برجام توافقی بین المللی و چند جانبه است و همانطور که هیچ کشوری نمیتواند بصورت یکجانبه نسبت به سرنوشت آن تصمیم بگیرد، حفظ آن نیز به تعهدی از سوی تمامی اعضا برای تحقق کامل مفاد آن نیاز دارد.
به گزارش جماران؛ حمید بعیدی نژاد سفیر ایران در لندن در یادداشتی به مناسبت سالگرد برجام نوشت:
امروز در آستانه دومین سالگرد حصول توافق برجام در وین هستیم، توافقی که دولتهای جهان و دیگر اعضای جامعه بین المللی آنرا بعنوان بزرگترین دستاورد دیپلماسی در دهه های اخیر می شناسند. برجام توافقی بین المللی است و به یکی از سخت ترین و پیچیده ترین بحرانهای اخیر بین المللی پایان داد. در کنار دستاوردهای برجام برای حفظ و تقویت صلح و امنیت منطقه ای و بین المللی، برجام برای ایران نیز دستاوردهای درخشانی بهمراه داشته است. علاوه بر تثبیت حقوق هسته ای کشورمان، برجام بسیاری از موانع رشد و توسعه اقتصادی کشور را که وضع تحریمها برای کشورمان ایجاد کرده بود از سر راه برداشت که برای اهل انصاف نمونه های آن روشن است. برجام به تحمیل تحریمها علیه ایران در حوزه های انرژی شامل نفت و گاز و پتروشیمی و همچنین حمل و نقل چون کشتیرانی بازرگانی و کشتیرانی نفتکش و هواپیمایی و بسیاری از حوزه های مشابه پایان داد و آنها را لغو نمود، تحریمهایی که که آثار عینی مخرب آن در اقتصاد ایران بسیار محسوس بوده اند. بر اثر لغو تحریمهای مالی، اقتصادی، انرژی، بانکی و غیره صادرات نفت و گاز ایران از سر گرفته شد، دهها میلیارد منابع مسدود شده ی ایران در بانکهای خارجی آزاد شدند، ناوگان هواپیمایی ایران برای اولین بار به خرید هواپیما و نوسازی خود اقدام نمود و ناوگان کشتیرانی ایران با رها شدن از فشار تحریمها به شکوه گذشته ی خویش در حمل و نقل دریایی بین المللی بازگشت. تاثیرات مثبت برجام بر روند اقتصادی ایران باعث گشت که بعد از دهها سال ایران بتواند رشد حدود هشت درصدی را در اقتصاد تجربه کند. امید است که این روند مثبت علیرغم همه ی حسادتها و فشارها از سوی دشمنان به لطف الهی ادامه یابد. با در نظر گرفتن موقعیت ویژه ی ایران در سطح منطقه، برجام فرصتی استثنایی برای کشورمان جهت ایجاد روابطی راهبردی با همسایگان بویژه عراق فراهم نموده است. طلیعه ی شکست داعش در عراق و سوریه، بار دیگر بخوبی ثابت نمود که قدرت ایران نه ابزاری برای اعمال سلطه بر دیگر ملتها بلکه عاملی برای ایجاد و تثبیت صلح و امنیت در منطقه میباشد.
اگر امروز در آستانه دومین سال حصول برجام، این توافق کماکان محور توجه در سطح جهانی و منطقه ای است، این بدلیل محکم بودن مبانی و اصول بنیادین این تفاهم میباشد. حتی دولت آمریکا که با روی کار آمدن خود با قاطعیت اعلام میکرد که به محض روی کار آمدن این توافق را پاره خواهد نمود، کماکان از اقدام علیه برجام ناتوان بوده است و علیرغم تمامی لفاظیها و بدعهدیها مجموعا مجبور بوده است مجموعا به تعهدات اساسی خود در برجام عمل کرده و رسما هم اعلام کند که تا رسیدن به یک ارزیابی دقیق به اجرای تعهدات خود ادامه خواهد داد. و این در شرایطی است که دولت آمریکا با وجود تمامی مخالفتها، ابایی از نقض برخی از تفاهمات دوجانبه و چندجانبه مهم نداشته و ندارد. آمریکا با وجود مخالفتها احداث دیوار مرزی با مکزیک را آغاز نمود، توافق پیشین اوباما با دولت کوبا را که توافقی تاریخی خوانده شد یکجانبه نقض نمود و شدیدتر از همه بطور یکجانبه از توافق تغییر آب و هوایی پاریس خارج گردید.
رئیس دولت جدید آمریکا از زمان آغاز مبارزات انتخاباتی خود شدیدترین حملات را علیه برجام آغاز نموده بود. وی برجام را بدترین تفاهم طول تاریخ خوانده، و قول داده بود که آنرا اجرا نخواهد کرد. اما برخلاف این لفاظیها دولت آمریکا در چند مرحله حساس که می باید تصمیماتی بسیار کلیدی برای ادامه ی حیات برجام می گرفت، به تعهدات خود پایبند ماند. اولین مرحله ضرورت صدور دستور دولت برای ادامه توقف اجرای آن تحریمهایی بود که باید رأس چهار ماه در صورت عدم صدور دستور جدید دوباره به اجرا در می آمد و این بی شک نقض بارز برجام بود. این مقطع، مرحله ای بسیار حساس بود. کافی بود فقط رئیس جمهور آمریکا با تمدید دوباره توقف اجرای تحریمها موافقت نمیکرد، اما توافق کرد و اجرای تحریمها دوباره متوقف شد. مرحله ی دوم زمانی بود که بر اساس مصوبه قبلی کنگره آمریکا، دولت می باید طی ارسال گزارشی به کنگره پایبندی و یا عدم پایبندی ایران به اجرای تعهدات خود در برجام را اعلام میکرد. دولت آمریکا در این مرحله نیز رسما پایبندی ایران به برجام را به کنگره اعلام نمود. مرحله سوم تصمیم به همراهی و یا عدم همراهی با توافق جهانی در تایید اجرای اقدامات ایران در خصوص پولشویی و لذا حداقل تعلیق اقدامات محدود کننده ی بانکی بین المللی علیه نظام بانکی ایران بود. این اقدام با آنکه اقدامی مستقیم در رابطه با اجرای برجام نبود ولی میتوانست اجرای برجام در صحنه ی عمل را با چالشی بسیار بزرگ مواجه نماید. در اجلاس اخیر گروه ویژه ترتیبات مالی که با هدف اجرای موثر مقررات مقابله پولشویی و تامین مالی تروریسم در والنسیا در اسپانیا تشکیل گردید، دولت آمریکا نهایتا با توافق جمعی اعضا برای تعلیق اقدامات مقابله جویانه با ایران همراهی نمود.
این تصمیمات دولت آمریکا با توجه به مواضعی که رئیس جمهور این کشور در دفعات متعدد علیه برجام اتخاذ کرده است از مشکل ترین تصمیمات دولت بوده است. اما مهمترین دلیل همراهی آمریکا با جامعه ی جهانی یکپارچگی مواضع تمام متحدین آمریکابویژه اروپا و اعضای دائم شورای امنیت در ضرورت حفظ برجام بعنوان مهمترین دستاورد دیپلماسی میباشد. و این خود ما را به این امر رهنمون میسازد که برجام بر پایه های محکمی استوار است که خود این مبانی ضامن تداوم اجرای آن میباشد.
اما بی شک اجرای برجام با چالشهای مهمی هم روبروست. با وجود آنکه دولت آمریکا بطور مشخص تا این لحظه خلاف صریح تعهدات بنیادین خود اقدام نکرده است اما تداوم سیاستهای خصمانه آمریکا در خصوص برجام به نوعی حزم و احتیاط در جامعه اقتصادی و شرکتهای بزرگ تجاری و بانکهای بین المللی برای ورود به کار اقتصادی و مالی با طرفهای ایرانی انجامیده است. این وضعیت در تعارض آشکار با تعهدات دولتها بر اساس برجام میباشد، چرا که برجام که آنها را به اقدامات موثر برای حمایت از این تفاهم با هدف عادی ساختن روابط اقتصادی با ایران متعهد نموده است. در همین چارچوب تصویب لایحه سنای آمریکا اگر به تصویب مجلس نمایندگان و امضای رئیس جمهور آمریکا برسد، اقدامی است که فارغ از مفاد آن که تعارض و یا عدم تعارض آن با برجام نیاز به بررسی دقیق تر دارد، بی شک باعث ایجاد فضایی در تعاملات اقتصادی و تجاری با ایران میشود که بهر روی مانع از بهره مندی کامل ایران از منفعتهای برجام میگردد. از دولت آمریکا و دیگر اعضای موثر برجام انتظار میرود که بهر صورتی که شده جلوی این اقدامات را بگیرند.
در نهایت اینکه برجام توافقی بین المللی و چند جانبه است و همانطور که هیچ کشوری نمیتواند بصورت یکجانبه نسبت به سرنوشت آن تصمیم بگیرد، حفظ آن نیز به تعهدی از سوی تمامی اعضا برای تحقق کامل مفاد آن نیاز دارد.
