طرح کارورزی قرارنیست افراد را شاغل کند!

به گزارش جی پلاس، بررسی ها نشان می‌دهد که از نیمه دهه 1380 تا سال‌های ابتدایی دهه 1390، خالص اشتغالزایی اقتصاد ایران تقریبا صفر بوده و با آنکه در همین دوره جمعیت جوان کشور به بیشترین میزان خود طی چند دهه اخیر رسیده است، ولی نرخ بیکاری به تناسب آن افزایش نیافته است که علت آن را کارشناسان، افزایش جمعیت غیرفعال در کشور عنوان می کنند.

همین امر سبب شده که نرخ مشارکت طی دهه 1384 تا 1390 همواره رو به کاهش باشد. از سال 1391 تا 1393 نرخ مشارکت تقریبا ثابت مانده و روند کاهشی آن متوقف شده است.گزارش های رسمی مرکزآمار جکایت از آن دارد که در سال‌های 1394 و 1395 تاکنون پیوسته نرخ مشارکت در حال افزایش بوده و برخلاف روند یک دهه قبل از آن، جمعیت غیرفعال کاهش یافته است.

روند نرخ بیکاری طی این سال‌ها نیز نشان می‌دهد که از سال 1384 تا 1389 نرخ بیکاری روندی افزایشی داشته است و از سال 1390 تا 1392 نرخ بیکاری روندی کاهشی داشته و تا سال 1395 دوباره افزایش نرخ بیکاری مشاهده می‌شود.

مرکز آمار گزارش داده که نرخ بیکاری در فصل اول سال 1396 به بالاترین رقم در دهه 90 رسیده است. عددی به‌شدت نگران‌کننده که هم مسوولیت دولت را افزایش داده و هم کارشناسان که برای خروج از این بن بست چاره‌اندیشی کنند.

 افزایش میزان مشارکت اقتصادی، یا به عبارت دیگر افزایش تقاضا برای حضور در بازار کار سبب شده تا مسکن‌های دولت اثرگذاری خود را از دست دهند و پس از سال اول دولت یازدهم بر تعداد بیکاران کشور اضافه شود.

مرکز آمار ایران در گزارش اخیرش نرخ بیکاری کشور در بهار سال 1396 را 12.6 درصد اعلام کرد. همچنین نرخ مشارکت اقتصادی کشور، یا متقاضیان حضور در بازار کار 40.6 درصد محاسبه شد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیشترین نرخ بیکاری برای جوانان 15 تا 24 ساله با 28.8 درصد است و از هر 100 ایرانی 35.5 درصد آنها در بازار کار فعال حضور دارند.

4 طرح اشتغالزایی
در این میان، وزارت کار دولت یازدهم در چهار سال گذشته چند طرح و برنامه برای افزایش اشتغال ایجاد کرد. اما «طرح‌ کارورزی»، «مهارت آموزی در محیط کار واقعی»، «طرح تکاپو» و «طرح مشوق‌های کارفرمایی» چهار طرح اشتغالزایی وزارت کار در قالب برنامه جامع اشتغال فراگیر است. آن‌طور که مسوولان وزارت کار عنوان می‌کنند، تفاوت این طرح اشتغالزایی با سایر طرح‌ها این است که در این طرح تمام نهادهای عمومی برای ایجاد اشتغال بسیج شده‌اند.

طبق قانون پنج ساله برنامه ششم توسعه دولت مکلف شده است تا سالانه برای ۹۷۰ هزار نفر شغل ایجاد کند. بر همین اساس، تدوین برنامه اشتغال فراگیر در دستور کار قرار گرفته و برای تحقق هدف‌گذاری ایجاد این میزان شغل با اجرای برنامه اشتغال فراگیر، 500 میلیارد ریال از محل منابع بودجه‌ای، ۲۰ هزار میلیارد تومان از محل تسهیلات بانکی و هزار میلیارد تومان نیز از محل صندوق توسعه ملی پیش ‌بینی شده است.

در همین راستا قرار است، برای ۹۷۱ هزار و ۷۰۰ نفر از طریق «شناسایی فرصت‌های شغلی در ۹ بخش اقتصادی»، «پیش‌بینی فرصت‌های شغلی مبتنی بر ۶ طرح اشتغالزایی» و «ایجاد شغل از طریق نهادهای عمومی و حمایتی در قالب ۵ طرح» اشتغالزایی شود.

براساس اعلام مسئولان وزارت کار، برای طرح کارورزی دانش‌آموختگان دانشگاهی ۱۰۵ هزار فرصت شغل هدف‌گذاری شده است.

سیدعلی موسوی، معاون سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور درباره طرح کارورزی در این رابطه گفته است:«طرح کارورزی طرحی نیست که افراد را شاغل کند، بلکه افراد را توانمند می‌کند تا بتوانند شغلی را بپذیرند. به اعتقاد وی، فارغ‌التحصیلان با ورود به طرح کارورزی مهارت‌های شغلی مورد نیاز صاحبان مشاغل و بازار کار را فرا می‌گیرند.» 

تردید روی اثرگذاری یک طرح

هر چند مسوولان وزارت کار اطمینان می‌دهند که این طرح می‌تواند سالانه چند هزار نفر را جذب بازار کار کند و با خوشبینانه از آینده و نتایج اجرای این طرح سخن می گویند، اما این طرح هم مثل طرح های دیگر از سوی برخی کارشناسان با نگاهی پر از تردید مواجه شده است.
انتقادها بیشتر از آن جهت است که نیروی کار غیرحرفه ای به دلیل ارزان بودن،می تواند جایگزین نیروی کار از سوی کارفرما شود و هزینه های کارفرما را کاهش دهد.این امر اگرچه سبب تربیت نیروی کار حرفه ای می شود،اما می تواند فرصت شغلی فعلی را نیز تهدید کند.زیرا کارفرما وقتی می بیند نیروی کار ارزان بدون عوارضی مثل بیمه را می تواند مدتی آموزش دهد،ترجیح می دهد از نیروی کارورز برای همان کار استفاده کند تا بار مسئولیت نیروی کار حرفه ای را به لحاظ تامین بیمه و سنوات بپذیرد.

از سویی برخی منتقدان این طرح هم معتقدند، با توجه به بحران شدید حاکم بر بازار کسب کار که در نتیجه سیاست‌های غلط و خانمان برانداز اقتصادی دولت‌های قبل ایجاد شده، دولت به جای ایجاد اشتغال از راه اصلاح سیاست‌های نادرست کنونی، صرفا به ارزان‌سازی نیروی کار از طریق به کارگیری فرصت‌هایی که تحت اعمال سیاست‌های به ظاهر کارورزی، مهارت‌آموزی خارج از روند اعمال قانون کار در فصل ویژه کار‌آموزی و اشتغال پرداخته است.

با این حال، چندی پیش علاءالدین ازوجی، مدیرکل سیاست‌گذاری بازار کار و توسعه اشتغال وزارت کار اعلام کرد که  ۷۰ هزار بیکار در طرح کارورزی شرکت خواهند کرد. در واقع بیش از 70 هزارواجد شرایط در این طرح دارای مدارک دانشگاهی هستند و مشمول طرح می‌شوند.

با این حال هم دولت و هم دسته ای دیگر از کارشناسان هم معتقدند که این طرح می تواند موجب ایجاد اشتغال جدید در کشور شود که البته نتایج آن شاید با دو سال تاخیر در میانه در دولت دوازدهم خود را نشان دهد و حتما قضاوت درباره دستاوردی آن در دولت بعدی خواهد بود.