کپی‌برداری یکی از مشکلات اساسی بخش‌های مهم صنعتی به ویژه در صنایع کوچک و متوسط است. صنعت فرش، بلور و کریستال یا مبلمان با این مشکل روبه‌‌رو بوده و هستند.
به گزارش جی پلاس، روزنامه گسترش صنعت نوشت: از این‌‌رو، طراحان همواره باید طرح و اثر خود را ثبت کنند تا کپی‌برداری نشود اما شاید سوالی در ذهن شکل بگیرد بر این مبنی که صنایع فناور و پیشرفته چقدر در معرض کپی‌برداری هستند یا چه شرایطی به وجود می‌آید که ایده‌ها، طرح‌ها یا نوع محصولات ساخته شده، از سوی افراد دیگری غیر از طراحان دزدیده یا کپی شوند؟
به عبارتی، چه میزان مالکیت فکری و معنوی در عرصه فناوری‌های نو یا صنایع فناور حفظ و لحاظ می‌شود تا محصولات تکراری تولید نشود یا جلوی کپی‌برداری از طرح‌های فناور گرفته شود؟ حتی می‌توان سوال کرد که آیا ایده‌پردازان در صنایع نوین و طراحان فناوری‌های جدید از به سرقت رفتن طرح‌ها و ایده‌های خود واهمه دارند؟
علی ناصری، ایده‌پرداز و طراح لوازم خانگی فناور می‌گوید: با وجود ثبت ایده‌ها و طرح‌ها همواره مکانیسم‌هایی برای دور زدن قانون وجود دارد. با این حال، اگر تفکر خلاق در شرکت‌های تولیدی و فناور وجود داشته باشد هیچگاه با وجود کپی شدن یک ایده و طرح خود کنار نمی‌نشینند بلکه نوآوری را سرلوحه کار خود قرار می‌دهند.
از این‌‌رو، در عرصه فناوری‌های نوین نوعی پیوستگی نوآوری وجود دارد و کپی‌برداری و لو رفتن ایده و طرح به هر دلیلی نمی‌تواند روند کار طراح یا تولیدکننده را مختل کند بلکه ایده‌پرداز خود را در میان رقبایی می‌بیند که انگیزه کار را برای او بیشتر می‌کنند.
این تولیدکننده محصولات فناور لوازم خانگی معتقد است که حتی در عرصه فناوری‌های نوین در بخش صنعتی همواره بهبود‌دهنده‌هایی در ذهن یک خلاق یا طرح هست که به تکمیل یا گسترش محصول منجر می‌شود. بنابراین به سرقت رفتن یا فاش شدن مختصات طرح ضربه‌ای به ایده‌پرداز اصلی وارد نمی‌کند.
با واکاوی سخنان ناصری این نکته به ذهن می‌رسد که تمامی پیشرفت‌هایی که از گذشته تا اکنون به وجود آمده در سیری پیوسته و نوآورانه قرار گرفته که هر پژوهشگر یا ایده‌پردازی توانسته سهمی مهم در تکمیل آن داشته باشد. اما همواره این خوش‌باوری وجود ندارد چراکه ممکن است مخترعان بسیاری وجود داشته باشند که از فاش شدن طرح و ایده خود ناراحت باشند.
سهراب سلیمی، مخترع و پژوهشگر در این زمینه به گسترش صنعت می‌گوید: موارد مشابه بسیاری بوده که ایده و طرح من در آزمایشگاه فاش شده یا به سرقت رفته است. حتی ممکن است موضوع پایان‌نامه‌های کاربردی که در زمینه تولید یک محصول صنعتی است به سرعت فاش یا در صورت مراقبت ناکافی دیگران ثبت شود. از این‌‌رو، باید سریع‌تر ثبت اختراع کرد یا ایده و پیشنهاد خود را کاربردی کرد یا به بخش صنعتی پیشنهاد داد.
سلیمی معتقد است که ایده‌های فناورانه فی‌البداهه گاهی به ذهن می‌رسند و در صورتی که سریع کاربردی نشوند سوژه تکراری پژوهشگران دیگری خواهند شد. تا اینجای بحث به طور کامل تفاوت میان طرح‌ها و محصولات صنعتی یا فناورانه را متوجه شدیم.
به خوبی واضح است که تکاپوی نوآوری میان پژوهشگران در محصولات فناورانه گاهی باعث ایستایی فناوری و توسعه نخواهد شد اما در محصولات صنعتی به محض اینکه طرحی فاش شد محصولات تکراری تولید می‌شوند در حالی که در محصولات فناورانه یا ایده‌های نوین نوعی تکمیل حلقه نوآوری و توسعه اتفاق می‌افتد. با این حال بهتر است که پژوهشگران ایده یا طرح خود را در زمینه‌های نوآورانه و فناورانه نیز ثبت کنند.
اسماعیل قادری‌فر، قائم‌مقام معاون توسعه فناوری و رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در این زمینه به گسترش صنعت گفته است: افراد برای اینکه بتوانند ایده فناورانه خود را مطرح کنند باید ابتدا در قالب شخصیت حقوقی ظاهر شوند به این معنی که لازم است برای ثبت شرکت اقدام کنند.
برای طی مراحل ایده‌پردازی نیز لازم است در نزدیک‌ترین مرکز رشدی که در پارک علم و فناوری هستند مراجعه و روند تعیین را طی کنند. وی تاکید کرد: ۳۸ پارک و علم و فناوری در کشور هست که با وجود این پراکندگی دربرگیرنده ۲۵۰ مراکز رشد هستند. از طریق این مراکز رشد ایده‌پردازان می‌توانند وارد ادبیات کسب و کار نوین شوند و آمادگی لازم برای تبدیل شرکت خود به یک شرکت دانش‌بنیان را احصا کنند. بدیهی است که شرایط هر شرکت از سوی کارگروه ارزیابی بررسی و پژوهش خواهد شد.
قادری‌فر افزود: بیشتر شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا هستند. بنابراین مشمول قانون حمایت از دانش‌بنیان‌ها قرار خواهند گرفت. براساس این قانون شرکت‌های دانش‌بنیان از وام‌ها، تسهیلات و خدمات تعریف شده استفاده می‌کنند.
این چتر حمایتی می‌تواند باعث اوج‌گیری خالقان ایده و نوآوری شود که در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان فعالیت می‌کنند. همچنین باعث می‌شود که این شرکت‌ها پروبال گیرند و بتوانند مسیر ایده‌محوری تا دانش‌بنیان شدن را طی کنند.
قائم‌مقام معاون توسعه فناوری و رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری گفت: اگر یک ایده خوب باشد حدود یک سال طول می‌کشد که بارور شود و به مرحله صنعتی‌سازی برسد. وی درباره خدمات حمایتی از دانش‌بنیان‌ها و شرکت‌های ایده‌پرداز نیز گفت: پس از بررسی و تایید در مراکز رشد پارک‌های علم و فناوری به این دسته از شرکت‌ها دفتر کار و امکان استفاده از آزمایشگاه داده می‌شود. بدیهی است نخستین نیازی که فرد ایده‌پرداز دارد استفاده از خدمات اولیه و آزمایشگاه است. همچنین به خدمات مالی نیاز دارد که بتوانند ایده را ثبت کنند و مدل و الگوی کسب‌وکار خود را توسعه دهند. همچنین نوآوران و ایده‌پردازان فناور می‌توانند با افراد دیگری در عرصه ایده‌پردازی در پارک‌های علم و فناوری آشنا شوند و به نوعی در شبکه نوآوری قرار بگیرند و امکان توسعه بیشتر داشته باشند.
به نظر می‌رسد شرایط مطلوبی برای فناوران و نوآوران در طرح تا پردازش و نهایی‌سازی آن وجود دارد. البته یک نکته در این میان قابل توجه است. اینکه هر چه صنایع بتوانند دامنه استفاده از فناوری‌های روز را در خود جای دهند امکان کپی‌برداری یا فاش شدن اثر آنها کمتر می‌شود. این فرضیه‌ای است که بارها درباره طرح‌های لوازم خانگی، فرش یا اقلام دیگر تولیدی مطرح می‌شود؛ فرضیه‌ای که به‌طور قطع به افزایش کیفیت این دسته از محصولات نیز می‌انجامد.
