نفهمیدن دین یا بدفهمیدن دین چنان خطرناک و مصیبت‌زا است که امیرمومنان على (ع) بارها درباره آن هشدار داده است.
استاد مصطفی دلشاد تهرانی در یادداشتی تلگرامی با عنوان « خطر بدفهمیدن دین و نفهمیدن دین » آورده است: اگر دین به درستى فهمیده نشود و عمیق دریافت نگردد، فهمى آسیب‌دیده و دریافتى آفت‌زده در انسان شکل مى‌گیرد و چنین فهم و دریافتى راهبر به مقاصد دین نیست.
به گزارش جماران در ادامه این یادداشت آمده است:
در کمان ننهند الّا تیرِ راست
این کمان را، باژگون کژ تیرهاست
راست شو چون تیر و، وا رَه از کمان
کز کمان، هر راست بجْهد بى‌گمان
مثنوی معنوی، مولوی، دفتر اول، ابیات۱۳۸۴-۱۳۸۵
دیندارى مبتنى بر بدفهمیدن و نفهمیدن دین، گِرد خود گشتن و راه به جایى نبردن است، چنانکه امیر بیان، على(ع) فرموده است:
«الْمُتَعَبِّدُ عَلَى غَیْرِ فِقْهٍ کَحِمَارِ الطَّاحُونَةِ یَدُورُ وَ لاَ یَبْرَحُ.»
الاختصاص، شیخ مفید، صفحۀ ۲۴۵
متعبّد بدون فهم [عمیق] مانند خر آسیاست که به دور خود مى‌گردد و راه به جایى نمى‌برد.
دیندارى فارغ از فهمِ درست دین، نمایشى است از اعمالِ به ظاهر دینى و بى‌بهره از روح و حقیقت دین و بالطبع خالى از محتواى دیانت و بى‌نصیب از نتایج مترتب بر آن؛ به بیان امام على (ع):
«کَمْ مِنْ صَائِمٍ لَیْسَ لَهُ مِنْ صِیَامِهِ إِلاَّ الْجُوعُ وَ الظَّمَأُ، وَ کَمْ مِنْ قَائِمٍ لَیْسَ لَهُ مِنْ قِیَامِهِ إِلاَّ السَّهَرُ وَ الْعَنَاءُ. حَبَّذَا نَوْمُ الاَْکْیَاسِ وَ إِفْطَارُهُمْ.»
نهج‌البلاغه، حکمت ۱۴۵
چه بسا روزه‌دارى که از روزهٔ خود جز گرسنگى و تشنگى بهره نَبَرد؛ و چه بسا نمازگزارى که از نماز خود جز بیدارى و رنج‌برى نصیبى حاصل نکند. خوشا خوابیدن زیرکان و خوشا روزه‌گشادن ایشان.
اگر رویکرد به دین بدون تفقّه (فهم عمیق) صورت گیرد، بدفهمیدن دین، موجب آسیب‌دیدگى دین و #دیندارى مى‌شود. چنین رویکردى به دین، موجب تنسّکى خشک و تعبّدى بى‌روح، و #کج_فهمى و #قشرى_گرایى و #خود_مدارى مى‌شود. امام على(ع) از چنین رویکردى به دین پرهیز داده و فرموده است:
«وَ لاَ تَکُونُوا کَجُفَاةِ الْجَاهِلِیَّةِ، لاَ فِی الدِّینِ یَتَفَقَّهُونَ، وَ لاَ عَنِ اللهِ یَعْقِلُونَ، کَقَیْضِ بَیْضٍ فِی أَدَاحٍ، یَکُونُ کَسْرُهَا وِزْرًا، وَ یُخْرِجُ حِضَانُهَا شَرًّا.»
نهج‌البلاغه، خطبۀ ۱۶۶
همچون مردم درشت‌خوى عهد #جاهلیت مباشید که نه در دین فهمى دارند، و نه شناساى کردگارند [به صورت انسان، و در درونْ پست‌تر از جانوران]، همانند تخم شترمرغى، در گودالى در ریگستان که شکستن آن گناه باشد و اگر نشکنندش بسا از درون آن مارى زاید.
نفهمیدن دین یا بدفهمیدن دین چنان خطرناک و مصیبت‌زا است که امیرمومنان على (ع) این‌گونه درباره آن هشدار داده است و آنان را که از دین فهمى [عمیق] ندارند چنین تشبیه نموده است؛
چونان تخم افعى در لانهٔ پرندگان که شکستن آن گناه است، زیرا گمان مى‌رود تخم پرنده باشد، امّا جوجه آن شرّ و زیانبار است، زیرا در حقیقت تخم افعى است. امام (ع) مردمانى را که به ظاهر اهل دیانت‌اند ولى به سبب نافهمى دین بر مدار #جاهلیت هستند، چنین دانسته است. یعنى چون اظهار اسلام مى‌کنند و دیندارى مى‌نمایند، برخورد با آنان و مجازات کردن‌شان مجاز نیست، ولى به سبب نفهمى‌شان هزارگونه شرّ و #فساد به بار مى‌آورند.
