از دی ماه امسال خبر نخست برخی از رسانه‌های جهان، شیوع ویروسی جدید از خانواده کرونا با عنوان کووید ۱۹ شد که با وجود اینکه مبداء شیوع آن کشور چین بود اما تاکنون در بیش از ۱۰۰ کشور جهان انتشار یافته است.
در ایران نیز پس از انتشار خبر فوت دو هموطن قمی بر اثر ابتلا به ویروس کرونا، شیوع این ویروس ناشناخته در کشور مسجل شد و پس از آن به تدریج تمامی استان‌های کشور را درگیر خود کرد به طوری که با گذشت بیش از ۲ هفته از شیوع این ویروس در کشور بر اساس آخرین آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تا ۱۸ اسفند، تعداد ابتلای قطعی به ویروس کرونا در کشور به ۶ هزار و ۵۶۶ نفر رسیده که از این تعداد تاکنون ۱۹۴ نفر فوت کردند و ۲ هزار و ۱۳۴ نفر بهبود یافته‌اند.
بی‌شک پس از شیوع ویروس کرونا در کشور زندگی فردی و اجتماعی مردم نیز تحت تاثیر این ویروس قرار گرفته است و امروز با نگاهی به سطح جامعه می‌توان تاثیرات آن را به خوبی مشاهده کرد.
از مهمترین تاثیراتی که ویروس کرونا با خود به همراه داشته، تاثیر بر زیست اجتماعی از سطحی‌ترین تا عمیق‌ترین روابط اجتماعی است.
از مهمترین تاثیراتی که ویروس کرونا با خود به همراه داشته، تاثیر بر زیست اجتماعی از سطحی‌ترین تا عمیق‌ترین روابط اجتماعی است.
این زیست اجتماعی در آستانه عید نوروز و تکاپوی همیشگی مردم برای تدارک جشن سال نو، سفرهای نوروزی، دید و بازدیدها، خرید شب عید و رونق بازار و جنب و جوش مردم در روزهای پایانی سال در کنار فعالیت‌های روزمره آنها تفاوت بسیاری نسبت به سال‌های گذشته داشته است و الگوی دیگری را برای مراودات و فعالیت‌های اجتماعی مردم شکل داده است.
به گفته متخصصان حوزه بهداشت، کنترل و رفع خطر ویروس کرونا ممکن است چندین ماه به طول انجامد، از همین رو آنچه در این میان از اهمیت بالایی برخوردار می‌شود چگونگی زیست و تعاملات اجتماعی مردم در چنین شرایطی است.
زیست اجتماعی متوقف نشده بلکه شکل آن تغییر کرده است
برخی استادان حوزه جامعه‌شناسی معتقدند زیست اجتماعی در شرایط کنونی متوقف و تعطیل نشده بلکه شکل آن تغییر کرده است.
یک دکترای جامعه‌شناسی در همین خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: در شرایط کنونی که شاهد شیوع ویروس کرونا در کشور هستیم، اگر چه امکان تعاملات رودرو و مستقیم محدود شده اما به کمک فناوری‌های روز و بسترهایی که شبکه‌های اجتماعی برای مردم به وجود آورده‌اند، مردم همچنان روابط و تعاملات خود را حفظ کرده‌اند.
فرحنار فردوسیان ادامه داد: اگر چه با توصیه متخصصان حوزه بهداشت، برخی روابط و تعاملات محدود شده و توصیه می‌شود تا افراد در خانه بمانند و در اجتماعات حضور پیدا نکنند اما این به معنای قطع کامل ارتباط نیست و با مدیریت صحیح شرایط می‌توان روابط اجتماعی خود را تداوم بخشید.
با وجود برخی تهدیدها و آسیب‌هایی که فضای مجازی متوجه جامعه می‌کند اما امروز در شرایط بحران شیوع کرونا بهترین ابزار و فرصت را برای تداوم زیست اجتماعی فراهم کرده است.
وی با اشاره به فرصت‌هایی که فضای مجازی برای تداوم زیست اجتماعی فراهم کرده است، اظهار داشت: با وجود برخی تهدیدها و آسیب‌هایی که فضای مجازی متوجه جامعه می‌کند اما امروز در شرایط بحران شیوع کرونا بهترین ابزار و فرصت را برای تداوم زیست اجتماعی فراهم کرده است.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: مردم با استفاده از شبکه‌های اجتماعی و نرم‌افزارهای پیام‌رسان می‌توانند با یکدیگر ارتباط تصویری بگیرند، تلفنی صحبت کنند و از حال یکدیگر باخبر شوند و در چنین شرایطی که خودداری از ارتباط‌گیری مستقیم توصیه می‌شود، می‌توان به صورت غیرمستقیم و از راه دور با یکدیگر ارتباط گرفت.
فردوسیان ادامه داد: با تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و سایر مراکز آموزشی، امروز کلاس‌های درس از طریق فضای مجازی دایر می‌شود و امکان تداوم تحصیل دانش‌آموزان و دانشجویان از این طریق فراهم شده، از همین رو می‌توان گفت هیچ زمانی فضای مجازی به اندازه شرایط کنونی نتوانسته کارکردهای مثبت خود را در جامعه نشان دهد.
تداوم زیست اجتماعی نیازمند درک لازم از شرایط موجود است
وی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر باید به این نکته نیز توجه داشت که این شرایط مقطعی است و مردم می‌توانند پس از عادی شدن شرایط به سفر بروند، با یکدیگر دید و بازدید داشته باشند و برنامه‌هایی که برای عید نوروز داشتند را جبران کنند پس با درک به این موضوع باید مسئولان را در مدیریت صحیح این شرایط یاری دهند و تا می‌توانند از حضور خود در سطح جامعه بکاهند.
این کارشناس مسائل اجتماعی ایران، استفاده صحیح از فضای مجازی را عامل مهمی در کاهش استرس و هراس مردم از ویروس کرونا دانست و گفت: مردم می‌توانند با تولید محتوا و انتشار پپام‌های کوتاه، امیدآفرین و روحیه‌بخش در شبکه‌های اجتماعی از استرس و التهاب در جامعه بکاهند.
با این وجود برخی فعالان اجتماعی با طرح این سوال که آیا اکتفا به فضای مجازی به عنوان جایگزینی برای زیست اجتماعی در مقابل فضای حقیقی کافی است؟ نسبت به اثرگذاری فضای مجازی تردید دارند و عنوان می‌کنند بسترهایی که در فضای مجازی تعریف شده متناسب با شرایط عادی است و اکنون در شرایط بحرانی نیازمند سازوکارهای موثرتری هستیم.
قضاوت در اثرگذاری فضای مجازی زود است
یک کنشگر رسانه‌ای و فعال اجتماعی در همین خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: اگر چه فضای مجازی در شرایط کنونی و با محدودیت فضای حقیقی از فراگیری بیشتری برخوردار شده است اما در خصوص اثرگذاری و خروجی مطلوب آن اکنون نمی‌توان قضاوت کرد.
قضاوت در خصوص عملکرد مثبت فضای مجازی در بحران کرونا نیازمند گذشت زمان است هرچند نمی‌توان فراگیری و گسترش استفاده از فضای مجازی را در چنین شرایطی نادیده گرفت.
میثم محمودیان تصریح کرد: قضاوت در خصوص عملکرد مثبت فضای مجازی در بحران کرونا نیازمند گذشت زمان است با این وجود نمی‌توان فراگیری و گسترش استفاده از فضای مجازی را در چنین شرایطی نادیده گرفت.
زیست اجتماعی در شرایط کنونی دچار بلاتکلیفی است
وی با بیان اینکه زیست اجتماعی در شرایط کنونی دچار نوعی بلاتکلیفی و سردرگمی است، اظهار داشت: بیش از آنکه بخواهیم به فضای مجازی متکی باشیم ،دولت باید بسته‌های بهداشتی، اقتصادی، فرهنگی و رفاهی به مردم عرضه کند.
محمودیان ادامه داد: دولت الکترونیک و شبکه‌های اجتماعی اگر چه توانسته انجام بخشی از فعالیت‌های اداری را به صورت غیرحضوری سامان دهد و یا در ارتباطات مجازی مردم با یکدیگر مورد استفاده قرار گیرد ،اما برای بخش دیگری از جامعه که وسایل و گوشی‌های هوشمند در اختیار ندارند و یا با فضای مجازی بیگانه هستند، باید چه فکری اندیشید؟!
این فعال رسانه‌ای ادامه داد: امروز بسیاری از کارگران، اصناف و اقشار مختلف جامعه برای گذران زندگی خود ناگزیر به حضور در جامعه هستند و شیوع کرونا کسب و کار آنها را به شدت تحت تاثیر خود قرار داده است و در چنین فضایی که نگرانی بخش زیادی از خانواده‌های ایرانی را فرا گرفته است، فضای مجازی به تنهایی نمی‌تواند در بهبود وضع معیشتی آنها موثر واقع شود.
محمودیان تصریح کرد: علاوه بر این، ارتباطات مجازی هیچگاه نمی‌تواند جای تعاملات و روابط حقیقی و عاطفی را بگیرد و با توجه به اینکه مشخص نیست تا چه زمانی جامعه با بحران شیوع کرونا درگیر است، میتواند هشداری برای تداوم زیست اجتماعی باشد.
کنترل شیوع کرونا و پیامدهای ناشی از آن سخت و پیچیده است اما می‌توان در همین شرایط هم با بهره گیری از نظرات نخبگان و صاحب‌نظران اقدامات موثری انجام داد.
وی تداوم زیست اجتماعی را نیازمند راهکارهای علمی‌تر و تخصصی‌تر فراتر از فضای مجازی دانست و افزود: بی‌شک باید قبول کرد که در شرایط بحرانی قرار داریم و چون چنین شرایطی را تاکنون تجربه نکرده بودیم و هیچ سناریویی برای مدیریت این شرایط از قبل پیش‌بینی نشده بود، کنترل موضوع سخت و پیچیده است اما می‌توان در همین شرایط هم با بهره‌گیری از نظرات نخبگان و صاحب‌نظران اقدامات موثری انجام داد.
ضرورت شفاف‌سازی و اعتمادزایی در جامعه
این فعال رسانه‌ای، شفاف‌سازی و اعتمادزایی در جامعه را از راهکارهای موثر همراهی مردم با مسئولان در عبور از بحران شیوع کرونا دانست و گفت: با اطلاع‌رسانی به موقع و صحیح به مردم می‌توان این اعتماد را در جامعه ایجاد کرد.
محمودیان با بیان اینکه هنوز نیمی از مردم جامعه شیوع کرونا را جدی نگرفته و زیست اجتماعی خود را مطابق با شرایط بحرانی کنونی منطبق نکرده‌اند، خاطرنشان کرد: همراه کردن مردم برای مهار شیوع ویروس کرونا و مدیریت این بحران نیازمند عزم ملی و جدی است و امید است مسئولان و رسانه‌ها با اهتمام بیشتری نسبت به قبل در تبیین این شرایط و اعتمادزایی در جامعه اقدام کنند.
به گزارش ایرنا، ویروس کرونا که کووید ۱۹ نام دارد، نخستین بار در شهر ووهان چین شناسایی شد.
این ویروس اکنون به ۸۲ کشور سرایت کرده است و سازمان بهداشت جهانی را بر آن داشت تا در مورد بهداشت جهانی؛ وضعیت فوق‌العاده اعلام کند.
شست‌وشوی دست‌ها با آب و صابون، رعایت بهداشت فردی، خودداری از دست دادن‌های مکرر نکاتی است که پزشکان متخصص برای پیشگیری از شیوع این ویروس توصیه می‌کنند.
