تاریخ ورزش ایران ثابت کرده که هواداران در اشتباهات داوری تنها لحظاتی را به خاطر دارند که در آن به ضررشان سوت زده شده است ولی هیچ گاه اشتباهاتی که به سودشان بوده را به خاطر ندارند.
گروه ورزشی جی پلاس؛ تمام تلاش فدراسیون های ورزشی در سال های اخیر و احتمالا در سال های آینده این خواهد بود که تا حد امکان تاثیر خطای انسانی در اعلام نتایج رقابت های ورزشی را کاهش بدهند. در فوتبال نیز این اتفاق رخ داده است؛ حضور کمک داور پشت دروازه، توپ های هوشمند و البته ویدئو چک از جمله تلاش های اخیر در فوتبال بوده است که بتوانند میزان خطای داوران را به حداقل برسانند.
با این حال بازهم شاهد این بودیم که اشتباهات داوری رخ می دهد، بازی برگشت تاتنهام و یوونتوس در مرحله یک هشتم نهایی لیگ قهرمانان اروپا و خطای پنالتی واضحی که جلوی داور پشت دروازه رخ داد و با اشتباه داور وسط هیچ خطایی اعلام نشد. همین داور لحظاتی بعد خطای هند کیلینی را در محوطه جریمه نادیده گرفت!
** برخی اشتباه های داوری مهم در دنیای فوتبال
در تورنمنت ها و سطوح مختلف هم لحظات زیادی را از اشتباهات داوری به یاد دارند. شاید بتوان گفت معروف ترین اشتباه داوری در فینال جام جهانی 1986 رخ داد جایی که مارادونا با دست، گل قهرمانی آرژانتینی ها را وارد دروازه کرد که بعدها خودش آن را به "دست خدا" تعبیر می کرد.
شوت فرانک لمپارد به آلمان ها در جام جهانی 2010 آفریقای جنوبی که از خط دروازه گذشت یا اشتباهات داوری در بازی برگشت چلسی و بارسلونا در فصل 2008-2009 لیگ قهرمانان اروپا.
بازی دو تیم اسپانیا و کره جنوبی در جام جهانی 2002 با قضاوت جمال الغندور مصری نیز حرف و حدیث های فراوانی را به وجود آورد و نیز چندین و چند اشتباه معروف دیگر که در جهان فوتبال رخ داده است.
در تمام دنیا اشتباهات داوری علیه یک تیم، در خاطر هواداران و بازیکنانش باقی می ماند اما هیچ گاه از اشتباهاتی که به سود این تیم ها بوده حرفی به میان نمی آید.
** توهین و اعتراض به "بن یعقوب" چه نتیجه ای داد؟!
در هفته سوم لیگ قهرمانان آسیا دو تیم استقلال و العین در امارات به مصاف هم رفتند و در حالی که استقلالی ها از هرنظر از حریف برتر بودند با اشتباهات عجیب و فاحش داوری بازی با تساوی 2-2 به پایان رسید. پنالتی های گرفته شده برای تیم میزبان از سوی "امین بن یعقوب" بدون احتیاج به کارشناسی، اشتباه به نظر می رسید. این اشتباهات و ناداوری ها علیه استقلال نه تنها هواداران این تیم، بلکه هر هوادار فوتبالی را آزار داد؛ چرا که در ورزش همه به دنبال رقابت سالم و بدون خطا و اشتباه هستند.
حتی عنوان شد وقتی AFC این داور را انتخاب کرد، بهتر بود استقلالی ها به کم تجربگی او اعتراض می کردند تا اگر هم به تعویض او نمی انجامید اما با معطوف شدن توجه ها، حداقل شاهد قضاوت محتاط تری از این داور مالزیایی باشند.
اما یکی از نکات قابل توجه این واکنش ها، برخورد احساسی است؛ نه تنها بعد از بازی استقلال و العین بلکه در تمام شرایط مشابه در ورزش ایران، چنین برخوردهای بعضا غیرمنطقی انجام می گیرد. طبیعتا مسیر اعتراض و برخورد قانونی مشخص و البته پیش از واقعه هم مشخص بود اما پست های عجیب ورزشکاران و هنرمندان و در ادامه کامنت های هواداران در صفحه رسمی AFC تنها گوشه ای از تمام واکنش های احساسی بود که عمدتا جنبه توهین داشت.
این اتفاق ها بعد از رقابت بهداد سلیمی در المپیک 2016 ریو، بازی والیبال ایران و لهستان باز هم در المپیک و البته بازی ایران و آرژانتین در جام جهانی 2014 و چندین اتفاق دیگر هم رخ داده است. اتفاق ها و اعتراض هایی که در انتها برای ایران نه تنها فایده ای نداشت بلکه در برخی موارد که کشمکش بالا کشید، این طرف ایرانی بود که مجبور به عذرخواهی شد.
** مراقب بازی برگشت استقلال مقابل العین باشیم
در واقع به نظر می رسد باید شیوه بهتری برای بیان اعتراض هایمان پیدا کنیم. شاید بهترین برخورد را خود استقلالی ها بعد از بازی با العین داشتند. کادرفنی و حتی بازیکنان این تیم رفتار معقولانه و صبورانه ای در جریان این بازی در برابر اشتباهات داوری داشتند.
حال با توجه به در پیش بودن بازی دو تیم استقلال و العین در تهران (دوشنبه) و میزبانی ایران در این بازی ها به نظر می رسد باید شرایط و فضا آرام تر از آن چه که هست، باشد. ایران از میزبانی تیم های عربستانی محروم است و در دیدار پرسپولیس و استقلال هم که اینفانتینو رئیس فدراسیون فوتبال از نزدیک شاهد پرتاب نارنجک، نارنگی و اشیای مختلف به درون زمین بود. بنابراین کوچکترین خطایی که از سوی تماشاگران در دیدار برابر العین اتفاق بیافتد در نهایت می تواند به جریمه های سنگین تیم ها و فوتبال ایران منجر شود.
شاید بهتر باشد نه تنها در این شرایط بلکه در تمامی اتفاق های مشابه رفتارهای حرفه ای تری از خود به نمایش بگذاریم اما همواره ما بعد از این اشتباهات بعضا به غلط تصور می کنیم همه بسیج شده اند تا باعث حذف و شکست مان شوند! حتی اگر چنین هم باشد اما هنوز نخواستیم به راهکارها و روش های حرفه ای مبتنی بر پیشگیری یا استفاده از فرصت های قانونی بعدی، متوسل شویم.
در واقع به نظر نمی رسد ما اشتباهات داوری را به عنوان خطای انسانی قبول کرده باشیم. قبل از دیدار استقلال و العین هم شاید عده ای می گفتند بن یعقوب در حدواندازه های این بازی نیست و نبود که با پذیرش این فرض، بنابراین می توان اشتباهات فاحش را به پای سطح پایین داوری او هم گذاشت!
** در کدام بازی های مهم داوران خارجی به نفع ایران، سوت اشتباه زدند؟!
اگر همین الان از هواداران فوتبال درباره اشتباهات داوری علیه ایران بپرسیم قطعا موارد فراوانی را می توانند بگویند. از میان این اتفاق ها می توان چندین نمونه را نام برد.
جام ملت های 1992 که به میزبانی ژاپن برگزار شد و ایران برای صعود به دور بعد حداقل به یک تساوی برابر میزبان احتیاج داشت اما "کازیوشی میورا " در صحنه ای مشکوک به آفساید دروازه ایران را باز کرد و باعث حذف ایران شد.
سه بازیکن اخراجی در این دیدار روی دست ایران ماند که باعث تنفر ایرانی ها از "جمال شریف" داور سوری شد. البته جنجال های فراوانی هم در پایان این دیدار رخ داد. جمشید شاه محمدی(دقیقه 53)، نادر محمدخانی و فرشاد پیوس(دقیقه 90) بازیکنان اخراج شده ایران بودند.
در سال 2004 و این بار در نیمه نهایی همه معتقد بودند که طلعت نجم داور لبنانی عامل اصلی باخت ایران در ضربات پنالتی برابر چین میزبان بود. به عقیده کارشناسان او در اخراج محمد علوی و ستار زارع و نگرفتن پنالتی ها اشتباه کرد و باعث شد کار به ضربات پنالتی بکشد و ایران حذف شود.
این سریال ها برای فوتبال ایران در سال 2015 نیز تکرار شد و همه اعتقاد داشتند بنجامین ویلیامز استرالیایی با اخراج اشتباه مهرداد پولادی باعث باخت ایران در برابر عراق شد. بعد از این بازی هم اعتراض های فراوانی علیه این داور صورت گرفت و حتی انتخاب او برای دیدار ایران و ازبکستان حرف و حدیث های فراوانی ایجاد کرد و باعث اعتراض کی روش نسبت به این تصمیم شد.
این داور هم چنین زمانی که برای قضاوت دیدار فولاد در لیگ قهرمانان اسیا انتخاب شد، به ایران نیامد و AFC داور این بازی را تغییر داد.
نکته قابل توجه این بود که بعد از چندین سال علیرضا فغانی داور بازی استرالیا و سوریه در پلی آف جام جهانی 2018 روسیه شد. در این دیدار فغانی تصمیم هایی گرفت که باعث انتقاد استرالیایی ها شد اما هیچ یک از اتفاق هایی که بعد از بازی ایران و عراق برای ویلیامز و در صفحه مجازی او در اینترنت رخ داد برای فغانی به وجود نیامد و آن ها خیلی زود سوت های فغانی را فراموش کردند. اتفاقی که می توانست به قیمت حذف استرالیایی ها بینجامد.
این اتفاق ها و موارد دیگری چون پنالتی نگرفتن مازیچ روی دژاگه در دیدار ایران و آرژانتین وجود دارد که فوتبال ایران مدعی قضاوت نادرست داوران علیه آن هاست. اما آیا فوتبال دوستان ایرانی داوری های به سود ایران را به خاطر دارند؟
بهترین و شیرین ترین خاطره فوتبال ایران در مقدماتی جام جهانی 1998 فرانسه رخ داد؛ جایی که ایران با تساوی 2-2 در خانه استرالیا به جام جهانی رسید. اما نکته قابل توجه این است که یک اشتباه داوری بزرگ در این بازی به سود ایران رخ داد که باعث شد همه چیز عوض شود و در نهایت ایران راهی فرانسه شود.
در صحنه گل اول ایران به استرالیا و قبل از رسیدن پاس به کریم باقری، خداداد عزیزی در موقعیت آفساید قرار داشت اما داور آن را اعلام نکرد تا بزرگترین اتفاق فوتبالی برای ایران رخ بدهد.
در مقدماتی جام جهانی 2002 و در دیدار ایران و عربستان که در تهران برگزار شد علی دایی از روی نقطه پنالتی اولین گل را وارد دروازه این تیم کرد. پنالتی که از سوی داور اعلام شد حتی باعث تعجب نیکبخت واحدی نیز شد. زمانی که این بازیکن با دروازه بان تک به تک شد توپ را از دست داد. اما وقتی نیکبخت از روی زمین بلند شد خودش هم باور نمی کرد که داور صحنه زمین خوردنش را پنالتی اعلام کند. این بازی در نهایت دو بر صفر به نفع ایران به پایان رسید.
جام ملت های 2004 و در دیدار مقدماتی ایران و عمان تیم ملی تا پایان نیمه اول با دو گل احمد الحسین از حریف عقب افتاد. یکی از بدترین اتفاقات در این جام برای ایران درگیری محمد بداوی و رحمان رضایی بود. دو بازیکنی که در زمین مسابقه با کت کاری از خجالت یکدیگر درآمدند و داور می بایست هردو بازیکن را اخراج می کرد اما رحمان الدلاور داور بحرینی این کار را انجام نداد. در نهایت ایران با گل های علی کریمی و محمد نصرتی بازی را به تساوی دو دو رساند. داور بحرینی با وجود اشتباهی که به سود ایران در این بازی انجام داد اما هیچ جایی در تاریخ فوتبال ایران به خود اختصاص نداد.
مقدماتی جام جهانی 2014 برزیل هم ایران موفق شد در خانه ازبک ها با گل دقایق پایانی محمدرضا خلعتبری 3 امتیاز تاثیرگذاری را به دست آورد. اما نی شیمورا داور ژاپنی و یکی از بهترین داورهای آسیا در این بازی اشتباه بزرگی را انجام داد. او در حالی که توپ بازیکنان ازبکستان از خط دروازه ایران عبور کرد به اشتباه گل اعلام نکرد. اگر این اتفاق رخ می داد ایران یک بر صفر عقب می افتد و این تصمیم نی شیمورا تاثیر فراوانی روی برد و حتی صعود ایران به جام جهانی داشت.
در بازی ایران و بحرین در مقدماتی جام جهانی 2014 نیز رشید بازیکن بحرین در ثانیه 34 توسط رابرت گرین استرالیایی به خاطر تکل خشن روی پای آندرانیک تیموریان از زمین بازی اخراج شد. البته این اخراج به عقیده برخی سخت گیرانه بود اما این اتفاق افتاد و ایران موفق شد با نتیجه 6 بر صفر بحرین را در ورزشگاه آزادی شکست بدهد.
با تمام این اتفاق هایی که رخ داد نه نی شیمورا، نه گرین ، نه رحمان و نه حتی ساندر پل قاضی دیدار ایران و استرالیا به خاطر سودی که به ایران رساندند جایی را در خاطرات فوتبالی ایران پیدا کردند. در این میان ساندر پل مجارستانی به خاطر اینکه بازی مهمی را سوت زد مورد توجه ایرانی ها قرار گرفت اما هیچ کس او را به خاطر افساید نگرفتن گل اول ایران در ذهن ندارد.
اشتباهات داوری یک روز به سود یک تیم و یک روز هم ضرر آن تیم خواهد بود. پرسپولیس در فصل گذشته لیگ قهرمانان آسیا و در دیدار نیمه نهایی برابر الهلال و حتی دیدارهای مرحله قبل اشتباهات زیادی علیه اش رخ داد اما فرشاد احمدزاده در هفته گذشته همین لیگ در شرایط آفساید به الوصل گل زد.
این اتفاق ها نه برای آخرین بار رخ می دهد و نه می توان جلوی آن ها را گرفت. شاید بهتر باشد به جای اینکه چند هزار نفری به صفحات مجازی افراد اعتراض کنیم، نماینده ای را در میان تصمیم گیرندگان داشته باشیم تا از حق مان دفاع کنند.
تصور اینکه تمام سوت ها به دنبال این هستند که حق ایرانی ها را بگیرند شاید کمی غیر منطقی باشد اما می توان با استفاده از حضور نمایندگان با قدرت در کرسی های بین المللی از این اشتباهات انتقاد به جا انجام بدهیم.
