توبه خداوند براى بندگانش عبارت است از ارسال رحمت براى بخشایش گناهان آنان و زدودن تاریکى دلشان از شرک و معصیت و هر چه سبب دورى از ساحت قرب الهى مى‌شود
به گزارش جماران، کانال مصطفی دلشاد تهرانی در یادداشتی در خصوص مفهوم «توبه» نوشت:
«توبه » در لغت به معناى رجوع و بازگشتن است. برخى لغت‌شناسان در معناى آن قید «معصیت و گناه » را افزوده‌اند و گفته‌اند: توبه رجوع و بازگشت از معصیت و گناه است. ولى با توجه به اینکه توبه مراتبى دارد و براى هر انسانى با توجّه به مرتبه‌اش توبه‌اى است؛ و نیز واژه توبه در قرآن کریم درباره خداى متعال به کار رفته است، مطلق رجوع و بازگشتن در معناى توبه صحیح است، زیرا رجوع و بازگشتن از معصیت و گناه درباره خداى سبحان معنا ندارد و توبه خداوند به معناى بازگشت لطف و رحمت پروردگار است به سوى بنده گهنکار، چنانکه فرموده است :
(ثُمَّ تَابَ عَلَیْهِمْ لِیَتُوبُوا إِنَّ اللهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ.)
توبه / ۱۱۸
پس [خدا ] به آنان [ توفیق ] توبه داد، تا توبه کنند. بى‌تردید خدا همان توبه‌پذیر مهربان است.
بنابراین انسان هم در توفیق براى توبه به خدا نیازمند است و هم در پذیرش توبه و شمول غفران و پاک شدن از پلیدیها و اسباب دورى از خدا. یعنى توبه بنده همیشه میان دو توبه از جانب خداى متعال قرار دارد، یکى بازگشتن خداى مهربان به سوى بنده خود از سر لطف و رحمت تا بنده توفیق استغفار و توبه بیابد و دیگر بازگشتن دوباره خدا به بنده در اینکه او را بپذیرد و توبه‌اش را قبول نماید.
یاد دِه ما را سخنهاى دقیق
که تو را رحم آورد آن اى رفیق
هم دعا از تو، اجابت هم ز تو
ایمنى از تو، مَهابت هم ز تو
مثنوی معنوی ، جلال الدین محمد بلخی ، دفتر دوم ، ابیات ۶۹۲-۶۹۱
البتّه بازگشت خداى مهربان به سوى بنده از بازگشت بنده به سوى او بیشتر است، چنانکه خود فرموده است :
(إِنَّهُ هُوَ التَّوَابُ الرَّحِیمُ.)
بقره / ۳۷ ، ۵۴
آرى، اوست که بسیار توبه‌پذیر مهربان است.
محبّت و رحمت خداى متعال به بندگان به صورت توبه جلوه مى‌کند و راهى براى جدا شدن آنان از بدیها و پستیها و سلوک به سوى خدا فراهم مى‌نماید.
گفت حق گر فاسقى و اهْلِ صنم
چون مرا خوانى، اجابتها کنم
مثنوی معنوی ، جلال الدین محمد بلخی ، دفتر سوم ، بیت ۷۵۶
بدین ترتیب توبه خداوند براى بندگانش عبارت است از ارسال رحمت براى بخشایش گناهان آنان و زدودن تاریکى دلشان از شرک و معصیت و هر چه سبب دورى از ساحت قرب الهى مى‌شود؛ و توبه بندگان به سوى خدا عبارت است از بازگشت آنان به سوى پروردگار براى آمرزش گناهان و پاک شدن از معاصى و زدودن اسباب دورى از ساحت قرب الهى.
پس «توبه » آن است که انسان به توفیق الهى به مقام غفّاریت حق‌تعالى پناه ببرد و حالت استغفار و آمرزش خواستن واقعى را تحصیل کند، و دل خود را از گناه بشوید و بر ترک آنچه از او رفته است عزم نماید و تلافى و تدارک تقصیر گذشته کند و از دورى ساحت ربوبى به نزدیکى باز آید.
