مردم چارمحال و بختیاری در سالهای گذشته همانند مردم سایر مناطق کوهستانی کشور در چنین روزهایی با رفتن به دل طبیعت، با جمع‌آوری گیاهان محلی و کوهی، سفره‌های خود را با طعم و عطر دلپذیر این گیاهان زینت میبخشیدند.
در کنار آن برخی افراد با برداشت این گیاهان و فروش آن در بازار به کسب درآمد می‌پرداختند.
گیاهان کوهی و محلی علاوه بر طعم دلپذیر دارای خواص مختلفی هستند که به صورت خام و پخته قابل استفاده هستند.
استفاده تازه از این سبزی‌ها در غذا و به ویژه در طبخ آش و خشک کردن آن برای فصول دیگر سال بسیار متداول است و در واقع به یک سنت تبدیل شده است.
چهارمحال و بختیاری از آنجا که از مرتفع‌ترین مناطق کشور است و آب و هوایی کوهستانی دارد از نظر پوشش گیاهی و از جمله گیاهان دارویی و خوراکی بسیار غنی است.
ویژگی‌های طبیعی و اقلیمی این استان، نوع خاک، بارش، دمای هوا و مکان جغرافیایی و ارتفاعات، شرایطی را پدید آورده است که این استان را به مهمترین رویشگاه گیاهان دارویی در کشور تبدیل کرده است.
شناسایی یک هزار و ۳۵۰ گونه گیاهی در چهارمحال و بختیاری
۸۷ درصد مساحت این استان کوهستانی است و تاکنون بیش از یک هزار و ۳۵۰ گونه گیاهی در آن شناسایی شده است که از این تعداد ۲۷۰ گیاه جنبه دارویی، خوراکی و صنعتی دارد و ۲۷ گونه خاص این استان است که در هیچ از مناطق دنیا رشد نمی‌کند.
از مهمترین گیاهان کوهی و محلی استان که در فصل بهار رشد می‌کند، میتوان به قارچ، کنگر، شنگ، موچه، بونسرخ، موسیر، سیرکوهی، کاردین، آویشن، تره کوهی، سیردینگ، ریواس و کلوس اشاره کرد.
از مهمترین گیاهان کوهی و محلی استان که در فصل بهار رشد می‌کند، میتوان به قارچ، کنگر، شنگ، مچه، بونسرخ، موسیر، سیرکوهی، کاردین، آویشن، تره کوهی، سیردینگ، ریواس و کلوس اشاره کرد.
برخی از این گیاهان خوراکی در مزارع کشاورزی رشد می‌کند و برخی گیاهان مرتعی هستند و برای برداشت آن باید به دل کوه زد.
جدای از جنبه خوراکی، این گیاهان امروزه در صنعت داروسازی نیز مصارف زیادی دارند.
بهبود سیستم گوارش، تنظیم اعمال کبدی، ضدعفونی کننده، تببر و هضم‌کننده غذا، ضدزخم، کاهش دهنده فشار خون و تنظیم‌کننده قندخون برخی از خواص دارویی این گونه‌های گیاهی است.
محدودیت ترددها مانع رفتن به طبیعت و چیدن گیاهان کوهی شد
اما امسال مردم به خاطر قطع زنجیره شیوع کرونا و توصیه مسئولان باید در خانه بمانند و حتی روز طبیعت هم نتوانستند به دشت و کوه بروند و لذت خوردن گیاهان کوهی را بار دیگر بچشند.
برخی از مردم استان از این محل کسب درآمد می‌کردند و با چیدن گیاهان کوهی و فروش آن در بازار شهر امرار معاش می‌کردند.
برخی از مردم استان از این گیاهان کوهی به عنوان دارو استفاده می‌کردند و برخی این گیاهان را خشک کرده و برای اقوام و فامیل به عنوان سوغاتی هدیه می‌دادند.
با این وجود حفظ سلامتی مردم در سایه کرونا بسیار مهمتر است و این موضوع نباید باعث شود تا مردم با زیرپاگذاشتن توصیه‌های پزشکی مبادرت به رفتن به طبیعت، ایجاد تجمع و چیدن گیاهان کنند.
شاید در کنار همه نحسی‌ها و بدی‌هایی که کرونا با خود آورد بتوان از زاویه دیگر آن را فرصتی برای احیای طبیعت دانست.
شاید در کنار همه نحسی‌ها و بدی‌هایی که کرونا با خود آورد بتوان از زاویه دیگر آن را فرصتی برای احیای طبیعت دانست.
کرونا فرصتی برای احیای گونه‌های در حال انقراض کلوس و لاله واژگون
کارشناسان معتقدند که برخی از گونه‌های گیاهی نظیر کلوس یا کرفس کوهی در حال انقراض هستند و با وجود اینکه هنوز هم در حاشیه شهر شاهد فروش این گونه گیاهی ارزشمند هستیم اما به نسبت سالهای گذشته کمتر شده است.
لاله‌های واژگون یکی دیگر از گونه‌های گیاهی است که اگر چه جنبه خوراکی ندارد اما از دیگر گونه‌های ارزشمند و در حال انقراض این استان است که امسال می‌تواند بهترین فرصت برای احیای این گونه گیاهی باشد.
لاله واژگون که در زبان محلی گل بگریو (گل گریان)، اشک مریم و گل افسانه‌ای شهرت دارد، فروردین ماه به گل می نشیند و معمولا تا اواخر اردیبهشت گل های خود را حفظ می‌کند.
محدوده‌ای از دشت لاله شهرستان کوهرنگ در منطقه دوآب صمصامی این شهرستان قرار گرفته و طی مصوبه شماره ۱۵۰ شورای عالی محیط زیست در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۷۵ با هدف حفاظت از این گونه گیاهی ارزشمند به عنوان یک اثر طبیعی ملی به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست پیوسته است.
همچنین برای جلوگیری از تخریب لاله‌های واژگون و حراست از این گونه گیاهی نادر، در سال ۹۴ در اقدامی از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، پرونده ثبت جهانی لاله‌های واژگون تدوین شد و این اثر طبیعی در فهرست موقت یونسکو به ثبت رسیده است و در لیست انتظار برای ثبت نهایی قرار دارد.
با وجود اهمیت بالای گونه گیاهی لاله واژگون از جهات مختلف علمی، محیط زیست و گردشگری، در سالهای اخیر بخش وسیعی از دشت لاله های واژگون شهرستان کوهرنگ تخریب و زنگ خطر انقراض این گونه گیاهی ارزشمند به صدا درآمده است.اما با وجود اهمیت بالای این گونه گیاهی از جهات مختلف علمی، محیط زیست و گردشگری، در سالهای اخیر بخش وسیعی از دشت لاله های واژگون شهرستان کوهرنگ تخریب و زنگ خطر انقراض این گونه گیاهی ارزشمند به صدا درآمده است.
رییس اداره منابع طبیعی شهرستان کوهرنگ در همین خصوص می گوید: در حالی که مساحت لاله های واژگون کوهرنگ در گذشته به ۳ هزار و ۶۰۰ هکتار می‌رسید، اما هر ساله با تخریب بخشی از این اراضی، مساحت این دشت هم‌اکنون به یک هزار هکتار کاهش یافته است.
لطفعلی چراغپور، عامل انسانی را مهمترین علت تخریب دشت لاله‌های واژگون می‌داند و اضافه می‌کند: هر ساله مشتاقان زیادی برای مشاهده این گل‌ها به شهرستان کوهرنگ سفر می‌کنند، اما بی‌احتیاطی و از ریشه کندن این گیاهان از سوی گردشگران سبب شده تا این سرمایه ملی رو به نابودی برود.
وی با بیان اینکه سالانه جمعیتی افزون بر ۵۰ تا ۱۰۰ هزار نفر از لاله‌های واژگون کوهرنگ دیدن می‌کنند، تصریح می‌کند: حضور گسترده گردشگران، حفاظت از گل‌ها را سخت کرده و سبب شده تا بخش زیادی از این دشت تخریب شود.
رییس اداره منابع طبیعی شهرستان کوهرنگ خاطرنشان کرد: محدودیت در ترددها و خودداری مردم از سفر در روزهای کرونایی سبب می‌شود تا امسال گردشگران کمتری به این منطقه سفر کند و این موضوع می‌تواند در احیای این گونه گیاهی نادر موثر واقع شود.
چهارمحال و بختیاری دارای ۱۰ شهرستان است که بخشی از مساحت استان را مرتع و جنگل پوشانده است.
بیماری ویروسی کرونا یا کووید ۱۹ به بیشتر کشورهای جهان سرایت کرده است و سازمان بهداشت جهانی را برآن داشته است تا وضعیت فوق‌العاده اعلام کند.
شست‌وشوی دست‌ها با آب و صابون، رعایت بهداشت فردی، خودداری از دست دادن‌های مکرر و منع سفر و اجتماعات از جمله نکاتی است که پزشکان متخصص برای پیشگیری از شیوع این ویروس توصیه می‌کنند.
