چرا دلار مرز 4000 تومان را رد کرد؟

افزایش تقاضا برای ارز زائران اربعین، فرا رسیدن ژانویه و ارز مورد نیاز برای مسافران، زمان تسویه حساب بدهی‌های خارجی و کاهش عرضه ارز توسط پتروشیمی‌ها از جمله عواملی است که برای ایجاد نوسانات در بازار ارز در فاصله زمانی در نیمه دوم سال مطرح می‌شود که البته عمدتا این اتفاق یکی دو ماه قبل از ژانویه آغاز  و تا مدتی بعد از آن ادامه دارد. در این بین عاملی دیگر همواره مورد تاکید تحلیلگران بازار و کارشناسان است، آنهم کسری بودجه دولت در نیمه دوم که بخشی از آن از طریق افزایش قیمت ارز جبران می‌شود.

در سال گذشته نوسان قیمت دلار از آبان‌ماه آغاز شد، زمانی که قیمت این ارز در کانال ۳۵۰۰ تومان قرار داشته و با روندی رو به رشد به ۳۶۰۰، ۳۷۰۰ و ۳۸۰۰ رسید و ادامه پیدا کرد تا اینکه در دهه اول دی‌ماه ۱۳۹۵ رکورد ۴۰۰۰ تومانی شکست؛ قیمتی که از اوایل دهه ۱۳۹۰ در بازار ارز تکرار نشده بود.

به هر صورت قیمت دلار حتی تا بیش از ۴۱۵۰ تومان هم پیش رفت تا اینکه با شدت گرفتن انتقادات و مداخله مجلس در نهایت کنترل بیشتری بر بازار ارز انجام و رشد آن متوقف شد. در ادامه نیز کاهش قیمت دلار  وجود داشت تا اینکه قیمت‌ها تا حدی متعادل شد. بانک مرکزی تاکید داشت که فروکش کردن تقاضای تجاری و مسافرتی، مدیریت آربیتراژ دلار آمریکا با کشورهای همسایه، کاهش قیمت حواله درهم، کاهش تقاضای احتیاطی، سفته‌بازی و تبدیل دارایی و همچنین کاهش نرخ معاملات فردایی از یک سو و افزایش عرضه توسط بانک مرکزی در بازار در مجموع موجب کنترل و کاهش قیمت شده است.

در آن زمان طی جلسه‌ای که با حضور مسئولان بانک مرکزی و البته وزارت اقتصاد در مجلس برگزار شد، بانک مرکزی اعلام کرده بود که تلاش می‌کند قیمت دلار را با ۳۸۰۰ تومان کاهش دهد که البته این اتفاق افتاد و حتی به کانال ۳۷۰۰ تومان هم وارد شد و تا دو ماه اخیر نیز در همین رنج قیمتی باقی ماند، ولی دیگر هیچ گاه قرار نبود نرخ دلار از ۳۶۰۰ تومان کمتر شود موضوعی که البته رئیس کل بانک مرکزی به صراحت آن را اعلام کرد.

در هر حال در نوسانات اخیر بازار ارز قیمت دلار از کانال ۳۷۰۰ تومان در اواخر مردادماه ۱۳۹۶ روندی رو به رشد در پیش گرفت و در هفته‌های اخیر به کانال ۳۸۰۰ و ۳۹۰۰ وارد شد. روز گذشته نیز معاملات در بازار آزاد دلار ۴۰۰۰ تومانی و حتی اندکی بیشتر از آن را نیز تجربه کرد. گرچه روند رو به رشد دلار در سال گذشته از آبان و در کانال ۳۵۰۰ آغاز و تا مرز ۴۲۰۰ تومان پیش رفت و رشدی نزدیک به ۷۰۰ تومان را طی سه ماه تجربه کرد، اما اکنون روند رشد دلار از شهریور و کانال ۳۷۰۰ تومان آغاز شده و در فاصله‌ای کوتاه به ۴۰۰۰ تومان رسیده است. اکنون بازار ارز با این موضوع مهم مواجه است که اگر روند رو به رشد دلار ادامه پیدا کند با توجه به دلایلی که برای تحریک و نوسان بازار در ماه‌های خاص پیش رو از جمله افزایش تقاضای مسافرت‌های ژانویه تسویه بدهی‌های خارجی و کاهش عرضه توسط پتروشیمی‌ها وجود دارد، نرخ این ارز تا چه رقمی پیش خواهد رفت و در این شرایط رفتار بانک مرکزی و نحوه کنترل آن بر بازار چگونه است؟