صدای حزن انگیز مداحی و روضه خوانی در خانه ها ، مساجد و حسینیه ها در طول دهه ماه محرم از تمام وجود مداحان و روضه خوان برای اقامه عزای سید و سالار شهیدان به گوش می رسد.
گاهی در بین مداحان ، شورآفرینی برای عزا به گونه ای است که برخی از مداحان صدای خود را نذر آیین های عزاداری می کنند و این حنجره خود را برای مناسک عزاداری در تاسوعا و عاشورای حسینی وقف هیات ها می کنند.
از منظر آواشناسی و شیوه شناسی مداحی در ماه محرم، برخی از مداحان قدیمی نظیر موذن زاده ، کوثری، جهانبخش کردی زاده (بخشو بوشهری)، شیشه گران زاده و جمعی دیگر سبک های سنتی را اجرا می کردند که تا سالها این آواها در ذهن عزاداران باقی ماند و بعدها برخی از مداحان جوان این روند را ادامه دادند و راه این مداحان را رفتند.
مداحان قدیمی گاهی روضه خوانی و مداحی در آواز شوشتری، آواز کرد بیات و گوشه سینه زنی در آواز افشاری،سینه زنی در آواز دشتی و گوشه بیات اصفهان و چهارگاه را می خواندند و این آوازها بسیار حزن انگیز و تاثیرگذار بود اما این روزها برخی از مداحان از این شیوه ها دیگر استفاده نمی کنند.
برخی از مداحان جوان نیز که در هیات های جوانان اقدام به نوحه خوانی می کردند از شیوه شورآفرینی بهره می گرفتند که بعدها این شیوه در بین مداحان همچنان رواج داشت.
این روند اما در دسته های زنجیر زنی هنوز به صورت سبک های سنتی است و ضرباهنگ و آواهای مداحی در بین مداحان با صدای طبل بزرگ و کوبیدن زنجیرها و سنج ها، هماهنگی خود را حفظ کرده است.
برخی از مداحان جنوبی نظیر حسین فجری و کویتی پور در همان زمان شیوه سینه زنی واحد را دنبال کردند و صدای آنها در خاطره هیات های عزاداری باقی ماند و سالها بعد در برخی از شهرهای غیر جنوبی از این شیوه استفاده کردند.
اما در این بین مداحان و روضه خوان هایی هستند که بسان مداحان قدیم به خوبی با صدای گرم خود به بیان و تبیین قیام اصلی عاشورا می پردازند و نوعی آگاهی بخشی را در روضه های خود دنبال می کنند.
این مداحان با قرائت قرآن مداحی خود را آغاز می کنند و در نهایت به روایت های تاریخی محکم استناد می کنند و برای عزاداران روضه خوانی می کند.
گاهی مداحان به درستی به روضه خوانی سید و سالار شهیدان می پردازند و در نوحه های خود گاهی این مداحان 'زیارت ناحیه ' را نیز قرائت می کنند که سوز دل عزاداران در شهادت سید و سالار شهیدان بیان می کند.
برخی از مداحان معتقدند که باید مداحی براساس اصول باشد و در این راستا نیز دوره های آموزشی از سوی کانون مداحان برای مداحان جوان نیز برپا می شود.
شعرهای شورانگیز ماه عزا را مرثیه خوانان و مداحان، هیات به هیات و تکیه به تکیه می خوانند، تا میدان دار همیشگی نوای نینوایی باشند.
غلامرضا کویتی پور مداح پیشکسوت در گفت و گو با ایرنا، در پاسخ به این پرسش که حضور مداحان پیشکسوت کمرنگ شده است، اظهار کرد: این گونه نیست، مداحان پیشکسوت کنار نرفته اند، فقط رسالتی را که دارند، انجام می دهند.
خالق ملودی ˈیاران چه غریبانهˈ یادآور شد: اصل در این زمینه همدلی است که نباید این همدلی از بین برود.
کویتی پور، با گرامی داشت یاد و خاطره مداح بوشهری جهانبخش کردی زاده معروف به ˈبخشوˈ ادامه داد: بخشو با همان صدای ماندگار تنگستانی اش، وقتی می خواند نیازی به سیستم های صوتی نبود، که بخواهد آن را تنظیم کنند.
وی گفت: بخشو در ۱۰ مجلس جداگانه در رثای اهل بیت علیه السلام مرثیه می خواند و نوای او در هر مجلس به گونه ای جداگانه بود، در حالی که اکنون کمتر از او یاد می شود.
کویتی پور یادآور شد: در این زمینه باید پایبند سنت ها بود، در سنت مرثیه سرایی، جایی برای خودنمایی نیست چرا که این جایگاه حرمت دارد و بوی عطر رسول الله را می دهد.
این ذاکر اهل بیت علیه السلام و حماسه خوان ادامه داد: کسانی که در خیمه های حسینی ورود پیدا می کنند باید با معرفت و شناخت وارد شوند.
از سوی دیگر یکی از مداحان و خوانندگان سرودهای انقلابی معتقد است که روضه خوانی و مداحی باید صلابت ائمه اطهار را به گوش مخاطبان برساند.
محمد گلریز افزود: آن قدر نغمه ها و گوشه های خوبی در دستگاه های آواز ایرانی وجود دارد که می توان آن را برای نوحه در عزاداری ها به کار برد.
به گزارش ایرنا، توجه به متون نوحه ها و روضه خوانی باعث می شود مخاطبان نسل جوان به قیام عاشورا پیش از بیش توجه داشته باشند.
از روایاتی که از ائمه اطهار علیهم‌السلام نقل شده است که پاداش‌های مذکور در برابر گریه‌ای اندک، به فرد گریه‌کننده عطا می‌شود، بی‌گمان این روایات در برپایی عزاداری امام حسین علیه‌السلام بقا و تداوم آن نقشی فراوان داشته، همواره مایه تشویق سوگواران حسینی بوده است.
به گزارش ایرنا، آیین های عزاداری سید و سالار شهیدان در تاسوعا و عاشورای حسینی با حضور یک هزار و ۷۰۰ هیات مذهبی و ۱۱۴گروه تعزیه برگزار می شود و تمامی هیاتها دارای مداح هستند.
۲۰۹۷
