خراب می کنم پس هستم!

گروه ورزشی جی پلاس؛ اتفاقاتی که در ورزشگاه غدیر اهواز و کمتر از بیست و چهار ساعت بعد در ورزشگاه آزادی رخ داد نه مسائلی بود که تازگی داشته باشد و نه حتی نشان دهنده تمام ابعاد فاجعه آمیز فرهنگی در ورزش کشور بود. شعارهای نژادپرستانه، آسیب رساندن به بخش های مختلف ورزشگاه، درگیری های خونین، ایجاد بی نظمی و اغتشاش سکانس های زشت و تاسف بار مسابقه ای در هفته سوم لیگ برتر بود که فراتر از نتایج رقم خورده فضای فوتبالی در کشور را تحت تاثیر قرار داد. 

در باب مسائل فرهنگی در ورزش بارها نوشته ایم و نوشته اند. از این که چرا دو باشگاه پرسپولیس و استقلال از تمام مؤلفه های لازم برای فرهنگی بودن فقط پیشوندش را در نام باشگاه یدک می کشند و چندین و چند مساله دیگر.

اما چیزی که امروز فضای ورزشگاه های ایران را تحت تاثیر می دهد را دیگر نمی توان فقط به باشگاه ها، بازیکنان، فدراسیون و یا حتی وزارت ورزش نسبت داد. رفتارهایی که در هفته سوم لیگ برتر شاهدش بودیم، اتفاقاتی بود که همه روزه در صحنه اجتماع به چشم می خورد و همه با آن روبرو می شویم. فضای عمومی جامعه متاسفانه به سمت وندالیسم پیش می رود و این پیش روی البته سرعت زیادی نیز دارد. 

تفکر رایج وندال ها یک چیز است: دیده شدن حتی به بهانه تخریب. من خراب می کنم پس دیده می شوم، من خراب می کنم پس هستم. نظریات روان شناسی و جامعه شناسی زیادی وندالیسم را مورد بررسی قرار داده است. اما عموم این نظریات درباره یک مساله اتفاق نظر دارد: تلاش برای دیده شدن از راه منفی! 

زمانی که یک فرد یا گروه نمی تواند توانایی هایش را به اثبات برساند یا به واسطه خصوصیات مثبت خود مورد توجه قرار بگیرد، حس درونی و تمایل به دیده شدن در او از بین نمی رود، صرفا قالبش را عوض می کند. وندال یا چیز مورد توجهی نساخته یا اگر ساخته شده دیده نشده است؛ پس با خود می گوید حالا که ساختن هایم را ندیدید خراب کردنم را ببینید.

این گونه است که گروه های خرابکار در ابعاد امنیتی و اجتماعی به راحتی مسئولیت اقدامات خود را بر عهده می گیرند. چرا که اساسا نیت شان از خرابکاری دیده شدن بوده است. 

در فوتبال ما وندالیسم به شدت وجود دارد. شکل رایج و نرمال آن، روی سکوها دیده می شود. اما نگاهی دقیق تر مشخص می کند که بسیاری از رفتارهای بازیکنان، مربیان و مدیران نیز ناشی از همین مساله است. در بسیاری از مصاحبه ها، واکنش ها و رفتارهای این اشخاص لایه هایی از رفتارهای وندال گونه به چشم می خورد. 

برای پی بردن به این مساله کافیست دقت کنیم که چه بخشی از گفتار و رفتار افراد مربوط به "ساخته" های خود و چند درصد مربوط به "خرابی" های افراد است. 

رسانه ها و فضای مجازی نیز در پیشبرد وندالیسم نقش داشته اند. توجه بیش از اندازه به نکات منفی، تهیه اخبار زرد از نکات منفی و پررنگ جلوه دادن این مسائل بعضا در راستای هدفی است که وندال دنبال می کند یعنی همان دیده شدن. در بسیاری از موارد وندال ها پس از انجام اعمال خود به دنبال بازخورد رفتارشان می گردند. رسانه ها را جستجو می کنند و از این و آن درباره اتفاقی که خودشان رقم زده اند می پرسند. اگر دیده شده باشند، خوشحال می شوند و انگیزه برای اقدام بعدی خود پیدا می کنند.

این در حالی است که اقدامات خرابکارانه که به شدت مذموم و نکوهیده است جز به منظور یافتن فرد خرابکار و اعمال مجازات برای او نباید بازتاب پیدا کند.