درآمد احتمالی نفت، ٢٦٩ میلیارد دلار

جی پلاس، درآمدهایی که دولت محاسبه کرده بر مبنای نفت ٣٥ دلار و گاز ١٢ سنت پیش‌بینی شده است. کافی بود دولت در این محاسبات به جای ارقام بدبینانه مزبور برای فروش منابع نفتی پیش‌بینی مراجع معتبر جهانی را مورد توجه قرار می‌داد آن وقت به جای ١٨٥ میلیارد دلار، ٢٦٩ میلیارد دلار در طول پنج سال به عنوان درآمد نفتی به ثبت می‌رسید که ٩/٤٤ درصد بیشتر از برآورد برنامه ششم است.  آخرین پیش‌بینی‌های بانک جهانی و واحد اکونومیست لندن در مورد قیمت هر بشکه نفت خام از سال ٢٠١٧ تا ٢٠٢٠ به ترتیب ٥/٥٥، ٥/٦٧، ٨/٦٢ و ٨/٦١ دلار است.

واقعیت آن است که هرچند برآورد دقیق مقدار و ارزش صادرات نفت و گاز برای دوران برنامه دشوار است اما به لحاظ اهمیت نفت در بودجه دولت، منابع صندوق توسعه ملی و منابع داخلی در اختیار شرکت نفت و همچنین موازنه تجاری ایران، نمی‌توان بدون برآورد دقیق درآمد حاصل از این منابع، در مورد رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری دولت، صندوق توسعه ملی و شرکت ملی نفت ایران، قضاوتی نزدیک به واقعیت داشت.  در سه سال اول برنامه ششم، سهم صندوق توسعه ملی ٢٠ درصد عایدات نفتی در نظر گرفته شده است. بنابراین میانگین سالانه عایدات دولت از محل نفت در حدود ٢/٢٧ میلیارد دلار خواهد بود.

البته معادل ریالی این مبلغ بستگی به نرخ ارز در سال‌های برنامه دارد.  سالانه باید ٧٢٤ هزار میلیارد تومان سرمایه ثابت ناخالص به قیمت جاری ایجاد شود. برای تحقق این هدف لازم است ٨ درصد منابع مورد نیاز از طریق صندوق توسعه ملی تامین شود.

نتایج یافته‌ها گویای آن است که اگر در سه سال نخست اول برنامه ٢٠ درصد و در دو سال انتهای برنامه ٣٠ درصد عواید حاصل از صادرات نفت و میعانات نفتی به صندوق واریز شود؛ می‌توان از این طریق به میزان ٨/٥٤ میلیارد دلار تجهیز کرد و بدین‌ترتیب منابع مورد نیاز برنامه قابل تحقق خواهد بود. با توجه به تجربه گذشته دور و نزدیک ایران و پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول در مورد رشد اقتصادی ایران در سال‌های ٢٠١٦ تا ٢٠٢٠ وقفه‌های تصمیمات سرمایه‌گذاری، اجرا و بهره‌برداری از سرمایه‌گذاری‌ها و کیفیت نامطلوب سرمایه‌گذاری‌های نیمه‌تمام بخش دولتی و خصوصی و همچنین وقفه‌های تاثیر سیاست‌ها، نشان داده شده است که تحقق رشد اقتصادی، بهره‌وری کل عوامل تولید و رشد سرمایه‌گذاری به میزان پیش‌بینی شده در لایحه دولت امکان پذیر نیست. 

پیش‌بینی می‌شود که بین سال‌های ٢٠١٦ تا ٢٠٢٠ افزایش بالقوه‌ای در تولید نفت شامل افزایش ٣٠٠ هزار بشکه در روز در سال ٢٠١٦ و ٦٠٠ هزار بشکه در روز در سال ٢٠١٧ به وجود آید. بنابراین انتظار می‌رود که در سال ٢٠١٧ ایران تولید نفت ٢/٤ میلیون بشکه در روز خود را در زمان قبل از تحریم‌ها، یعنی زمانی که ظرفیت تولید نفت شامل ٥/٣ میلیون بشکه نفت خام و ٧/٠ میلیون بشکه میعانات گازی بود، دوباره به دست آورد.

اگرچه ممکن است ظرفیت تولید ٢/٤ میلیون بشکه در روز تا پایان سال ٢٠١٧ محقق شود، اما چهار تحول مهم وجود دارد که می‌تواند ظرفیت تولید در طول سال‌های ٢٠١٨ تا ٢٠٢٠ را تحت تاثیر قرار دهد. اول آنکه شرکت ملی نفت ایران  در نظر دارد که میادین جدیدی را در منطقه غرب کارون توسعه دهد. این میادین شامل برخی میادین بزرگ مانند آزادگان، یاران، یادآوران و دارخوین و نیز بعضی از میادین کوچک‌تر مانند جفیر، بند کرخه و سوسنگرد است. میادین غرب کارون تنها ١٠٠ هزار بشکه در روز نفت تولید می‌کنند.

شرکت ملی نفت ایران انتظار دارد که تولید نفت را از این میادین تا نزدیک به یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد. پیش‌بینی شده است با توجه به توانایی شرکت ملی نفت در تامین سرمایه‌گذاری مورد نیاز، ظرفیت تولید این میادین در سال ٢٠٢٠ به ٤٠٠ الی ٨٠٠ هزار بشکه در روز برسد. دوم برنامه‌ای برای سرمایه‌گذاری اولویت‌دار به‌منظور افزایش ظرفیت تولید نفت در میادین بالغ نفتی نظیر اهواز، گچساران و مارون و نیز برای عملیاتی کردن بعضی از میادین نفتی که پیشتر مسدود شده، اجرا خواهد شد.