براساس شیوه مرسوم آمارگیری بیکاری و اشتغال در کشورمان، هر فردی که یک ساعت در هفته کار کند، شاغل محسوب می‌شود. از سوی دیگر، بیکار فقط شامل حال افرادی می‌شود که از سه هفته قبل از آمارگیری جویای کار بوده‌اند.
به گزارش جی پلاس، این تعاریف حداکثری از اشتغال و حداقلی از بیکاری، موجب ارائه آمارهای انحرافی نسبت به وضعیت اشتغال و بیکاری در کشور شده است. به‌عنوان مثال، در حالی که مطابق تعاریف مرکز آمار، تعداد بیکاران در کشور حدود سه‌میلیون نفر است، اما در واقع اگر آمار دانشجویان، سربازان، افراد ناامید از کار، افراد مشغول به مشاغل کاذب و افراد دارای مشاغل ناقص را هم جزو جامعه بیکاران به حساب آوریم، جمعیت بیکار در کشور چند میلیون نفر بالاتر از رقم اعلام شده می‌رود.
کارشناسان هم معتقدند مرکز آمار باید در کنار آمارهایی که بر مبنای تعاریف استاندارد از بیکار و شاغل ارائه می‌دهد، آمارهای واقعی و ملموس بیکاری در جامعه را نیز ارائه کند تا سیاستگذاران کشور براساس واقعیات آماری، تصمیم‌گیری کنند.
به گفته کارشناسان، باید تعریف دقیق و واقعی از شغل ارائه شود؛ زیرا بسیاری از کارهای موجود در جامعه که در گزارش مرکز آمار جزو مشاغل محسوب می‌شود، کارهایی است که دارای حداقل درآمد، شرایط نامناسب و بدون بیمه است و در واقع، میلیون‌ها نفر در کشور از سر ناچاری به این مشاغل کاذب روی آورده‌اند و دولت باید در برنامه‌ریزی‌های خود، ایجاد شغل مناسب و شایسته برای این اقشار را هم لحاظ کند.
6 میلیون بیکار داریم
علی دهقان‌کیا، نماینده کارگران در شورای‌عالی کار با انتقاد از آمار بیکاری مرکز آمار به خبرنگار ما گفت: اکنون اعلام می‌شود سه میلیون بیکار در کشور وجود دارد، اما این تعداد با در نظر گرفتن افرادی است که در هفته حدود یک ساعت فعالیت دارند و اگر این ملاک تعریف بیکار تغییر کند حتماً آمارهای اعلامی از سوی مرکز آمار با تغییرات زیادی همراه خواهد بود.
وی با بیان این‌که افرادی که به عنوان کارگر در هفته یک ساعت مشغول به فعالیت هستند، نمی‌توانند زندگی خود را اداره کنند، تصریح کرد: دولت با تعریف متفاوت از بیکاری قصد دارد آمارهای خوبی را برای دلخوش کردن مردم ارائه کند، اما واقعیت این‌است که حدود شش‌میلیون بیکار در کشور داریم و این تعداد دو برابر آماری است که مرکز آمار اعلام کرده است.
دهقان‌کیا ادامه داد: دستمزدهایی که برای کارگران در نظر گرفته می‌شود، بسیار حداقلی است و خانوارهای فقیر و متوسط می‌توانند زنده بمانند، اما خبری از زندگی نیست. در این شرایط تهدیدات زیادی از جمله فسادهای اجتماعی، فرهنگی و طلاق در جامعه بیشتر خواهد شد.
نماینده کارگران در شورای‌عالی کار با اشاره به این‌که افرادی باید شاغل محسوب شوند که روزانه هشت ساعت مشغول به فعالیت باشند، گفت: اکنون دولت اعلام می‌کند این تعریف در سازمان جهانی کار عنوان شده، اما در کشورهای پیشرفته که افراد با یک ساعت کار، شاغل محسوب می‌شوند هم از رفاه اجتماعی بالایی برخوردارند و هم هزینه درمان و سلامت آنها رایگان است. ضمن این‌که برخی از افراد جویای کار می‌توانند با یک ساعت کار، حقوق کمی برای گذران عمر دریافت کنند.
هم بیکار داریم هم شاغلان فقیر
علی‌اکبر لبافی‌نژاد، معاون سابق وزیر کار هم گفت: دولت به‌دلیل این‌که عضو سازمان بین‌المللی کار شده، باید قوانین آنها را اجرا کند، اما واقعیت این‌است که کسی با یک ساعت کار در هفته نمی‌تواند زندگی خود را اداره کنند. وی با اشاره به برخی مشاغل مانند پزشکان تخصصی که با یک ساعت فعالیت در هفته می‌توانند زندگی خوبی داشته باشند، ادامه داد: در بخش کارگری یک ساعت کار در هفته نمی‌تواند آینده خوبی را درپی داشته باشد و باید رویه و تعریف شاغل تغییر کند.
لبافی‌نژاد تصریح کرد: در کشورهای پیشرفته بیکاری به صورت کلان اعلام می‌شود و دسته‌بندی‌هایی در این زمینه وجود دارد.
به عنوان مثال گفته می‌شود تعدادی از جامعه بیکار مطلق هستند و بخشی دیگر تنها دو ساعت در هفته مشغول به کارند. برخی دیگر نیز در ماه یک هفته مشغول به کار هستند و این رویه تا همه بخش‌های شاغل ادامه خواهد داشت و افرادی که به‌صورت کامل سرکار هستند هم اعلام می‌شود. در این صورت دولت می‌تواند سیاستگذاری بهتری برای ایجاد اشتغال و بهبود فضای کسب و کار داشته باشد.
معاون سابق وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ادامه داد: در ایران باید تعاریف بیکاری به صورت بومی تغییر کند و همین رویه کشورهای پیشرفته در داخل نیز پیاده‌سازی شود. اکنون بعد از معضل بیکاری، شاغلان فقیر هم بخشی از مشکلات را شامل می‌شود و دولت برای رفع این موضوع باید اقداماتی انجام دهد.
تعریف بیکاری تغییر کند
عباسعلی زالی، رئیس سابق مرکز آمار با تاکید بر این‌که تعریف بیکاری و شاغل باید در مرکز آمار با تغییراتی همراه باشد، به خبرنگار ما گفت: مرکز آمار به‌دنبال تغییر تعریف بیکاری و شاغل بوده، اما دولت و دستگاه‌هایی که باید این موضوع را تائید می‌کردند با این تغییر مخالف هستند.
زالی ادامه داد: کشورهای غربی اکنون عنوان می‌کنند افرادی که یک ساعت در هفته مشغول‌به کار هستند جزو جمعیت شاغل محسوب خواهند شد و این قانون در ایران نیز پیاده‌سازی شده، اما جزئیات این قانون در نظر گرفته نشده است.
وی افزود: افرادی که در کشورهای غربی با یک ساعت کار در هفته شاغل محسوب می‌شوند از حمایت‌های اجتماعی و بیمه‌های بیکاری برخوردارند و می‌توانند با یک ساعت در هفته زندگی خود را اداره کنند اما در ایران هیچ‌کدام از جزئیات این بخش‌ها شامل بیمه بیکاری و حمایت‌های اجتماعی اجرایی نشده و تنها بخش تعریف شاغل که به نفع دولت بود، پیاده شده است.
رئیس سابق مرکز آمار با اشاره به این‌که هر چه زودتر این تعریف باید تغییر کند، گفت: به نظر می‌رسد افراد شاغل باید در روز چند ساعت فعالیت شغلی داشته باشند و در آن زمان شغل موقت، شغل پاره وقت و شغل تمام‌وقت تعریف شود که تعریف هر کدام جداگانه خواهد بود.
