امروز ۳۱ اکتبر ۲۰۱۸، بیت کوین ۱۰ ساله شد. این یک فرصت فوق‌العاده است که با خلاصه‌ای از بزرگترین نقاط عطف در تاریخ ارزهای دیجیتال آشنا شویم.
سایفرپانک‌ها (معتقدین به آزادی اینترنت) و انتشار وایت‌پیپر بیت کوین
دقیقا ده سال پیش در چنین روزی، در ۳۱ اکتبر ۲۰۰۸ وایت پیپر یا گزارش عملکرد بیت کوین منتشر شد و این آغاز رسمی ماجراهای ارزهای دیجیتال و تولد بیت کوین بود. عنوان این وایت‌پیپر «بیت کوین: سامانه پول الکترونیک همتا به همتا» بود و توسط شخص یا گروهی از افراد ناشناس با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو نوشته شده بود. هویت ساتوشی هرگز کشف نشده است و همچنان به صورت راز باقی مانده است.
وایت پیپر بیت کوین ابتدا به ایمیل برخی از سایفرپانک‌های مشهور ارسال شد. هدف این گروه همان‌طور که در بیانیه ۱۹۹۳ آنها آمده بود، دفاع از حریم خصوصی آنلاین با استفاده از نرم‌افزار، رمزنگاری و ارز دیجیتال بود. این فهرست ایمیل ابتدا در سال ۱۹۹۲ توسط اریک هیوز، جان گیلمور و تیموتی می راه‌اندازی شد و از سال ۱۹۹۷ به‌عنوان خدمات ارسال ایمیل به صورت ناشناس شروع به کار کرد. این سیستم در هنگام ارسال ایمیل‌ها اطلاعات فرستنده را حذف می‌کند و ایمیل را به صورت ناشناس می‌فرستد. این سیستم یک روش ایمن و ناشناس برای نوآوری‌های منبع باز در زمینه رمزنگاری و حریم خصوصی دیجیتال ایجاد کرد. بسیاری از همین ایده‌ها و راه‌حل‌های پول دیجیتال اولیه که بین سایفرپانک‌های فعال مانند نیک ژابو، وی دای و هال فینی مورد بررسی قرار گرفت، بعدها اساس بیت کوین را تشکیل داد.
بلاک جنسیسدر سوم ژانویه ۲۰۰۹ شبکه بیت کوین فعال شد و بلاک جنسیس (اولین بلاک از بلاک چین بیت کوین) استخراج شد. ساتوشی این بلاک را استخراج کرد که حاوی برچسب زمان و قطعه کوتاهی از یک مقاله منتشر شده در روزنامه تایمز بود که می‌گفت:
«The Times ۰۳/Jan/۲۰۰۹ Chancellor on brink of second bailout for banks»
«تایمز ۳/ژانویه/۲۰۰۹ صدر اعظم در آستانه کمک مالی به بانک‌ها است.»
جنسیس بلاک منحصربه‌فرد است زیرا هش بلاک قبلی ندارد و بنابراین تراکنش‌هایی که در این بلاک هستند غیرقابل خرج‌کردن هستند.
هش بلاک جنسیس بیت کوین به شرح زیر است :
«۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۱۹d۶۶۸۹c۰۸۵ae۱۶۵۸۳۱e۹۳۴ff۷۶۳ae۴۶a۲a۶c۱۷۲b۳f۱b۶۰a۸ce۲۶f»
پیام مخفی در بلاک جنسیس بیت کوین علاوه بر اینکه برچسب زمان برای بلاک محسوب می‌شود، مفهوم دیگری هم دارد و آن استراتژی نجات در بحبوحه بحران مالی است. همچنین به هدف نهایی ایجاد پول دیجیتال اشاره دارد:
«فراهم کردن امکانی برای افراد که بتوانند مستقیم به دیگران پول ارسال کنند بدون اینکه نیاز به نظارت هیچ نهاد مالی باشد.»
بلاک جنسیس بیت کوین با پیام مخفی ساتوشی به‌شکل زیر است:
اولین تراکنش بیت کوین به هال فینی فرستاده شد که مهندس مؤسسه فناوری کالیفرنیا (کلتک) و یک سایفرپانک پیشگام بود و سیستم اثبات کار را ابداع کرد. هال نرم‌افزار بیت کوین را دانلود کرد و به عنوان اولین تراکنش بیت کوین، در تاریخ ۱۲ ژانویه ۲۰۰۹، ۱۰ بیت کوین از شخص ناکاموتو دریافت کرد. برخی تصور می‌کنند هال خودش ساتوشی ناکاموتو بوده است، اما این برنامه‌نویس به شدت این ادعاها را رد کرد و گفت که او فقط اولین کسی است که بیت کوین را پذیرفته است و خودش را تا زمانی‌که در سال ۲۰۱۴ فوت کرد حامی آن می‌نامید.
اولین تراکنش بیت کوین ثابت کرد که پرداخت همتا به همتای پول دیجیتال امکان‌پذیر است.
پیتزا با بیت کوینهال فینی شاید اولین دریافت‌کننده بیت کوین در تاریخ بوده است، اما اولین کسی که با آن یک خرید واقعی را انجام داد، لازلو هانیچ بود. او دو پیتزای بزرگ را با بیت کوین خرید. لازلو یکی از اولین پذیرندگان و استخراج‌کنندگان بیت کوین بود و می‌خواست مردم را تشویق کند تا ارز دیجیتال را برای خرید چیزهای واقعی در دنیای واقعی بپذیرند. او در ۱۸ می ۲۰۱۰ در بیت کوین تاک نوشت: «من بابت دو پیتزا ۱۰ هزار بیت کوین پرداختم… دو پیتزای بزرگ!» و در ۲۲ می عکس پیتزاهایی را که خریده بود به اشتراک گذاشت.
اگرچه بسیاری از مردم به جنبه مالی قضیه فکر می‌کنند و می‌گویند ۱۰ هزار بیت کوین به قیمت امروز خیلی زیاد است، اما لازلو توضیح داد که با این کار می‌خواست بگوید پیتزا را با بیت کوین خریده است و این موضوع را در بین مردم جا بیندازد. حرکت تاریخی او به درد اثبات مفهوم اقتصاد غیرمتمرکز همتا به همتا خورد و و احتمالا سهمی در پذیرش بیشتر بیت کوین به‌عنوان روشی برای پرداخت در جهان واقعی داشت.
اولین صرافی بیت کویندر ۱۷ مارس ۲۰۱۰ بیت کوین در فهرست اولین صرافی بیت کوین یعنی بیت کوین مارکت (Bitcoinmarket.com) قرار گرفت. در جولای همان سال، صرافی بدنام ام.تی گاکس (MtGOX) نیز خدماتش را راه‌اندازی کرد. این همان صرافی است که در دو سال بعدی آن قدر رشد کرد که به‌عنوان بزرگترین صرافی خریدوفروش بیت کوین در جهان تبدیل شد، تا جایی‌که ۷۰% از معاملات بیت کوین در این صرافی صورت می‌گرفت.
اوایل سال ۲۰۱۴ ام.تی گاکس پذیرفت که حدود ۹۰۰ هزار بیت کوین به‌دلیل هک از دست رفته است و اعلام ورشکستگی کرد. قیمت بیت کوین که در نوامبر ۲۰۱۳ به‌شکل قابل‌توجهی از ۲۰۰ دلار به ۱۰۰۰ دلار رسیده بود و احتمالا به‌دلیل فعالیت‌های مشکوک ربات ام.تی گاکس بود، ناگهان تا ۲۵۰ دلار سقوط کرد و این آغاز اولین اصلاح جدی بازار برای بیت کوین بود که تا پایان سال ۲۰۱۵ ادامه یافت.
بحث اندازه بلاکدر اصل اندازه بلاک بیت کوین به‌دلیل قفل‌های پایگاه داده مورد نیاز برای پردازش آن (max. ۱۰۰۰) به ۵۰۰ تا ۷۵۰ کیلوبیت محدود بود. در مارس ۲۰۱۳ به‌شکل تصادفی کشف شد که ساتوشی ناکاموتو محدوده ۱ مگابایت را برای سایز بلاک در دو پیام مخفی که به سال ۲۰۱۰ برمی‌گشت اختصاص داده بود. این محدوده فقط زمانی روشن شد که یک نسخه Bitcoin Core version v۰.۸.۰ برای اجرای محدوده سایز بلاک با مشکل مواجه شد و به‌شکل تصادفی شبکه را تقسیم کرد.
در سال ۲۰۱۵ نگرانی‌های فزاینده در مورد محدودیت‌های اندازه بلاک و تأثیر آن در کارمزدهای تراکنش و مقیاس‌پذیری اقتصاد همتا به همتا مبتنی بر بیت کوین موجب بحث‌های جدیدی شد.
در آگوست ۲۰۱۷، سگویت (مخفف Segregated Witness یا گواهی جداگانه) برای کمک به مقیاس بیت کوین فعال شد. نوید سگویت این بود که برای اندازه بلاک و محدودیت‌های سایر پروتکل‌ها راهی بیابد بدون اینکه سبب ایجاد یک هاردفورک از بلاک چین بیت کوین شود. این ارتقای نرم‌افزاری یا مجموعه‌ای از بیپ‌ها (طرح‌های پیشنهادی بهبود بیت کوین) برای بهبود مقیاس‌پذیری و قابلیت انعطاف بیت کوین بود. برای مثال، این کار به ایجاد شبکه لایتنینگ روی بلاک چین بیت کوین منجر شد که می‌تواند به‌لحاظ نظری به تراکنش‌های لایه دوم سرعت ببخشد بدون اینکه بر محدوده اندازه بلاک بیت کوین اثر بگذارد.
سگویت ۲x یک هاردفورک پیشنهادی بود که می‌توانست اندازه بلاک را به ۲ مگابایت افزایش دهد و همزمان سگویت را اجرا کند. بااین‌حال، این موضوع به توافق عمومی در جامعه نرسید و سگویت ۲x در نوامبر ۲۰۱۷ لغو شد.
در یکم آگوست ۲۰۱۷، گروهی از توسعه‌دهندگان از بلاک چین اصلی بیت کوین جدا شدند و بیت کوین کش را ایجاد کردند تا دیدگاه مقیاس‌گذاری آنلاین روی بلاک چین بیت کوین را با افزایش اندازه بلاک دنبال کنند. در ابتدا، اندازه بلاک تا ۸ مگابایت افزایش یافت و در می ۲۰۱۸ به ۳۲ مگابایت رسید.
پذیرش بیت کوین
پذیرش بیت کوین از سایفرپانک‌ها، هرج‌ومرج‌طلبان و فعالان حفظ حریم خصوصی دیجیتال آغاز شد، اما هنوز به‌طور آزمایشی بود. در ژوئن ۲۰۱۱ آدرین چک مقاله‌ای را در Gawker منتشر کرد که بیت کوین را به‌عنوان روش پرداخت همتا به همتای ایمن و ناشناس نشان می‌داد که با آن می‌توان در وب‌سایتی زیرزمینی هر نوع ماده مخدر که بتوانید تصورش را بکنید بخرید. البته که منظور او سایت جاده ابریشم بود. این امر پذیرش بیت کوین را افزایش داد، اما به بدنامی ارزهای دیجیتال نیز به‌عنوان پول دیجیتالی که برای مقاصد مجرمانه به کار می‌رود انجامید. پس از اینکه پلیس فدرال سایت سیلک رود را در سال ۲۰۱۳ از بین برد، ارزهای دیجیتال مجددا مخاطبان زیادی را در سیلیکون ولی جذب کردند. به‌این‌ترتیب، از یک سو پتانسیل ارزهای دیجیتال و از سوی دیگر محدودیت‌های حریم خصوصی آن قابل‌درک‌تر شد.
حدود سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر در کسب‌وکارهای بلاک چین سرمایه‌گذاری زیادی انجام دادند. بر اساس گزارش‌ها حدود ۹۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری در سال ۲۰۱۵ انجام شد و در ادامه همان سال به ۱۵۰ میلیون دلار افزایش یافت. برادران وینکلواس سردسته این افراد بودند که سرمایه‌گذاری‌های خودشان را از سال ۲۰۱۳ شروع کردند.
سال ۲۰۱۶ پذیرش بیشتری از سوی خرده‌فروشان سرمایه‌گذار صورت گرفت. هر چند بیت کوین بیشتر به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری بلندمدت یا ذخیره ارزش در نظر گرفته می‌شد تا یک روش پرداختی همتا به همتا که هدف اصلی طراحی آن بود.
در دسامبر ۲۰۱۷ بورس اختیار معامله شیکاگو (CBOE) اولین معامله آتی بیت کوین را صورت داد که نشانه ورود بیت کوین به بازار سهام بود و راه را برای سرمایه‌گذاران معتبر باز کرد. تلاش‌ها برای ایجاد صندوق قابل معامله در بورس (ETF) یا جایگزین آن فعلا در دست اقدام هستند که می‌تواند بازارهای ارزهای دیجیتال را به روی جریان عظیمی از پول سرمایه‌گذاران باز کند.
کنفرانس رگولاتوری ایران و تشویق ساتوشی ناکاموتو توسط حضار !سال گذشته در «کنفرانس ملی رگولاتوری بلاک‌چین و رمزارزها» اتفاق جالبی افتاد. آقای میزانی اسکوئی به عنوان سخنران این کنفرانس به تمجید از ساتوشی ناکاموتو پرداخت و از حضار که افراد مطرح و سرشناسی بودند درخواست کرد تا ایستاده او را تشویق کنند که دیدن ویدیوی این اتفاق در سالگرد تولد بیت کوین خالی از لطف نیست.
خلاصه
همچنان که پذیرش بیت کوین و فناوری بلاک چین از سوی خرده‌فروشان و کسب‌وکارها پیشرفت می‌کند، بسیاری از طرفداران بیت کوین هنوز اصولی را که منجر به توسعه بیت کوین شده‌اند باور دارند: فراهم کردن امکان سامانه پرداخت همتا به همتا به‌شکل ارزان، سریع و ساده بدون نیاز به طرف‌های سوم. دیگران (از جمله سایفرپانک‌ها و هرج‌ومرج‌طلبان) امیدوارند فناوری بلاک چین بتواند اقتصاد را غیرمتمرکز کند، قدرت دولت‌ها و نظام‌های بانکی را از بین ببرد و حقوق افراد را در حریم خصوصی‌شان حفظ کند.
