به گزارش ایرنا، چلنگری یعنی آهنگری سبک و محلی که در آن اشیاء سبک وزنی مانند میخ طویله، میخ سرکج، نیم ذرع بزازی، انبر و سیخ و سه پایه آهنی، زنجیر و سیخانک، قلم، سنبه، منقل آهنی، مقار، درفش، جوالدور و امثال اینها می ساختند.
چلنگرها معمولا تنها و بدون شاگرد کار می کردند. از جمله کارهای دیگر این چلنگران، ساختن انواع نعل بود. از نعل های کوچک مثل نعل الاغ و اسب یا نعل های پاشنه کفش و گیوه تا نعل های سورخ دار میخ خور و نعل های بی سوراخ. برای کار چلنگری فلز بریده شده یا قطع شده به شکل مورد نظر را در کوره نهاده تا داغ و کمی نرم شود. سپس تکه آهن را با انبر گرفته و روس سندان می گذارند و با چکش بر روی آن می کوبند تا شکل افزار موردنظر را بگیرد. همچنین برای محکم تر شدن قطعه فلز آن را در حالی که داغ است در آب می نهند و به اصطلاح آن را آب دیده می کنند.
تاریخ دقیقی از پیدایش این هنر در دست نیست، اما براساس برخی یافته های علمی و کاوش ها، پیدایش این هنر با یکجانشینی بشر و کشف فلز آهن همراه است هنرها و صنایع دستی ابزاری برای زندگی و نیز داد و ستد به کار می رفته که رفته رفته با زندگی شهرنشینی و صنعتی شدن زندگی، این هنرها در کوره مدرنیته ذوب و جای خود را به صنایع بزرگ داده که این نیز مشکلاتی را در زندگی روزمره مردم مانند آلودگی هوا به وجود آورده است.
اما هویت هر قوم و ملتی ریشه در تاریخ و قدمت آن و میراثی دارد که باید آن را برای انتقال به نسل های آینده همچون جواهری گرانبها نگهداری کرد. این میراث گرانبها در جلوه های متعددی نمود پیدا می کند، بطوریکه گاه آن را در قالب آثار باستانی و گاه در لهجه ها یا آداب و رسومی که از گذشتگان به یادگار مانده است، می توان نظاره گر بود.
در این راستا صنایع دستی هر قوم و منطقه نیز یادگاری از دوران گذشته به شمار می آید که بیانگر قدمت تاریخ و تمدن آن ملت و پلی است که آنها را با گذشتگان پیوند می دهد.
پر واضح است که اگر ارزش صنایع دستی بیشتر از اماکن باستانی و گردشگری نباشد، کمتر هم نیست. صنایع دستی تقریبا در جای جای این مرز و بوم به فراوانی یافت می شود و ظرافت و زیبایی آن، زبانی گویا برای بازگو کردن دیرینه های ایران زمین است.
اما در این میان بی توجهی به برخی رشته های صنایع دستی و از بین رفتن کاربری آن سبب شده تا بسیاری از این هنرهای اصیل فراموش شده و دیگر جایی در بین مردم نداشته باشند.
در چهارمحال و بختیاری اگرچه هم اکنون 52 رشته صنایع دستی رواج دارد و هنرمندان این عرصه مشغول به تولید محصولاتی در این رشته ها هستند اما 13 رشته از صنایع دستی این استان یا فراموش شده و یا در حال فراموشی است که این موضوع می طلبد مسئولان مربوطه حساسیت و تلاش بیشتری را برای حفظ و احیای هنرهای دستی استان به کار گیرند.
یکی از این رشته ها که رو به فراموشی گذاشته و دیگر معدود هنرمندی به این رشته هنردست مشغول است، چلنگری است.
یک کارشناس صنایع دستی در همین خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: از قدمت و تاریخچه این صنعت دستی در استان اطلاع دقیقی وجود ندارد اما با توجه به ماهیت زندگی مردم استان که اشتغال به دامداری و کشاورزی داشتند می توان اذعان داشت آهنگری با زمان اسکان مردم و تشکیل جوامع شهری و روستایی همزمان است.
رضا طاهرپور افزود: ساخت انواع محصولات مورد نیاز کشاورزی و دامداری نظیر داس، چکش، میخ طویله، دهان بند گاو و ده ها قلم از مصنوعات توسط صنعتگران این رشته که با عنوان چلنگر یا آهنگر معروف بودند، ساخته می شد.
وی با بیان اینکه مواد اولیه مصرفی در محصولات چلنگران آهن و بعضا فولاد بود، تصریح کرد: استادکاران این رشته با استفاده از کوره های سنتی فلز سخت را حرارت داده و سپس با ضربات پتک و چکش به آن شکل داده و محصولات مورد نظر را با کاربردهای مختلف می ساختند.
این کارشناس صنایع دستی ادامه داد: در گذشته، سوخت کوره آهنگری معمولا ذغال سنگ یا ذغال چوب بود که با گذشت زمان و ظهور سایر سوخت های فسیلی نظیر نفت کوره، نفت سفید و گاز، چلنگران ترجیح می دادند به سبب سهولت، قیمت مناسب تر و کاربرد آسان از این دست انرژی ها استفاده کنند.
طاهرپور، ورود به عصر تکنولوژی را عامل رکود صنعت چلنگری عنوان کرد و گفت: از چند دهه اخیر با ورود تکنولوژی های نو به صورت صنعتی و نیمه صنعتی، هنرمندان و صنعتگران این رشته با رکود مواجه شدند و به ناچار عده ای از صنعتگران جوانتر این رشته با تغییر در کاربرد محصولات سنتی کارگاه های خود رو به تولید ساخت مصنوعات جدید مانند ساخت پارتیشن، پایه گلدان و حفاظ پنجره روی آورده اند.
وی خاطرنشان کرد: اما سایر استادکاران باقی مانده که انگشت شمار هستند به همان روش سنتی به صورت نیمه فعال ایام می گذرانند.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری نیز چلنگری را یکی از هنرهای دستی اصیل کشور و این استان عنوان کرد و گفت: چلنگری صنعت پررونق سالهای گذشته در استان بود اما امروزه به جهت مدرن شدن ابزار کشاورزی و دامداری این رشته کاربری خود را از دست داده است.
مهرداد رئیسی افزود: هم اینک تعداد انگشت شماری از هنرمندان آهنگر سنتی
(چلنگر) در فرخشهر، شلمزار و فارسان مشغول فعالیت هستند اما دیگر خبری از کارگاه های متعدد این رشته در استان نیست.
وی، ثبت هنرهای صنعتی بعنوان میراث ملی را از مهمترین راهکارهای حفظ این هنر دانست و تصریح کرد: فرهنگسازی، ورود جوانان به عرصه هنرهای دستی، نوآوری و خلاقیت و تلفیق علوم دانشگاهی با هنرهای بومی از دیگر راهکارهای حفظ و حراست از صنایع دستی است.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، رونق صنایع دستی را گام موثری در ایجاد اشتغال و جلوگیری از مهاجرت روستائیان عنوان کرد و گفت: صنایع دستی ضمن کارکردهای فرهنگی و اجتماعی خاص خود، می تواند در رونق اقتصادی نیز موثر واقع شود.
یک استاد دانشگاه و دکترای رشته پژوهش و هنر نیز نبود تبلیغات کافی را یکی از چالش های جدی حوزه صنایع دستی عنوان کرد.
افسانه قانی افزود: هرچند مدرن شدن سبک زندگی و رواج ضدفرهنگ ها مردم را با هویت بومی خود بیگانه کرده و امروزه کمتر افرادی به سمت تولید و یا استفاده از صنایع دستی متمایل می شوند، اما اگر بتوان در خصوص استفاده از تولیدات داخل و به ویژه صنایع دستی اصیل کشور تبلیغات گسترده و موثری انجام داد، می توان از منسوخ شدن این هنرها جلوگیری کرد.
وی تصری کرد: برگزاری نمایشگاه های منطقه ای، برپایی کارگاه های تولید صنایع دستی در جوار نمایشگاه ها، معرفی مزیت های استفاده از تولیدات صنایع دستی به ویژه خواص پزشکی آن، ملزم شدن نهادها و دستگاه های دولتی در استفاده از این تولیدات به جای محصولات مشابه وارداتی از دیگر راهکارهای معرفی و نهادینه کردن جایگاه صنایع دستی در کشور است.
این استاد دانشگاه، بازاریابی و به ویژه روی آوردن به فروش اینترنتی محصولات صنایع دستی را از دیگر راهکارهای رونق این حوزه دانست و گفت: می توان از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در این حوزه بخوبی بهره گرفت.
قانی خاطرنشان کرد: از آنجا که صنایع دستی یادگار نیاکان و اجداد ماست و امروزه دیدن این دست ساخته ها، تاریخ و فرهنگ و هنر کهن و اصیل کشور در ذهن تداعی می شود، ضروری است تا در حفظ و نگهداشت این سرمایه غنی اهتمام بیشتری به کار گرفته شود.
گزارش از خاطره حسین زاده
7363/6021
انتهای پیام چلنگرها معمولا تنها و بدون شاگرد کار می کردند. از جمله کارهای دیگر این چلنگران، ساختن انواع نعل بود. از نعل های کوچک مثل نعل الاغ و اسب یا نعل های پاشنه کفش و گیوه تا نعل های سورخ دار میخ خور و نعل های بی سوراخ. برای کار چلنگری فلز بریده شده یا قطع شده به شکل مورد نظر را در کوره نهاده تا داغ و کمی نرم شود. سپس تکه آهن را با انبر گرفته و روس سندان می گذارند و با چکش بر روی آن می کوبند تا شکل افزار موردنظر را بگیرد. همچنین برای محکم تر شدن قطعه فلز آن را در حالی که داغ است در آب می نهند و به اصطلاح آن را آب دیده می کنند.
تاریخ دقیقی از پیدایش این هنر در دست نیست، اما براساس برخی یافته های علمی و کاوش ها، پیدایش این هنر با یکجانشینی بشر و کشف فلز آهن همراه است هنرها و صنایع دستی ابزاری برای زندگی و نیز داد و ستد به کار می رفته که رفته رفته با زندگی شهرنشینی و صنعتی شدن زندگی، این هنرها در کوره مدرنیته ذوب و جای خود را به صنایع بزرگ داده که این نیز مشکلاتی را در زندگی روزمره مردم مانند آلودگی هوا به وجود آورده است.
اما هویت هر قوم و ملتی ریشه در تاریخ و قدمت آن و میراثی دارد که باید آن را برای انتقال به نسل های آینده همچون جواهری گرانبها نگهداری کرد. این میراث گرانبها در جلوه های متعددی نمود پیدا می کند، بطوریکه گاه آن را در قالب آثار باستانی و گاه در لهجه ها یا آداب و رسومی که از گذشتگان به یادگار مانده است، می توان نظاره گر بود.
در این راستا صنایع دستی هر قوم و منطقه نیز یادگاری از دوران گذشته به شمار می آید که بیانگر قدمت تاریخ و تمدن آن ملت و پلی است که آنها را با گذشتگان پیوند می دهد.
پر واضح است که اگر ارزش صنایع دستی بیشتر از اماکن باستانی و گردشگری نباشد، کمتر هم نیست. صنایع دستی تقریبا در جای جای این مرز و بوم به فراوانی یافت می شود و ظرافت و زیبایی آن، زبانی گویا برای بازگو کردن دیرینه های ایران زمین است.
اما در این میان بی توجهی به برخی رشته های صنایع دستی و از بین رفتن کاربری آن سبب شده تا بسیاری از این هنرهای اصیل فراموش شده و دیگر جایی در بین مردم نداشته باشند.
در چهارمحال و بختیاری اگرچه هم اکنون 52 رشته صنایع دستی رواج دارد و هنرمندان این عرصه مشغول به تولید محصولاتی در این رشته ها هستند اما 13 رشته از صنایع دستی این استان یا فراموش شده و یا در حال فراموشی است که این موضوع می طلبد مسئولان مربوطه حساسیت و تلاش بیشتری را برای حفظ و احیای هنرهای دستی استان به کار گیرند.
یکی از این رشته ها که رو به فراموشی گذاشته و دیگر معدود هنرمندی به این رشته هنردست مشغول است، چلنگری است.
یک کارشناس صنایع دستی در همین خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: از قدمت و تاریخچه این صنعت دستی در استان اطلاع دقیقی وجود ندارد اما با توجه به ماهیت زندگی مردم استان که اشتغال به دامداری و کشاورزی داشتند می توان اذعان داشت آهنگری با زمان اسکان مردم و تشکیل جوامع شهری و روستایی همزمان است.
رضا طاهرپور افزود: ساخت انواع محصولات مورد نیاز کشاورزی و دامداری نظیر داس، چکش، میخ طویله، دهان بند گاو و ده ها قلم از مصنوعات توسط صنعتگران این رشته که با عنوان چلنگر یا آهنگر معروف بودند، ساخته می شد.
وی با بیان اینکه مواد اولیه مصرفی در محصولات چلنگران آهن و بعضا فولاد بود، تصریح کرد: استادکاران این رشته با استفاده از کوره های سنتی فلز سخت را حرارت داده و سپس با ضربات پتک و چکش به آن شکل داده و محصولات مورد نظر را با کاربردهای مختلف می ساختند.
این کارشناس صنایع دستی ادامه داد: در گذشته، سوخت کوره آهنگری معمولا ذغال سنگ یا ذغال چوب بود که با گذشت زمان و ظهور سایر سوخت های فسیلی نظیر نفت کوره، نفت سفید و گاز، چلنگران ترجیح می دادند به سبب سهولت، قیمت مناسب تر و کاربرد آسان از این دست انرژی ها استفاده کنند.
طاهرپور، ورود به عصر تکنولوژی را عامل رکود صنعت چلنگری عنوان کرد و گفت: از چند دهه اخیر با ورود تکنولوژی های نو به صورت صنعتی و نیمه صنعتی، هنرمندان و صنعتگران این رشته با رکود مواجه شدند و به ناچار عده ای از صنعتگران جوانتر این رشته با تغییر در کاربرد محصولات سنتی کارگاه های خود رو به تولید ساخت مصنوعات جدید مانند ساخت پارتیشن، پایه گلدان و حفاظ پنجره روی آورده اند.
وی خاطرنشان کرد: اما سایر استادکاران باقی مانده که انگشت شمار هستند به همان روش سنتی به صورت نیمه فعال ایام می گذرانند.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری نیز چلنگری را یکی از هنرهای دستی اصیل کشور و این استان عنوان کرد و گفت: چلنگری صنعت پررونق سالهای گذشته در استان بود اما امروزه به جهت مدرن شدن ابزار کشاورزی و دامداری این رشته کاربری خود را از دست داده است.
مهرداد رئیسی افزود: هم اینک تعداد انگشت شماری از هنرمندان آهنگر سنتی
(چلنگر) در فرخشهر، شلمزار و فارسان مشغول فعالیت هستند اما دیگر خبری از کارگاه های متعدد این رشته در استان نیست.
وی، ثبت هنرهای صنعتی بعنوان میراث ملی را از مهمترین راهکارهای حفظ این هنر دانست و تصریح کرد: فرهنگسازی، ورود جوانان به عرصه هنرهای دستی، نوآوری و خلاقیت و تلفیق علوم دانشگاهی با هنرهای بومی از دیگر راهکارهای حفظ و حراست از صنایع دستی است.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، رونق صنایع دستی را گام موثری در ایجاد اشتغال و جلوگیری از مهاجرت روستائیان عنوان کرد و گفت: صنایع دستی ضمن کارکردهای فرهنگی و اجتماعی خاص خود، می تواند در رونق اقتصادی نیز موثر واقع شود.
یک استاد دانشگاه و دکترای رشته پژوهش و هنر نیز نبود تبلیغات کافی را یکی از چالش های جدی حوزه صنایع دستی عنوان کرد.
افسانه قانی افزود: هرچند مدرن شدن سبک زندگی و رواج ضدفرهنگ ها مردم را با هویت بومی خود بیگانه کرده و امروزه کمتر افرادی به سمت تولید و یا استفاده از صنایع دستی متمایل می شوند، اما اگر بتوان در خصوص استفاده از تولیدات داخل و به ویژه صنایع دستی اصیل کشور تبلیغات گسترده و موثری انجام داد، می توان از منسوخ شدن این هنرها جلوگیری کرد.
وی تصری کرد: برگزاری نمایشگاه های منطقه ای، برپایی کارگاه های تولید صنایع دستی در جوار نمایشگاه ها، معرفی مزیت های استفاده از تولیدات صنایع دستی به ویژه خواص پزشکی آن، ملزم شدن نهادها و دستگاه های دولتی در استفاده از این تولیدات به جای محصولات مشابه وارداتی از دیگر راهکارهای معرفی و نهادینه کردن جایگاه صنایع دستی در کشور است.
این استاد دانشگاه، بازاریابی و به ویژه روی آوردن به فروش اینترنتی محصولات صنایع دستی را از دیگر راهکارهای رونق این حوزه دانست و گفت: می توان از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در این حوزه بخوبی بهره گرفت.
قانی خاطرنشان کرد: از آنجا که صنایع دستی یادگار نیاکان و اجداد ماست و امروزه دیدن این دست ساخته ها، تاریخ و فرهنگ و هنر کهن و اصیل کشور در ذهن تداعی می شود، ضروری است تا در حفظ و نگهداشت این سرمایه غنی اهتمام بیشتری به کار گرفته شود.
گزارش از خاطره حسین زاده
7363/6021
کپی شد
