آن روز قلعه 'امیر مفخم' پر بود از سفرای کشورهای اروپایی و آسیایی و نوازندگان 'کرنا' و 'دهل' هم ساز راست می زدند و چوب بازها به میدان چوب گردانی حلقه زده بودند.
ابتدا سفیر وقت مالزی در ایران چوغا پوشید و به میدان آمد و همسر او مدام عکاسی کرد و بعد یکی 2 نفر از کاردان های هند و گرجستان نیز در قامت 'چوب باز' لباس محلی پوشیدند.
بازی های محلی بومی آن قدر به مذاق سفرای سفر کرده به چهارمحال وبختیاری خوش آمده بود که در سفر به منطقه چغاخور از برگزار کنندگان این تور دیپلماتیک خواستند تا دوباره با صدای نوازش نای کرنا و دهل بساط چوب بازی را برپا کنند.
بازی های بومی و محلی یکی از ظرفیت های مطلوب برای جذب گردشگری است، چه اینکه این بازی ها گاه در قالب بازی های سنتی و قومیتی در سازمان جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است.
بازی های بومی و محلی هر منطقه می تواند در جذب گردشگران داخلی و خارجی اثرگذار باشد، اما تاکنون کسی برای این بازی ها نقشه جذب گردشگر نکشیده است.
در چهارمحال و بختیاری بدلیل وجود بافت عشایری در بخشی از شهرستان ها هنوز بازی های بومی و محلی در بین جوانان بویژه افراد مسن تر مرسوم است.
زمانی بازی و ورزش 2 کلمه مترادف و همردیف هستند که جوامع بشری از آن بعنوان عامل سرگرم کننده یاد می کردند؛ اما با توسعه فراگیر صنعتی شدن بسیاری از کشورها، بازی و ورزش کم کم نسبت به هم زاویه گرفتند و جوامع بشری، سرمایه گذاری بر روی ورزش نتیجه گرا را بر بازی های سرگرم کننده ارحجیت دادند.
گرچه از منظر تاریخ انسان شناسی و جامعه شناسی، ورزش و بازی از همان ابتدای شکل گیری در حوزه علوم اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت، اما این سالها رفته رفته ورزش راهی دیگر از بازیها برای خود در پیش گرفته است.
از سوی دیگر نظریه پردازان فرهنگ عامه یا فولکور (آداب، رسوم و باورهای مردم)، تمام قد از بازی های بومی و محلی بعنوان یک خرده فرهنگ دفاع کرده اند و در آن سوی میدان، جامعه شناسان مدرن نیز به مولفه های اجتماعی ورزش های کلاسیک بیشتر پرداخته اند.
اگرچه ورزش های بومی و محلی این روزها کمتر مورد توجه جوانان روستایی و عشایری قرار می گیرد و حتی برخی از جوانان نیز نام بازی های بومی منطقه خود را به کلی نمی دانند اما وجود این بازی ها می تواند خود یک عامل در جذب گردشگر باشد.
در گذشته، همزمان با نوروز بازی های بومی و محلی جایگاه ویژه ای داشت و در این میان بازی دسته جمعی 'خرمنگل' (چند نفر به ترتیب در فاصله 1.5 تا 2 متر با انحنای 90 درجه از هم می ایستادند و گروه دیگر به نوبت باید از روی سرشان رد می شدند، بتدریج گروه مدافع ارتفاع زیاد می کردند تا جایی که فقط سرشان خم بود. پاداش برنده های بازی خرمنگل، سواری بر پشت بازنده ها بود) علاوه بر رقابتی بودن، نقش مهمی در شادابی و نشاط جوانان ایفا می کرد.
روز سیزده بدر که فرا می رسید جوانان روستایی و شهری در کنار دشت ها و رودخانه ها به بازی های بومی و محلی از جمله خرمنگل می پرداختند و این بازی گروهی تماشاگران فراوانی نیز داشت.
همچنین در بازی خرمنگل، تعدادی از افراد با تشکیل یک حلقه اتحاد دور هم گرد می آمدند که سالار، محافظ خرمن بود و اجازه نمی داد بازیکنان حریف به روی خرمن سوار شوند.
در چهارمحال و بختیاری بازی هایی مانند وسطی ها، آزادی، الختر، الخترو، الک دولک، بکش بکش، ترکه بازی، تیراندازی، تیر و کمان، تیر و نشانه، چنگ و چاله، چوب‌بازی، چوب تل، حلال و حرام، خرمنگل، دست روی سر، دو گوبه، سوارکاری و تیراندازی، سو گردم، شال‌بازی، سه خط، شیر و پلنگ، قیقاج، لال‌بازی، هفت سنگ و هل هله گرگ از فراوانی بالایی در نزد مردم برخوردار بود.
کم کم این بازی های به فراموشی سپرده شد و تنها 10 تا 15بازی هنوز در بین مردم به ویژه افراد میانسال در روستاها و مناطق عشایری کاربرد دارد.
در بازی آزادی که در بیشتر روستاها زمانی برگزار می شد، 2 نفر به عنوان سرگروه انتخاب می شدند و یارکشی می‌کنند و سپس دسته ای گرگ و دسته ای بره می شوند و با گفتن این جمله که 'گرگم و گله می برم' و سرگروه تیم مقابل جواب می داد 'چوپان دارم نمی گذارم' بازی ادامه می یافت تا این که گروه گرگها به سمت تیم بره هجوم می برد و یکی یکی یارهای این گروه را با خود می برد تا در پایان بازی از آنها کولی بگیرد.
بازی الخترو (alaxtaru) یکی از رایج ترین بازی های مردانه در بین جوانان و حتی پیرمردهای روستایی بوده است که هنوز نیز ادامه دارد و در این بازی بومی و محلی 2 تیم تشکیل می شود که هر گروه یک بازیکن به وسط می فرستاد و بازیکن باید یک پای خود را بالا بگیرد و با تن به حریف بزند تا او را از میدان به در کند.
یکی دیگر از بازی های مهم که گفته می شود سابقه تمدنی دارد در بین روستایی و عشایر چوب بازی یا ترکه بازی است که برخی کارشناسان آن را یک بازی تمدنی و حماسی می دانند که در زمان صلح برای حفظ روحیه جنگاوری سربازان و قشون از آن استفاده می کردند.
در این بازی یک ترکه برای مهاجم و یک چوب ضخیم برای مدافع در نظر گرفته می شود و با ساز کرنا یا سرنا و دهل، ترکه باز به پا یا قوزک مدافع می زند.
یکی از بازی های شهرکردی ها که می تواند زمانی به عنوان یک اثر ناملموس این شهر به ثبت بین المللی برسد 'کُشتی مُقلی' بود که خاستگاه آن گودال چشمه بود و پهلوانان شهرکردی در این گود این نوع کشتی را برگزار می کردند.
این نوع کشتی در ایران منحصر به فرد بود و تنها کسانی که از قدرت بالای دست و پا برخوردار بودند در آن شرکت می کردند و 2 کشتی گیر چنان محکم همدیگر را به زمین می زدند که گرد از زمین بلند می شد.
اما این بازی ها تا چه اندازه توانسته است در جذب گردشگر داخلی و خارجی موثر باشد را باید به صورت علمی بررسی کرد.
یکی از کارشناسان ارشد جامعه شناسی می گوید: فرهنگ به مثابه آداب و رسوم قومی و اجتماعی در برگیرنده هر بازی محلی و بومی و آیینی تلقی می شد.
ˈمیترا کیانیˈ در گفت وگو با ایرنا افزود: در تاریخ شناسی فرهنگ قومیتی، بسیاری از بازیهای بومی و محلی دارای فلسفه ای وجودی بود که نتیجه گرایی و رقابتی بودن در آنها نقشی نداشت چرا که همدلی و دوستی و همگرایی ذات این بازیها بود.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری می گوید: بازی های بومی و محلی بخشی از میراث ناملموس هر جامعه است و این بازی ها نقش مهمی در جذب گردشگر ایفا کند.
حیدر صادقی در گفت وگو با ایرنا افزود: بازی های بومی و محلی باید در قبال بسته های گردشگری در کنار جاذبه های تاریخی و طبیعی به گردشگران ارائه شود.
وی گفت: در این زمینه گردشگرانی که به چهارمحال و بختیاری می آیند با آداب و سنن مردم و بازی های بومی و محلی در مناطق عشایری و روستایی نیز آشنا می شوند.
به گفته وی، به طور معمول ورود هر گردشگر به یک کشور درآمدی یک هزار و 500 دلاری برای کشور مقصد خواهد داشت و از این رو می توان بخشی از بازی های بومی و محلی را به عنوان مولفه جذب گردشگر در کشور و استان مطرح کرد.
با این اوصاف امسال کنفدراسیون ورزش های قومیتی به عنوان یک انجمن غیرانتفاعی در حوزه ورزش های مشترک محلی، قومی و بومی در جهان عضویت ایران را پذیرفت و این فرصت خوبی برای ثبت بازی ها و برگزاری مسابقات این مدلی برای جذب گردشگر است.
رییس فدراسیون ورزشهای روستایی عشایری و بازیهای بومی و محلی نیز می گوید: تاکنون 500 نوع بازی بومی و محلی ایرانی در استانهای کشور شناسایی شده که بخشی از این بازی ها مربوط به این استان است.
ˈغلامرضا جعفریˈ در گفت وگوی اختصاصی با ایرنا در شهرکرد افزود: بازی های بومی محلی شناسایی شده ایران در قالب 2 هزار و 400 شکل است.
وی گفت: برای مستندسازی این بازی ها با همکاری وزارت ورزش و جوانان و مجامع علمی اقدامات لازم صورت می گیرد و ثبت بین المللی این بازی ها نیازمند همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است.
رییس فدراسیون ورزشهای روستایی عشایری و بازی های بومی و محلی گفت: برای مستندسازی این بازیها و ثبت آنها در سازمان بین المللی یونسکو به تبارشناسی و فلسفه ایجاد این بازیها نگاه ویژه ای خواهد شد.
وی از ثبت رسمی عضویت ایران در کنفدراسیون ورزش های قومیتی جهان برای نخستین بار در سال 2017 خبر داد.
جعفری افزود: در بازی های قرقیزستان که سال 2016 برگزار شد، با عضویت ایران در این کنفدراسیون موافقت شده بود.
به گفته وی این یک فرصت برای ایران است تا بتواند بازی های بومی و روستایی خود را به جهان معرفی کند.
جعفری افزود: ورزش های بومی و محلی ایران دارای اصالت فرهنگی است و فلسفه هر بازی با اصالت فرهنگی و اجتماعی آن پیونده خورده است.
مدیرکل ورزش و جوانان چهارمحال و بختیاری نیز می گوید: امسال چهار هزار و 686 برنامه ورزشی بومی و محلی در استان برگزار شد که با استقبال مردم همراه شد.
عبدالرحمان قاسمی در گفت وگو با ایرنا افزود: نزدیک به 48 هزار نفر از روستاییان و عشایر استان در برنامه ها شرکت کردند که این می تواند یکی از مهمترین ظرفیت های گردشگری باشد.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری 900 روستا با جمعیتی افزون بر 470 هزار نفر دارد و بخشی از مردم این استان هنوز به صورت عشایری زندگی می کنند و این بافت روستایی و عشایر و وجود بازی های بومی و محلی مهمترین ظرفیت گردشگری این استان است.
برخی کارشناسان تعداد بازی های بومی و محلی در چهارمحال و بختیاری را افزون بر 40 بازی قلمداد می کنند که برخی خاص استان است.
در سال 2016 نزدیک به سه هزار گردشگر خارجی از کانون های سیاحتی و گردشگری استان دیدن کردند که با رشد 80 درصدی همراه بوده است.
میزان عبور یا ورود گردشگران داخلی به چهارمحال و بختیاری در سال گذشته یک میلیون و 500 هزار نفر گزارش شده است.
گزارش از: محمود رئیسی**انتشاردهنده: جهانبخش صفری دهکردی
2097/6021
انتهای پیام ابتدا سفیر وقت مالزی در ایران چوغا پوشید و به میدان آمد و همسر او مدام عکاسی کرد و بعد یکی 2 نفر از کاردان های هند و گرجستان نیز در قامت 'چوب باز' لباس محلی پوشیدند.
بازی های محلی بومی آن قدر به مذاق سفرای سفر کرده به چهارمحال وبختیاری خوش آمده بود که در سفر به منطقه چغاخور از برگزار کنندگان این تور دیپلماتیک خواستند تا دوباره با صدای نوازش نای کرنا و دهل بساط چوب بازی را برپا کنند.
بازی های بومی و محلی یکی از ظرفیت های مطلوب برای جذب گردشگری است، چه اینکه این بازی ها گاه در قالب بازی های سنتی و قومیتی در سازمان جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است.
بازی های بومی و محلی هر منطقه می تواند در جذب گردشگران داخلی و خارجی اثرگذار باشد، اما تاکنون کسی برای این بازی ها نقشه جذب گردشگر نکشیده است.
در چهارمحال و بختیاری بدلیل وجود بافت عشایری در بخشی از شهرستان ها هنوز بازی های بومی و محلی در بین جوانان بویژه افراد مسن تر مرسوم است.
زمانی بازی و ورزش 2 کلمه مترادف و همردیف هستند که جوامع بشری از آن بعنوان عامل سرگرم کننده یاد می کردند؛ اما با توسعه فراگیر صنعتی شدن بسیاری از کشورها، بازی و ورزش کم کم نسبت به هم زاویه گرفتند و جوامع بشری، سرمایه گذاری بر روی ورزش نتیجه گرا را بر بازی های سرگرم کننده ارحجیت دادند.
گرچه از منظر تاریخ انسان شناسی و جامعه شناسی، ورزش و بازی از همان ابتدای شکل گیری در حوزه علوم اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت، اما این سالها رفته رفته ورزش راهی دیگر از بازیها برای خود در پیش گرفته است.
از سوی دیگر نظریه پردازان فرهنگ عامه یا فولکور (آداب، رسوم و باورهای مردم)، تمام قد از بازی های بومی و محلی بعنوان یک خرده فرهنگ دفاع کرده اند و در آن سوی میدان، جامعه شناسان مدرن نیز به مولفه های اجتماعی ورزش های کلاسیک بیشتر پرداخته اند.
اگرچه ورزش های بومی و محلی این روزها کمتر مورد توجه جوانان روستایی و عشایری قرار می گیرد و حتی برخی از جوانان نیز نام بازی های بومی منطقه خود را به کلی نمی دانند اما وجود این بازی ها می تواند خود یک عامل در جذب گردشگر باشد.
در گذشته، همزمان با نوروز بازی های بومی و محلی جایگاه ویژه ای داشت و در این میان بازی دسته جمعی 'خرمنگل' (چند نفر به ترتیب در فاصله 1.5 تا 2 متر با انحنای 90 درجه از هم می ایستادند و گروه دیگر به نوبت باید از روی سرشان رد می شدند، بتدریج گروه مدافع ارتفاع زیاد می کردند تا جایی که فقط سرشان خم بود. پاداش برنده های بازی خرمنگل، سواری بر پشت بازنده ها بود) علاوه بر رقابتی بودن، نقش مهمی در شادابی و نشاط جوانان ایفا می کرد.
روز سیزده بدر که فرا می رسید جوانان روستایی و شهری در کنار دشت ها و رودخانه ها به بازی های بومی و محلی از جمله خرمنگل می پرداختند و این بازی گروهی تماشاگران فراوانی نیز داشت.
همچنین در بازی خرمنگل، تعدادی از افراد با تشکیل یک حلقه اتحاد دور هم گرد می آمدند که سالار، محافظ خرمن بود و اجازه نمی داد بازیکنان حریف به روی خرمن سوار شوند.
در چهارمحال و بختیاری بازی هایی مانند وسطی ها، آزادی، الختر، الخترو، الک دولک، بکش بکش، ترکه بازی، تیراندازی، تیر و کمان، تیر و نشانه، چنگ و چاله، چوب‌بازی، چوب تل، حلال و حرام، خرمنگل، دست روی سر، دو گوبه، سوارکاری و تیراندازی، سو گردم، شال‌بازی، سه خط، شیر و پلنگ، قیقاج، لال‌بازی، هفت سنگ و هل هله گرگ از فراوانی بالایی در نزد مردم برخوردار بود.
کم کم این بازی های به فراموشی سپرده شد و تنها 10 تا 15بازی هنوز در بین مردم به ویژه افراد میانسال در روستاها و مناطق عشایری کاربرد دارد.
در بازی آزادی که در بیشتر روستاها زمانی برگزار می شد، 2 نفر به عنوان سرگروه انتخاب می شدند و یارکشی می‌کنند و سپس دسته ای گرگ و دسته ای بره می شوند و با گفتن این جمله که 'گرگم و گله می برم' و سرگروه تیم مقابل جواب می داد 'چوپان دارم نمی گذارم' بازی ادامه می یافت تا این که گروه گرگها به سمت تیم بره هجوم می برد و یکی یکی یارهای این گروه را با خود می برد تا در پایان بازی از آنها کولی بگیرد.
بازی الخترو (alaxtaru) یکی از رایج ترین بازی های مردانه در بین جوانان و حتی پیرمردهای روستایی بوده است که هنوز نیز ادامه دارد و در این بازی بومی و محلی 2 تیم تشکیل می شود که هر گروه یک بازیکن به وسط می فرستاد و بازیکن باید یک پای خود را بالا بگیرد و با تن به حریف بزند تا او را از میدان به در کند.
یکی دیگر از بازی های مهم که گفته می شود سابقه تمدنی دارد در بین روستایی و عشایر چوب بازی یا ترکه بازی است که برخی کارشناسان آن را یک بازی تمدنی و حماسی می دانند که در زمان صلح برای حفظ روحیه جنگاوری سربازان و قشون از آن استفاده می کردند.
در این بازی یک ترکه برای مهاجم و یک چوب ضخیم برای مدافع در نظر گرفته می شود و با ساز کرنا یا سرنا و دهل، ترکه باز به پا یا قوزک مدافع می زند.
یکی از بازی های شهرکردی ها که می تواند زمانی به عنوان یک اثر ناملموس این شهر به ثبت بین المللی برسد 'کُشتی مُقلی' بود که خاستگاه آن گودال چشمه بود و پهلوانان شهرکردی در این گود این نوع کشتی را برگزار می کردند.
این نوع کشتی در ایران منحصر به فرد بود و تنها کسانی که از قدرت بالای دست و پا برخوردار بودند در آن شرکت می کردند و 2 کشتی گیر چنان محکم همدیگر را به زمین می زدند که گرد از زمین بلند می شد.
اما این بازی ها تا چه اندازه توانسته است در جذب گردشگر داخلی و خارجی موثر باشد را باید به صورت علمی بررسی کرد.
یکی از کارشناسان ارشد جامعه شناسی می گوید: فرهنگ به مثابه آداب و رسوم قومی و اجتماعی در برگیرنده هر بازی محلی و بومی و آیینی تلقی می شد.
ˈمیترا کیانیˈ در گفت وگو با ایرنا افزود: در تاریخ شناسی فرهنگ قومیتی، بسیاری از بازیهای بومی و محلی دارای فلسفه ای وجودی بود که نتیجه گرایی و رقابتی بودن در آنها نقشی نداشت چرا که همدلی و دوستی و همگرایی ذات این بازیها بود.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری می گوید: بازی های بومی و محلی بخشی از میراث ناملموس هر جامعه است و این بازی ها نقش مهمی در جذب گردشگر ایفا کند.
حیدر صادقی در گفت وگو با ایرنا افزود: بازی های بومی و محلی باید در قبال بسته های گردشگری در کنار جاذبه های تاریخی و طبیعی به گردشگران ارائه شود.
وی گفت: در این زمینه گردشگرانی که به چهارمحال و بختیاری می آیند با آداب و سنن مردم و بازی های بومی و محلی در مناطق عشایری و روستایی نیز آشنا می شوند.
به گفته وی، به طور معمول ورود هر گردشگر به یک کشور درآمدی یک هزار و 500 دلاری برای کشور مقصد خواهد داشت و از این رو می توان بخشی از بازی های بومی و محلی را به عنوان مولفه جذب گردشگر در کشور و استان مطرح کرد.
با این اوصاف امسال کنفدراسیون ورزش های قومیتی به عنوان یک انجمن غیرانتفاعی در حوزه ورزش های مشترک محلی، قومی و بومی در جهان عضویت ایران را پذیرفت و این فرصت خوبی برای ثبت بازی ها و برگزاری مسابقات این مدلی برای جذب گردشگر است.
رییس فدراسیون ورزشهای روستایی عشایری و بازیهای بومی و محلی نیز می گوید: تاکنون 500 نوع بازی بومی و محلی ایرانی در استانهای کشور شناسایی شده که بخشی از این بازی ها مربوط به این استان است.
ˈغلامرضا جعفریˈ در گفت وگوی اختصاصی با ایرنا در شهرکرد افزود: بازی های بومی محلی شناسایی شده ایران در قالب 2 هزار و 400 شکل است.
وی گفت: برای مستندسازی این بازی ها با همکاری وزارت ورزش و جوانان و مجامع علمی اقدامات لازم صورت می گیرد و ثبت بین المللی این بازی ها نیازمند همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است.
رییس فدراسیون ورزشهای روستایی عشایری و بازی های بومی و محلی گفت: برای مستندسازی این بازیها و ثبت آنها در سازمان بین المللی یونسکو به تبارشناسی و فلسفه ایجاد این بازیها نگاه ویژه ای خواهد شد.
وی از ثبت رسمی عضویت ایران در کنفدراسیون ورزش های قومیتی جهان برای نخستین بار در سال 2017 خبر داد.
جعفری افزود: در بازی های قرقیزستان که سال 2016 برگزار شد، با عضویت ایران در این کنفدراسیون موافقت شده بود.
به گفته وی این یک فرصت برای ایران است تا بتواند بازی های بومی و روستایی خود را به جهان معرفی کند.
جعفری افزود: ورزش های بومی و محلی ایران دارای اصالت فرهنگی است و فلسفه هر بازی با اصالت فرهنگی و اجتماعی آن پیونده خورده است.
مدیرکل ورزش و جوانان چهارمحال و بختیاری نیز می گوید: امسال چهار هزار و 686 برنامه ورزشی بومی و محلی در استان برگزار شد که با استقبال مردم همراه شد.
عبدالرحمان قاسمی در گفت وگو با ایرنا افزود: نزدیک به 48 هزار نفر از روستاییان و عشایر استان در برنامه ها شرکت کردند که این می تواند یکی از مهمترین ظرفیت های گردشگری باشد.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری 900 روستا با جمعیتی افزون بر 470 هزار نفر دارد و بخشی از مردم این استان هنوز به صورت عشایری زندگی می کنند و این بافت روستایی و عشایر و وجود بازی های بومی و محلی مهمترین ظرفیت گردشگری این استان است.
برخی کارشناسان تعداد بازی های بومی و محلی در چهارمحال و بختیاری را افزون بر 40 بازی قلمداد می کنند که برخی خاص استان است.
در سال 2016 نزدیک به سه هزار گردشگر خارجی از کانون های سیاحتی و گردشگری استان دیدن کردند که با رشد 80 درصدی همراه بوده است.
میزان عبور یا ورود گردشگران داخلی به چهارمحال و بختیاری در سال گذشته یک میلیون و 500 هزار نفر گزارش شده است.
گزارش از: محمود رئیسی**انتشاردهنده: جهانبخش صفری دهکردی
2097/6021
کپی شد
