انقلابی و سیاستمداری چون امام خمینی (س) غیر منتظره و عجیب به نظر برسد، اما تعجب آنان رفع می‌ شود اگر بدانند که شعر و زبان فارسی تنها یک زبان موزون نیست، بلکه یک فرهنگ و یک تمدن زبان مشترک و حلقه اتصال زبانی و فرهنگی تمام آسیای میانه، شبه قاره هند و ایران و قفقاز بوده است، وابن بطوطه در تمام جغرافیای این منطقه با زبان فارسی مشکل گفتاری خود را حل می‌ کرد.

زبان فارسی؛ زبان شعر و ادب و سیاست و اخلاق و عرفان و دین و قرآن است و در طول تاریخ محتوای معنوی و دینی را در خود جای داده است، و بیش از سایر زبان ‌ها نقش مهمی در انتقال و تداوم و گسترش فرهنگ و تمدن داشته است.

شعر و زبان فارسی قدیم وقتی با زبان قرآن آمیخته شد؛ پختگی و غنای بیشتری پیدا کرد و زبان فارسی‌ امروزین را به وجود آورد که ما آن را با شاعران بزرگی همچون سعدی، حافظ، مولانا، فردوسی، سنایی، عطار، نظامی، جامی و... می ‌شناسیم، به ‌خصوص چیزی که کمتر مورد توجه است این‌ که موسیقی زبان جدید، تحت ‌تأثیر آمیختگی با زبان قرآنی بسیار دلنشین شد و از نظر محتوا ترجمان مفاهیم قرآن و اسلام شد و به قول استاد ادبیات فارسی و عربی دکتر سید جعفر شهیدی:

خیل بزرگ شاعران و سرایندگان منظومه ‌های اخلاقی و تربیتی را باید ترجمان قرآن خواند نه تأثیر پذیرندگان از آن، شاعرانی که هر چه دارند همه از دولت قرآن دارند. در میان شاعران سعدی بیش از همه در میان فارسی‌ زبانان تأثیر داشته؛ به طوری که می ‌توان گفت زبان فارسی امروز زبان سعدی است و از این رو آثار سعدی برای مردم بیگانه نیست.

همین زبان فارسی با اشعار زیبایش و با محتوای اسلام نابش مهم ترین وسیله گسترش اسلام در شرق میانه و دور شده است، چنان که مردم بخش ‌هایی از هند، ویتنام، مالزی، لائوس، کامبوج، فیلیپین، اندونزی و چین نیز به وسیله این عارفان ایرانی با اسلام آشنا شدند. به همین خاطر زبان فارسی برای آن ‌ها حُکم زبان دینی را داشت. امروز هم در مساجد دهلی و پکن که دورترین نقطه‌ چین نسبت به عالم اسلام محسوب می ‌شود، کتیبه ‌هایی با اشعار فارسی می ‌بینید.