خیز جدی ایران برای تقویت صادرات گاز

شرکت ملی گاز ایران جهت تحقق برخی از بندهای مذکور، مخصوصا در زمینه صادرات گاز، با توجه به اینکه طبق برنامه ششم، ایران باید ۲۰۰ میلیون متر مکعب گاز صادر کند، قدم‌هایی برداشته است که انتظار می‌رود این قدم‌ها با تاکید وزیر نفت بلند تر و سریع‌تر برداشته شود.

صادرات گاز به عراق در اتنظار گشایش LC در عراق

قرارداد صادرات گاز ایران به عراق در سال ۱۳۹۰ امضا شد، قراردادی که با گذشت پنج سال از امضای آن، همچنان روی کاغذ مانده است، قرار است ایران طی دو قرارداد به شهرهای بغداد و بصره گاز صادر کند.تفاهم‌نامه صادرات گاز ایران به کشور عراق در سال ۱۳۸۸ امضا شد که این تفاهم نامه دو سال بعد به قرارداد تبدیل شد. بر اساس این قرارداد ایران متعهد می‌شد که روزانه ۲۰ تا ۲۵ میلیون متر مکعب گاز به عراق صادر کند. حجم این قرارداد که به منظور تأمین سوخت نیروگاه‌های "المنصوره" و "الصدر" بغداد است، با الحاقیه ای به ۲۵ میلیون مترمکعب رسید با این تبصره که در روزهای گرم سال این مقدار تا ۳۵ میلیون مترمکعب افزایش یابد.آبان ماه سال ۹۴ نیز دومین قرارداد صادرات گاز ایران به شهر بصره عراق میان حمیدرضا عراقی، معاون وزیر نفت ایران و خالد حسن صالح، معاون وزیر برق عراق امضا شد .

با وجود اینکه ایران از مدت‌ها پیش آمادگی خود را برای صادرات گاز به عراق اعلام کرده است، این پروژه هنوز به مرحله اجرایی نرسیده، تاخیری که مسئولان ایرانی دلیل آن را مشکل LC در عراق عنوان می‌کنند. اواخر فروردین  سال جاری زنگنه بر اینکه صادرات گاز از ایران به عراق قطعی است گفت: ممکن است فرایند صادرات گاز به عراق در هر زمانی آغاز شود. در این زمینه یک مشکل مالی وجود دارد و آن گشایش LC توسط عراق است که به زودی حل می شود.

همچنین اواسط اردیبهشت‌ماه سال جاری بود که عراقی اعلام کرد دو روز گذشته با عراق مذاکره کردیم و بانک مورد نظر در عراق برای مبادله پول مشخص شد و قرار شد کشور عراق LC‌ باز کند تا صادرات گاز به عراق آغاز شود. ایران باید ۵۰ میلیون متر مکعب در روز گاز به عراق صادر کند.

با وجود اینکه  مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران ۲۶ اردیبهشت از احتمال آغاز صادرات گاز به عراق از هفته آینده خبر داد و گفت: امروز تیم ایرانی به کشور عراق اعزام شدند تا فردا مذاکرات را برای باز کردن ال‌سی در عراق آغاز کنند. در این مذاکرات TBI عراق هم حضور دارد و چنانچه مذاکرات فردا به نتیجه برسد احتمالاصادرات از هفته آینده آغاز  خواهد شد، صادرات گاز به عراق هنوز تحقق نیافته  است.

برنامه زمان‌بندی آن دو ساله برای احداث خط لوله و صادرات گاز به پاکستان

پاکستان یکی از مصرف‌کنندگان مهم انرژی در منطقه به حساب می‌آید؛ واردکننده‌ای که با وجود همسایگی با ایران به عنوان دومین تولیدکننده گاز در دنیا تا به حال از ایران گاز نخریده اگرچه سال‌هاست طبق قراردادی که دارد موظف به ایجاد زیرساخت‌های لازم برای واردات گاز از ایران شده است.

قرارداد گازی میان ایران و پاکستان باقی‌مانده از طرحی است که زمانی قرار بود "خط لوله صلح" باشد، قرادادی که توافق‌نامه اولیه آن با پاکستان در سال ۱۹۹۵ به امضا رسید و سپس در سال ۱۹۹۹ هند نیز به این توافق مشترک گازی پیوست. این قرارداد در ۲۰۰۴ مورد بازبینی قرار گرفت و جزئیات آن روشن شد، اما پنج سال بعد هند با بهانه‌هایی در مورد امنیت و قیمت معاهده نسبت به آن سرد شده و از تعهد سه جانبه کناره‌گری کرد.

در سپتامبر ۲۰۱۲ عملیات اجرایی معاهده آغاز شده و روسای جمهور وقت دو کشور توافق کردند در این زمینه همکاری داشته باشند، بر اساس این همکاری پیش‌بینی شده بود که پاکستان نیز خط لوله خود را طی ۲۲ ماه تا مرز ایران بکشد. بر اساس این معاهده گازی قرار شد با شروع عملیات لوله‌گذاری تا سال ۱۳۹۳ صادرات گاز از طریق خط لوله به کراچی آغاز شود. این قرارداد ۲۵ ساله ایران را متعهد می‌کند که صادرات گاز در روز از حجم ۱۴ میلیون متر مکعب را آغاز کرده و آن را در دو فاز به ۲۱ و ۳۰ میلیون متر مکعب افزایش دهد.

اما عملیات اجرایی خط لوله از سوی پاکستانی‌ها مدام متوقف می‌شد و از سوی مسئولان این کار در پاکستان اطلاعات ضد و نقیضی در مورد میزان پیشرفت پروژه ارائه می‌شد، کارشکنی‌ها و عدم آغاز عملیات اجرایی خط لوله از سوی پاکستان در حالی اتفاق می‌افتاد، که ایران از سال ۲۰۱۱ کار خط لوله خود را به اتمام رسانده بود و به اسلام آباد فرصت داده بود تا پایان ۲۰۱۴ آن‌ها نیز عملیات خط لوله را تکمیل کنند و یا در غیر این صورت روزانه تا تکمیل عملیات جریمه‌ای یک میلیون دلاری را روزانه به ایران بپردازند.

پاکستان اما همچنان در مورد تعهدات قرادادی خود سکوت کرده و با تکیه بر تحریم‌های ایران و نبود سرمایه‌گذار در پاکستان برای اجرای عملیات، خرید گاز از ایران را به تعویق می‌انداخت تا جایی که از سوی وزیر نفت ایران بحث امکان فسخ قرارداد مطرح شد. اما ایران مصمم بود که پس از برداشته شدن تحریم‌ها، بازگشت خود را به بازارهای  گازی بین‌الملل با فروش گاز به همسایگان کلید بزند و بنابراین مدیر عامل شرکت ملی گاز با تاکید براینکه ایران عملیات لوله‌گذاری خود را تا مرز پاکستان به اتمام رسانده و آماده فروش گاز است، اعلام کرد تصمیمی برای جریمه پاکستان ندارد و البته در صورت ادعای خسارت نیز پاکستان احتمالا توان پرداخت نخواهد داشت.

قرار است گاز صادراتی به پاکستان از پارس جنوبی تامین شود، به این ترتیب که بخشی از گازی که از فازهای ۱۷ و ۱۸ این دو واحد تولید می‌شود، به پاکستان و هندوستان صادر شود و البته خط لوله مورد نیاز آن نیز تا لب مرز ایران کشیده شده است. با وجود اینکه اواسط زمستان ۹۵ عراقی اعلام کرد آماده‌سازی صادرات گاز به پاکستان تا قبل از پایان سال انجام می‌شود این امر تحقق نیافت و زنگنه در اواخر فروردین گفت در زمینه صادرات گاز به پاکستان نیز کمی مشکل وجود دارد. اما سیاست ما روشن است. در این راستا شرایط سیاسی باید آماده باشد. برای صادرات روابط دولت ها با یکدیگر باید حسنه باشد.

همچنین عراقی حدود یک ماه گذشته با اشاره به خط لوله ایرانشهر ـ چابهار، گفت: چابهار یکی از استراتژیک‌ترین مناطق ایران است که قرار است گازرسانی به آن صورت بگیرد و صادرات گاز به پاکستان نیز از همین طریق خواهد بود. ممکن است این صادرات به صورت CNG، MINI LNG‌ یا FLNG‌ باشد. این خط کاملا اقتصادی است و برنامه زمان‌بندی آن دو ساله تعیین شده است.

تکمیل گاز رسانی به استان سیستان و بلوچستان

اواخر سال ٨٤ بود که شرکت ملی گاز ایران طرح انتقال گاز به مناطق شرقی و جنوب شرقی کشور را تحت عنوان خط انتقال گاز هفتم سراسری در دستور کار قرار داد. این خط انتقال گاز اهداف چندگانه‌ای را در خود جای داده که  می‌توان به گازرسانی به نیروگاه‌ها، صنایع پتروشیمی، واحدهای صنعتی و احداث خطوط فرعی و شبکه‌های شهری برای مصارف خانگی، تجاری و صنعتی در استان‌های واقع در طول مسیر به خصوص گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان اشاره کرد.

فاز نخست این طرح بزرگ حدفاصل پارس جنوبی تا ایرانشهر به طول ٩٠ ٧ کیلومتر و قطر ٥٦ اینج با فشار عملیاتی ۱۳۰۵ پوند بر اینچ مربع در استانهای بوشهر ( ٤٥ کیلومتر)، فارس ( ٧٥ کیلومتر)، هرمزگان (٤٣٥ کیلومتر)، کرمان(١٥٠ کیلومتر)، سیستان و بلوچستان (٢٠٢ کیلومتر) امتداد دارد و در نهایت به شهرستان ایرانشهر منتهی می‌شود.

بر اساس اطلاعات منتشره توسط شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران در مهرماه سال جاری عملیات اجرایی این فاز از سال ٨٥ آغاز و در سال ٨٩ با اعتبار ١٧ هزار و ٣٠٠ میلیارد ریال به بهره‌برداری رسید و امکان تامین گاز واحدهای مسکونی، صنعتی و نیروگاه‌های شهرستان ایرانشهر و مناطق مجاور آن فراهم شد.

پس از اجرای فاز نخست، احداث فاز دوم خط انتقال گاز هفتم سراسری در دستور کار شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران قرار گرفت و این شرکت در راستای پوشش حداکثری گازرسانی به شهرها و روستاهای باقیمانده استان سیستان و بلوچستان و تامین کامل گاز مورد نیاز نیروگاه‌ها و صنایع این استان، با استفاده از فرصتهای سرمایه گذاری تعریف شده در بند «ق» تبصره دو قانون بودجه سال ٩٣، اقدام به برگزاری مناقصه برای انتخاب سرمایه گذار کرد.

برخورداری ۳۰۰ هزار مشترک از نعمت گاز در سیستان و بلوچستان

با بهره‌برداری از پروژه گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان، ٣٠٠ هزار مشترک در شهرهای کنارک، چابهار، خاش، ایرانشهر، زاهدان و زابل از نعمت گاز برخوردار میشوند و علاوه بر تحقق این موضوع، صنایع و نیروگاههای استان را نیز تحت پوشش قرار می‌دهد.قرارداد گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان بین شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران و شرکت کیسون با حضور وزیر نفت امضا شد. این پروژه با هدف گازرسانی به شهرهای زاهدان، چابهار، خاش و زابل طی دو سال اجرا می‌شود.

بر پایه این گزارش علاوه بر گازرسانی به مناطق مسکونی، پنج نیروگاه استان نیز طی این پروژه گازرسانی می‌شود.بر همین اساس پروژه گازرسانی به شهرهای استان سیستان و بلوچستان زاهدان شامل ٢٦٠ کیلومتر خط لوله ٣٦ اینچ منشعب از کیلومتر ٨٣٩ خط لوله هفتم سراسری می‌شود.

این پروژه با هدف گازرسانی به شهرهای زاهدان، زابل، خاش، چابهار و همچنین نیروگاه‌های استان اجرا و برای این منظور در مجموع ٩٥٠ کیلومتر خط لوله و شبکه تغذیه و توزیع در شهرهای یادشده اجرا می‌شود. این پروژه به روش (بوت) و سرمایه‌گذاری توسط بخش خصوصی طی دو سال اجرا می‌شود.

با وجود چنین پروژه‌هایی  و گازدار شدن زاهدان در دهه نخست اسفند ۹۵، برخی از رسانه ها ادعا کردند گاز به زاهدان رسید نه به زاهدانی‌ها که عراقی در پاسخ به این انتقاد گفت این صحبت‌ها زمانی که کاری برای کشور می‌شود منصفانه نیست. وظیفه دولت به عنوان نماینده ملتی که رای داده‌اند خدمات رسانی به مردم است. هنگامی که کاری برای ملت انجام می‌شود باید به یکدیگر تبریک بگوییم. برخی نظرشان کوتاه است. گازرسانی به زاهدان بی‌نظیر بود. بعید می‌دانم افراد آگاهانه چنین اظهارنظرهایی کنند. روزانه ۷۰ تا ۱۰۰ علمک در زاهدان نصب می‌شود. گاز به نیروگاه برده شده و نیروگاه اعلام کرده بستر لازم تا آخر خرداد فراهم می‌شود. به طور کلی ۱۳۵۰ کیلومتر کل خطوط است که تاکنون ۱۴۰ کیلومتر اجرا شده است.